Аҳмадия

Аҳмадия أحمدیه — ҷараёни динӣ, ки соли 1889 дар Ҳиндустон (вилояти Панҷоб) ба вуҷуд омадааст. Муассисаш Мирзо Ғулом Аҳмад (1835–1908) буда, 23 март соли 1889 аввалин байъат гирифт. Баъдтар аз Худо хабар ёфта худро Масеҳи мавъуд ва Маҳдӣ эълон намуд. Ӯ худро ислоҳотгари асри 20 (муҷаддид) эълон карда, дар вақти мардумшумории Ҳиндустон - соли 1901, ҷамъияти мусалмонони худро «Ҷамоати Аҳмадия» ном гузошт. Соли 1901 Мирзо Аҳмад ҳамчун набии умматӣ эътироф шуд. Пайравони Аҳмадия муассиси онро ҳамчун маҳдии мусулмонону масеҳиён ва аватраи худои ҳиндуии Кришна мешумурданд. Мақсади асосии Аҳмадия пайғоми Қуръон ва дини Исломро, ки бештари мардум фаромӯш кардаанд, аз сари нав зинда кардан аст. Ин ҷараён аҳкоми асосии Ислом – ваҳдат, донисташаванда будани Худо, баробарии одамон ва ғайраро эътироф намуда, муборизаи синфиро инкор мекунад, ҷиҳоди зидди аҷнабиёнро рад менамояд ва онро танҳо бо мақсадҳои мудофиавӣ раво медонад. Бино ба ақидаи пайравони Аҳмадия, Ғулом Аҳмад таҷассуми Муҳаммад, Исои Масеҳ ва Кришна буда, илҳоми пайғамбарӣ дорад. Бинобар ин пеш аз ҳама, мусалмонон бояд аз рӯйи гуфта ҳони ҳазрати Муҳаммад (с) аввалин шуда ин касро қабул кунанд. Пайравони Аҳмадия минбаъд ба ду гурӯҳ – қодиёнӣ (пайғамбарии умматӣ, Масеҳ ва Маҳдии Аҳмадро эътироф мекарданд) ва лоҳурӣ (танҳо ислоҳотгари ислом будани Аҳмадро эътироф мекунанд) ҷудо шуданд. Таълимоти динии Аҳмад, ки тафсири Қуръону суннат ва ҳадиси Пайғамбар мебошанд, дар асарҳои зиёди ӯ (зиёда аз 85) ва махсусан дар «Бароҳини Аҳмадия» (1880) ва «Фалсафаи усулии ислом» (1896) инъикос ёфтаанд. Ҷавҳари фалсафаи таълимоти исломро се зинаи инкишофи фард (ҷисмонӣ, ахлоқӣ ва рӯҳонӣ) ташкил мекард. Дар зинаи аввал муаллиф бештар масъалаҳои шаръӣ, дар зинаи дуюм такомули нафсонию таҳзиби ахлоқ ва дар зинаи сеюм такомули рӯҳиро баррасӣ намудааст. Дар ин зина гӯё қобилияту истеъдоди пайғамбарӣ пайдо мешавад, вале ба он на ҳама ноил мешаванд. Масъалаҳое, ки дар ин асар таҳлил шудаанд, аз доираи таълимоти умумии дини ислом берун нестанд. Тарафдорони Аҳмадия чандин нашрия доранд, ки машҳуртарини онҳо Al-fazl (London) ва Review of religions (Лондон) мебошанд. Барои бекор кардани ҷиҳод фақеҳон ӯро ба куфру илҳод маҳкум кардаанд. Баъди марги Аҳмад роҳбарии Аҳмадияро хилофати Аҳмадия ба уҳда дошт. Халифаи якум Ҳаким Нуруддин як рафиқи наздиқи Мирзо Ғулом Аҳмад буд ва халифаи дуюм писари Мирзо Ғулом Аҳмад, - Мирзо Башируддин Маҳмуд Аҳмад буд. Қисмати асосии пайравони Аҳмадия дар Покистон (зиёда аз 500 ҳазор нафар) ва Ҳиндустон зиндагонӣ мекунанд. Тарафдорони Аҳмадия дар байни аҳолии маҳаллии Афғонистон ва Эрон низ мавҷуданд. Шумораи умумии пайравони Аҳмадия дар мамлакатҳои Осиёи Ғарбӣ (Афғонистон, Эрон, Исроил, Урдун, Лубнон, Сурия) наздики 100 ҳазор мебошанд. Онҳо дар Мавритания, Англия, Фаронса, Олмон, Амрико низ сукунат доранд.

Сарчашма

• Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — 664 с. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.