Аломатҳои суннатии чинӣ
Аломатҳои суннатии (пурра) чинӣ — дар баробари ҳарфҳои соддашуда яке аз ду намуди аломатҳои чинӣ мебошанд.
Аломатҳои суннатии чинӣ дар шакли муосири худ дар давраи сулолаи Ҳан ба вуҷуд омадаанд ва аз асри 5 дар давраи сулолаҳои ҷанубӣ ва шимолӣ ба эътидол омадаанд. Истилоҳи "суннатӣ" барои муқоисаи ин зарф бо шакли дигари стандартишудаи аломатҳо, аломатҳои соддакардашудаи чинӣ, ки дар натиҷаи ислоҳот аз ҷониби ҳукумати Чин дар солҳои 1950-ум расман шуд, истифода мешавад.
Аломатҳои суннатӣ дар Тайван, Ҳонгконг ва Макао расман қабул карда шудаанд ва инчунин дар ҷамоатҳои бурунмарзии чинӣ (ба истиснои Сингапур ва Малайзия) ба таври васеъ истифода мешаванд. Аломатҳои соддашуда дар Чин, Малайзия ва Сингапур истифода мешаванд. Дар байни ҷамоатҳои чинӣ дар бораи низоми хаттӣ баҳси тӯлонӣ вуҷуд дошт.
Истилоҳи чинӣ
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар забони чинӣ як қатор номҳо барои аломатҳои суннатӣ истифода мешаванд.
Ҳукумати Ҷумҳурии Чин (Тайван) расман аломатҳои суннатиро «стандартӣ» ё «умумӣ пазируфташуда» меномад (чинии сунатӣ: 正體字, сода: 正体字, пинйин: zhèngtǐzì ). Аммо, берун аз Тайван, ин истилоҳ барои фарқ кардани аломатҳои стандартӣ (ҳам соддакардашуда ва ҳам суннатӣ) аз вариантҳо ва аломатҳои маҳаллӣ истифода мешавад (чинии сунатӣ: 異體字, сода: 异体字, пинйин: yìtǐzì ).
Чиниҳо, ки берун аз Тайван зиндагӣ мекунанд, аломатҳои суннатиро «мураккаб» меноманд (чинии сунатӣ: 繁體字, сода: 繁体字, пинйин: fántǐzì ). Илова бар ин, одамоне, ки аломатҳои соддакардашударо истифода мебаранд, баъзан аломатҳои суннатиро "кӯҳна" меноманд (чинии 老字, пинйин: lǎozì ) ва онҳое, ки аломатҳои суннатиро истифода мебаранд, «пурра» номида мешаванд (чинии сунатӣ: 全體字, сода: 全体字, пинйин: quántǐzì ).
Бисёре аз чиниҳое, ки аз ҳарфҳои суннатӣ истифода мебаранд, бар ин боваранд, ки аломатҳои суннатиро "мураккаб" ҳисобидан мумкин нест, зеро онҳо шакли аслии навиштани чинӣ ҳастанд ва ҳеҷ гоҳ қасдан мураккаб набуданд ва аломатҳои соддашударо стандартӣ ҳисобидан мумкин нест, зеро онҳоро на ҳама сухангӯёни хитоӣ истифода мебаранд.
Аз тарафи дигар, тарафдорони навиштани соддакардашуда ба стандарти аломатҳои суннатӣ эътироз мекунанд, зеро онҳо системаи нави соддакардашударо, ки аксарияти мутлақи сухангӯёни чинӣ қабул кардаанд, стандарти муосир медонанд. Онҳо инчунин қайд мекунанд, ки аломатҳои суннатӣ наметавонанд аслӣ ҳисобида шаванд, зеро онҳо дар тӯли садсолаҳо тағироти назаррасро аз сар гузаронидаанд (бисёр аломатҳо пас аз сулолаи Ҳан муфассалтар шудаанд).
Баъзе намояндагони насли калонсолон аломатҳои суннатиро «дуруст» меноманд (чинии 正字, пинйин: zhèngzì ) ва соддакардашуда - бо аломатҳои "бо тарҳи замонавӣ" (чинии сунатӣ: 簡筆字, сода: 简笔字, пинйин: jiǎnbǐzì ) ё "бо навиштани ихтисоршуда" (чинии сунатӣ: 減筆字, сода: 减笔字, пинйин: jiǎnbǐzì ) («соддашуда» ва «кӯтоҳшуда» дар путунхуа омонимҳо буда, jiǎn талаффуз мешаванд).
Матни чопшуда
[вироиш | вироиши манбаъ]Илова ба Тайван ва дар дигар кишварҳое, ки хати суннатӣ расман қабул шудааст, аломатҳои суннатӣ дар нашрияҳое истифода мешаванд, ки дар Ҷумҳурии Мардумии Чин ва Сингапур нашр мешаванд, ки махсус барои хонандагони берун аз қитъаи Чин зиндагӣ мекунанд.
Дар дастнавис, бисёр одамон соддагардонии ғайрирасмӣ, аксар вақт шахсӣ истифода мебаранд. Дар аксари мавридҳо, вақте ки интихоб вуҷуд дорад, аломати алтернативӣ истифода мешавад (чинии сунатӣ: 異體字, сода: 异体字, пинйин: Yìtǐzì), иборат аз зарбаҳои камтар (масалан, 体 ба ҷои 體). Баъзе аз ин соддагардониҳо хеле маъмуланд: масалан, 台tái дар калимаи 台灣Táiwan ба ҷои стандарти 臺.
Дар Чини қадим ду самти асосии истифодаи аломатҳои алтернативӣ вуҷуд дошт:
- Барои худдорӣ аз истифода аз аломатҳои номи шахси муҳим дар заминаи ғайрирасмӣ, то эҳтиром ба шахси зикршуда бо нигоҳ доштани аломатҳои номи ӯ. Ин амалро "худдорӣ аз таҳқиркунӣ" меномиданд (чинии сунатӣ: 避諱, сода: 避讳, пинйин: Bìhuì )
- Ҳангоми такрори ҳарфҳои якхела, нишон додани он, ки такрор қасдан буд, на аз хатои муҳаррир.
Истифодабари дар забонҳои дигар
[вироиш | вироиши манбаъ]Аломатҳои суннатӣ барои забони кореягӣ дар Кореяи Ҷанубӣ (ҳанча) ва инчунин дар шакли мӯътадил соддашуда дар ҷопонӣ (кандзӣ) истифода мешаванд. Ислоҳоти хаттии ҷопонӣ нисбат ба хитоӣ ба аломатҳои камтар таъсир расонд. Бисёре аз соддагардониҳо якхелаанд, аммо баъзе аломатҳо ба таври дигар содда карда шуданд ва ҳамин тавр версияи сеюмро месозад (масалан, чинии сунатӣ: 龍, сода: 龙, ҷопонӣ: 竜).
Компютеризатсия
[вироиш | вироиши манбаъ]Пештар, аломатҳои суннатии чинӣ аксар вақт бо истифода аз стандарти Big5 рамзгузорӣ мешуданд, en:Big5, ки барои навиштани суннатӣ бештар мувофиқ аст.
Юникод торафт маъмул мегардад, зеро он ҳам аломатҳои соддакардашуда ва ҳам суннатиро баробар хуб намоиш медиҳад ва ба яке аз системаҳо бартарӣ намедиҳад. IME-ҳои гуногун мавҷуданд, ки ба шумо ҳарфҳои чиниро ворид мекунанд, аммо баъзе аломатҳои Юникодро бо истифода аз аксари IMEҳо ворид кардан мумкин нест (масалан, 𠲎 (U+20C8E), аломате, ки дар лаҳҷаи Шанхай ба ҷои 嗎 (伐 бо口) истифода мешавад).
Консорсиуми World Wide Web тавсия медиҳад, ки арзиши атрибути lang zh-Hant[1] барои гузоштани аломатҳои суннатии чинӣ аз саҳифаи интернетӣ истифода барад:
Ҳамчунин нигаред
[вироиш | вироиши манбаъ]Эзоҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]Пайвандҳо
[вироиш | вироиши манбаъ]- Таърихи инкишофи санъати тасвирӣ ва хатти иероглифӣ дар фарҳанги Шоҳигарии Миёна.
- Эволютсияи омӯзиши хатти чинӣ, назар аз солҳои 1950(пайванди дастнорас) (пайванди дастнорас)
- Эволютсияи хатти чинӣ
- Навиштан ва фарҳанги Чин
- Китоби дарсии анъанавии чинии Тайван
- Каллиграфияи анъанавии Чин
- ↑ Richard Ishida. W3C i18n article: Language tags in HTML and XML(англ.). W3C(пайванди дастнорас — таърих) (20 September 2006). 11 ноябри 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 18 марти 2012.