Jump to content

Анҷей Вайда

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Анҷей Вайда
лаҳӣ: Andrzej Wajda
Таърихи таваллуд: 6 март 1926(1926-03-06)[1][2][3][…]
Зодгоҳ:
Таърихи даргузашт 9 октябр 2016(2016-10-09)[4][2][3][…] (90 сол)
Маҳалли марг:
Шаҳрвандӣ:
Касб: коргардони филм, коргардони театр, филмноманавис, таҳиякунандаи филм, коргардони телевизиюнӣ, сиёсатмадор, коргардон, рассом
Корнома: 19502016
Ҷоизаҳо:
Order of Friendship Work Flag Order, 2nd class Golden Medal for Merit to Culture Commandeur des Arts et des Lettres‎ Commander of the Legion of Honour афсари Легиони ифтихорӣ Order of the Rising Sun, 1st class Commander's Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany Order of Merit of the Federal Republic of Germany Order of the Cross of Terra Mariana, 3rd Class Order of the Three Stars, 3rd Class Order of Prince Yaroslav the Wise Order of Prince Yaroslav the Wise, 5th class Grand Cross of the Order of Merit of Hungary Commander with Star of the Order of Merit of Hungary ордени Уқоби сафед Grand Cross of the Order of Polonia Restituta Officer of the Order of Polonia Restituta Knight of the Order of Polonia Restituta Order for Merits to Lithuania Officer of the Order of Merit of the Italian Republic

Praemium Imperiale[d] (1996)

Jury Prize[d] (1957)

David Luchino Visconti[d] (1978)

Palme d'Or[d] (1981)

London Film Critics Circle Award for Director of the Year[d] (1981)

Academy Fellowship Award[d] (1982)

Honorary César[d] (1982)

Louis Delluc Prize[d] (1982)

London Film Critics Circle Award for Director of the Year[d] (1983)

César Award for Best Director[d] (1983)

BAFTA Award for Best Film Not in the English Language[d] (1984)

European Film Academy Lifetime Achievement Award[d] (1990)

Academy Honorary Award[d] (1999)

Polish Academy Life Achievement Award[d] (2000)

Polish Academy Award for Best Film[d] (2008)

Herder Prize[d] (1985)

Medal "Guardian of National Memorials"

Honorary doctor of the University of Gdańsk[d]

honorary doctor of the Jagiellonian University of Krakow[d] (1989)

Kyoto Prize in Arts and Philosophy[d] (1987)

honorary citizen of Gdańsk[d] (2016)

honorary citizen of Wrocław[d]

European Film Academy Critics Award[d] (2009)

European Film Academy Honorary Award[d] (2016)

Paszport Polityki[d]

Order of Cyril and Methodius Order of Danica Hrvatska

honorary citizen of Łódź[d] (1998)

Golden Shell[d] (1980)

Ҷоизаи Сезар

European Film Awards[d]

Хирси нуқрагин[d] (1996)

Golden Lion for Lifetime Achievement[d] (1998)

Ҷоизаи Оскар Golden Bear

Q126416268? (9 декабр 1994)

IMDb: ID 0906667
wajda.pl(англ.)(лаҳс.)
 Парвандаҳо дар Викианбор

А́нҷей Витолд Ва́йда (лаҳӣ: Andrzej Witold Wajda; 6 март 1926[1][2][3][…], Suwałki[d], Białystok Voivodeship[d][1][5][6]9 октябр 2016[4][2][3][…], Варшава[7]) — коргардони театру синамо, филмноманависи лаҳистонӣ.

Зиндагинома

[вироиш | вироиши манбаъ]

Хатмкардаи Академияи санъати тасвирии Краков (1949) ва Мактаби олии кинои Лодзи (1954). Дар соҳаи коргардонӣ аввалин кораш «Насл» (1954) мебошад, ки ба пинҳонкории зиддифашистии Ҷавонон дар давраи истило бахшида шудааст. В. дар филмҳои «Канал» (1957), «Хокистар ва алмос» (1958) ба тақдири насле рӯй меорад, ки вазифаи таърихӣ — эҳёи Полшаро ба дӯши худ гирифтаанд. Дар филмҳои "Лётна " (1959), «Самсон»(1961), "Манзара баъди муҳориба " (1970), «Муҳаббат дар Олмон» (1983), «Корчак» (1990), «Ангуштарини уқобдор дар тоҷ» (1992), «Ҳафтаи пурҷӯшухурӯш» (1995), «Ҳукмномаи Франческу Колос» (2000) ва спектакли «Суҳбатҳо бо ҷаллод» (1977) мусибати фоҷиабори халқро дар солҳои Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ (1939-45) инъикос намудааст. Филмҳои аз рӯйи асарҳои эпикии адабиёти миллӣ ва ҷаҳонӣ банаворгирифтаи В., аз ҷумла «Хокистар» (аз рӯйи асари С. Жеромский, 1965), «Тӯй» (аз рӯйи асари С. Виспянский, 1972), «Макони орзу» (аз рӯйи асари В. Раймонт, 1974), «Пан Тадеуш» (аз рӯйи асари Митскевич, 1999), «Қасос» (аз рӯйи асари А. Фредро, 2002) ва ғ. дар таърихи кинои Полша мавқеи муҳим доранд. В. дар асоси шоҳасарҳои адабиёти рус низ филмҳои ҷолиб ба навор гирифтааст: «Хонуми уезди Макбет» (аз рӯйи асари Н. С. Лесков, 1961), филми телевизионии «Пилат ва дигарон» (аз рӯйи романи М. А. Булгаков «Мастер ва Маргарита», 1971), «Аҷина» (аз рӯйи романи ҳамноми Ф. М. Достоевский, 1987), «Настася» (аз рӯйи романи Достоевский «Ноқисулақл», 1994). Дар филмҳои «Тамоми чиз барои фурӯш» (1968), «Бе наркоз» (1978), «Дирижёр» (1979) ҳаёти фоҷиабори шахсияти эҷодкор дар ҳолати мавҷуд набудани озодӣ нишон дода шудааст. Солҳои 1978-82 роҳбари Иттиҳоди кинематографистони Полша, 1989-91 сенатор, 1992-94 раиси Шӯрои фарҳанги назди Президенти Полша буд. Аз соли 1959 дар театр фаъолият дорад.

Асосан аз эҷодиёти классикони ҷаҳонӣ ва миллӣ асарҳо ба саҳна мегузорад. Чандин бор ба эҷодиёти В. Шекспир («Ҳамлет», 1960, 1981, 1989; «Ромео ва Ҷулйетта», 1990; «Макбет», 1969, 2005), А. Стриндберг («Фрёкен Жюли» 1988; «Ҳамоне, ки зӯртар», 1991; «Сонатаи шабаҳҳо», 1994), Виспянский («Тӯй», 1963, 1991; «Шаби ноябр», 1974, 1978; «Лаънат», 1997), Софокл («Антигона», 1984) рӯй оварда, дар давлатҳои гуногун инсенировкаи романҳои Достоевский «Аҷина» (1971,1974, 2004), «Ноқисулақл» (спектакли «Настася Филипповна», 1977, 1989), «Ҷиноят ва ҷазо» (1984, 1986)-ро ба саҳна гузоштааст. Намоиши «Парвандаи Дантон» (1975) аз рӯи асари С. Пшибишевский муваффақияти бузургро ноил гашт ва дар театрҳои Булғория (1978), Итолиё (1982) такроран намоиш дода шуд. Соли 1982 дар Фаронса бо иштироки ҳунарпешагони фаронсавӣ ва полшагӣ филми «Дантон» наворбардорӣ гардид. В. дар театрҳои Булғория, Олмон, Итолиё, ИМА, Швейсария, Ҷопон, Русия кор кардааст. Корҳои В. дар фестивалҳои умумиҷаҳонӣ оид ба кино сазовори ҷоизаҳо гардидаанд. Соли 2000 барои саҳмаш дар санъати ҷаҳонии кино сазовори ҷоизаи «Оскар» шуд.