Носирҷон Маъсумӣ

Шаблон:Зиндагинома Носирҷон Маъсумӣ (2 майи 1915 – 16 август 1974, ш. Душанбе), олими забоншинос ва шоир. Ходими ҷамъиятӣ ва илмӣ, доктори илмҳои филология, профессор, Ходими хизматнишондодаи илми Тоҷикистон (1960), узви пайвастаи АИ Тоҷикистон (1966), узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон (1940) .

Ҳолнома

Дар деҳаи Қаратоғи ноҳияи Регар (ҳоло – ноҳияи Турсунзода) ба дунё омадааст. Пас аз хатми мактаби ҳафтсолаи деҳаи Бахшитеппаи ноҳияи Самарқанд (1936) муаллими забон ва адабиёти тоҷикии Техникуми педагогии Панҷакент (1930-1936). Сипас дар факултети забон ва адабиёти ДДПС ба номи Т.Г. Шевченко (ҳоло – Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ) таҳсил кардааст (1936-1940). Муаллим, мудири кафедраи забон тоҷикӣ (1940-1948), мудири кафедраи адабиёти тоҷикӣ (1948-1953), проректори корҳои илмӣ (1953-1956)ДДПC ба номи Т.Г. Шевченко, муаллим ва мудири кафедраи забон ва адабиёти Мактаби партиявии назди КМ ҲК Тоҷикистон (1956-1959), директори Институти забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии АИ Тоҷикистон (1959-1970), академик - котиби Шӯъбаи илмҳои ҷамъиятии АИ Тоҷикистон (1971-1974).

Мероси илмӣ

Муаллифи асару мақолаҳои илмӣ:

• «Усули таълими хониши адабӣ», китоби дарсӣ ва хрестоматияи «Адабиёти советӣ» барои синфи 10 (бо ҳамқаламии Х. Мирзозода ва Ю. Бобоев, ки аз с. 1962 то охири с. 1980 ҳар сол чоп шудааст),
• «Фолклори тоҷик» (Д., 1952),
• «Адабиёти тоҷик дар асри XVIII ва нимаи аввали асри XIX» (Д., 1962),
• «Туғрал ва муҳити адабии ӯ» (Д., 1964),
• «Очерки таърихи адабиёти советии тоҷик» (Д., 1957 бо ҳамқаламии дигарон),
• «Таърихи адабиёти советии тоҷик. Инкишофи жанрҳо»,

ва рисолаҳо:

• «Дар бораи вазъият ва баъзе тағйиротҳо дар таркиби луғавии забони адабии тоҷик дар асрҳои X-XIX» (Д., 1951),
• «Забони адабии тоҷик дар ибтидои асри XX» (1954),
• «Хислатҳои асосии инкишофи забони адабии тоҷик дар охири асри XIX ва ибтидои асри XX» (1955),
• «Муборизаи С. Айнӣ барои тозагӣ ва боигарии забони адабии тоҷик» (Д., 1970 бо ҳамқаламии дигарон) ва ғайра.

Як силсила шеърҳои солҳои 30-юм эҷодкардааш дар маҷаллаи «Барои адабиёти сотсиалистӣ» чоп шудаанд.

Ӯ ҳамчун ходими ҷамъиятӣ ва илмӣ - Раиси шӯъбаи Тоҷикистонии Ҷамъияти дӯстӣ ва робитаҳои мадании СССР бо Афғонистон, узви Шӯрои умумиитифоки оид ба масъалаҳои лексикология ва лексикография, узви ҳайати таҳририя ва муҳарир, мушовири «Краткая литературная энсиклопедия», узви ҳайати таҳририяи Энциклопедияи советии тоҷик, маҷаллаи «Мактаби советӣ», ҷон. раиси Комитети терминологияи АИ Тоҷикистон , узви Правления, Президент ва раиси Комиссияи тафтишоти Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон (аз с. 1940) буд.

Мукофоту ҷоизаҳо

• Бо ду ордени «Нишони Фахрӣ»;

• ва медалу ифтихорномахои фахрии Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон мукофотонида шудааст.

У ду даъват (6 ва 8) вакили Совети Олии РСС Тоҷикистон буд.

Ба номи ӯ мактаби миёнаи деҳаи Қаратоғи ноҳияи Турсунзода ва яке аз кӯчаҳои ш. Душанбе гузошта шудааст.

Адабиёт

Энсиклопелияи советии РСС Тоҷикистон. Ҷилди 4. – Душанбе, 1986, с.281