202 637
edits
Хусрави Деҳлавӣ: Тафовут байни таҳрирҳо
Jump to navigation
Jump to search
х
ислоҳи вожаҳо using AWB
х (→Д е в о н ҳ о и Х ӯ с р а в: ислоҳи вожаҳо using AWB) |
х (ислоҳи вожаҳо using AWB) |
||
|
'''Яминуддин Абдулҳасан Амир Хусрави Деҳлавӣ''' ({{lang-fa|ابوالحسن یمینالدین خسرو}}, {{lang-hi|अबुल हसन यमीनुददीन ख़ुसरो}}) - мутахаллис ба Хусрав бузургтарин намояндаи адабиёти форсизабони [[Ҳиндустон]] буда бо осори пурқиматаш асоси адабиёти форсизабонро дар он сарзамин мустаҳкам гардонидааст ва дар роҳи ривоҷу равнақи минбаъдаи адабиёти форсу тоҷик саҳми босазое гузоштааст.
Амир Хусрави Деҳлавӣ, ки аз номовартарин ва пурмаҳсултарин суханварони адабиёти форсист, дар густариши адабиёти форси Ҳинд ва реша паҳн кардани унсурҳои асосии он бештар аз ҳама
: Агар таҳсини шеъри хештан бар дасти хеш астӣ,
Агар аз рӯи нишондоди порчаи болоӣ соли 652-и ҳиҷрӣ таваллуд шудани Хусрави Деҳлавӣ маълум шавад, аз далели дигар дар соли 651 таваллуд ёфтани шоир таъйин мегардад. Аз ин рӯ, ба чунин хулоса омадан мумкин аст, ки Хусрави Деҳлавӣ дар охири соли 651 ҳиҷрӣ, яъне 1253 мелодӣ дар шаҳрчаи Патёли наздикии Деҳлӣ таваллуд ёфта будааст. Азбаски шоир бисёрии умри худро дар шаҳри Деҳлӣ гузаронида, дар он ҷо вафот ёфтааст ва мадфани ӯ низ дар он ҷост, нисбати Деҳлавӣ мегирад.
Дар соли 1261, ки Хусрави Деҳлавӣ ҳаштсола буд, падари ӯ дар ҷанги зидди ҳуҷуми муғул кушта мешавад. Бобои модарии Хусрави Деҳлавӣ Имодулмулк кӯдаки ҳаштсоларо дар таҳти назорати худ мегирад ва барои аз худ намудани илму дониш ба ӯ кумак мерасонад.
Дар байни солҳои 1276—1278 Хусрави Деҳлавӣ ба дарбор кашида мешавад ва пас аз ин зиндагии дарбории шоир сар мешавад. Соли 1279 дар дарбори Туғрал, ки ҳокими Бангола буд,
: К-имсол ду нур зи ахтарам рафт,
Аз соли 1289 сар карда, Хусрави Деҳлавӣ дар баробари жанрҳои лирикӣ ба эҷод намудани асарҳои эпикӣ низ шурӯъ менамояд. Дар жанри достон Амир Хусрав худро шогирди Низомии Ганҷавӣ мешуморад ва онро дар чанд ҷои осори худ таъкид менамояд.
Аввалин достони худ — «Киронуссаъдайн»-ро соли 1289 навиштааст ва дар соли 1291 достони дуюми худ «Мифтоҳулфутуҳ»-ро эҷод менамояд.
Дар байни солҳои 1299—1302 Хусрави Деҳлавӣ ба «Хамса»-и Низомии Ганҷавӣ ҷавоб менависад. [[Хамса]]-и Амир Хусрав аз ин достонҳо фароҳам омадааст: [[Матлауланвор]], [[Ширин ва Хусрав]], [[Мачнун ва Лайли|Маҷнун ва Лайли]], [[Хафт бихишт|Ҳафт биҳишт]], [[Оинаи Сикандари]]ӣ. Баъди достони «Хамса» Хусрав боз се достони дигар — «Дувалрони ва Хизрхон» (соли 1316), [[Нух Сипехр]] (соли 1318) ва [[Туглукнома]] (
Мавзӯи панду ахлоқ, ки маъмултарин мавзӯи адабиёти ҷаҳоншумули форсӣ маҳсуб мегардад, дар ашъори Амир Хусрав мақоми баландро дорост. Шоир тавассути ашъори пандомез бештарин хислатҳои инсониро ситоиш мекунад ва барои тарбияи насли наврас дар тарғиби накӯкорӣ, меҳнатдустӣ, ростиву растагорӣ барин хислатҳои ҳамидаи инсонӣ саҳм мегузорад:
| |||