Анварпошо

Анварпошо
усм. اسماعیل انور پاشا‎
Зодрӯз	22 ноябр 1881(1881-11-22)
Таърихи даргузашт	4 август 1922(1922-08-04)[…] (40 сол)
Мансубият	Ҷумҳурии Халқии Шӯравии Бухоро
Солҳои хидмат	Ottoman Army[d]
Қисм	генерал
Равобит
Соядаст
Парвандаҳо дар Викианбор

Исмоил Анвар, маъруф ба Анварпошо ё (аз аввал) Анварбой (усм. اسماعیل انور پاشا‎, тур. Enver Paşa; 22 ноябр 1881, Истамбул — 4 августи 1922, деҳаи Обдараи ноҳияи Балҷувон) — сиёсатмадор ва низомии турк, генерал, яке аз сарварони ҳизби «Иттиҳод ва тараққӣ»-и ҷавонтуркон, иштирокчии Инқилоби соли 1908 (алайҳи султон Абдул Ҳамид) ва табаддулоти давлатии апрели 1913-и ҷавонтуркон дар Туркия.

Бо лақабҳои «Домоди халифа» ва «Наполеончики турк» машҳур буд.

Зиндагинома

Роҳ ба ҳокимият

Соли 1903 Академияи Ситоди генералии Истамбулро хатм кардааст. Моҳи феврали 1914 ба унвони «пошо» (генерал) соҳиб гардида, вазири ҳарбии Туркия таъйин шуд. Солҳои Ҷанги якуми ҷаҳонӣ сарфармондеҳи Қувваҳои мусаллаҳи Туркия буд. Дар сиёсати худ ба пантуркизм ва панисломизм содиқ буда, бо Олмон ҳамкорӣ дошт. Моҳи сентябри 1918 дар Боку алайҳи болшевикон мубориза бурда, баъди шикасти Туркия (1918) дар Ҷанги якуми ҷаҳонӣ ба Олмон гурехт. Аз ҳамон вақт ба муқобили ҳаракати миллии озодихоҳии туркҳо мубориза мебурд. Соли 1920 ба Москва омада, бо В. И. Ленин вохӯрд ва худро тарафдори Инқилоб вонамуд кард. Ӯ чун инқилобчии матин 1 сентябри 1920 ба Боку фиристода мешавад. Аммо нақшаҳояш дар он ҷо барор нагирифта, моҳи октябри 1921 ба Ҷумҳурии Халқии Бухоро омад.

Лашкаркашӣ ба Бухоро

Дар Бухоро бо қувваҳои зиддишӯравии Осиёи Миёна ва мамолики хориҷ (Афғонистон, Туркия ва ғайра) забон як карда, бо мақсади таъсис додани имперотурии «Туркияи Бузурги Султонӣ», «Турони бузург» ва «Давлати ягонаи турк» («Улуғ тюркчилик») қотеъона талош намуд. Моҳи ноябри 1921 бо кумаки қувваҳои аксулинқилобӣ ба Бухорои Шарқӣ лашкар кашид, ки он бебарор анҷомид. Баъди муҳосираи Душанбе 22 марти 1922 амири собиқи Бухоро Олимхон Анварпошоро сарфармондеҳи нерӯҳои аксулинқилобӣ таъйин намуд, ки сабаби норозигии сардори босмачиёни маҳаллӣ Иброҳимбеки лақай гардид. Анварпошо худро муборизи истиқлол ва озодии мусулмонони Шарқ эълон кард. Ӯ мехост бо ин роҳ қувваҳои зиддишӯравии хориҷӣ ва дастаҳои босмачиёни дохилиро муттаҳид намуда, ба мақсади ниҳоии худ ноил гардад, вале Артиши Сурх бо ёрии меҳнаткашони маҳаллӣ нақшаҳои Анварпошоро барбод доданд.

Марг

Анварпошо ҳамроҳи чанд тан ҳаммаслаконаш 4 августи 1922 дар арафаи Иди Қурбон дар задухӯрди назди деҳаи Обдараи минтақаи Кӯлоб ба қатл расид. Ҷасади ӯро дар баландии Чаган ба хок супурданд. Бо ташаббуси расмии Ҳукумати Туркия боқимондаи ҷасади Анварпошшо баъди 74 сол 31 июли 1996 ба Туркия интиқол дода шуд.

Сарчашма

• Анварпошшо // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.