Фазонавард: Тафовут байни таҳрирҳо
х бот: кор карда истодааст, replaced: руз → рӯз |
х бот: кор карда истодааст, replaced: Кайхон → кайҳон (15) |
||
Сатри 1: | Сатри 1: | ||
[[Акс:81p-042-low.jpg|thumb|right|Космонавтҳо ва Астронавтҳо бо [[Мир]].]] |
[[Акс:81p-042-low.jpg|thumb|right|Космонавтҳо ва Астронавтҳо бо [[Мир]].]] |
||
''' |
'''Кайҳонавард''' ё '''Космонавт''' (дар [[ШМА]] ва дигар мамлакатҳо '''[[Астронавт]]''', '''Срасионавт''' ё '''Тайконавт'''), шахсе ки таёрии тиббиву биологи ва техникиро гузаштааст ва дар парвози кайҳони ба сифати пилот ё худ экипаж иштирок кардааст.нахустин номзадхо ба сафи кайҳонавардон аз байни лётчикҳои харби дар [[СССР]] ва лётчик - озмоишгарон дар [[ШМА]] интихоб карда мешуданд. |
||
[[Акс:Astronauts by country date first spaceflight2.PNG|thumb|right]] |
[[Акс:Astronauts by country date first spaceflight2.PNG|thumb|right]] |
||
Кайҳоннавардӣ ё Космонавтика (аз {{забон-ел|χοσμος}} гирифта шуда маънояш чахони ва {{забон-ел|ναυτιχη}} баҳршиновар мебошад) тадкикоти фазои |
Кайҳоннавардӣ ё Космонавтика (аз {{забон-ел|χοσμος}} гирифта шуда маънояш чахони ва {{забон-ел|ναυτιχη}} баҳршиновар мебошад) тадкикоти фазои кайҳони бо ёрии аппаратҳои кайҳони, ки аз тарафи инсон идора мешавад. Аввалин маротиба азхудкунии кайҳон [[4 октябр]]и соли [[1957]] аз тарафи олимони Совети ба рох монда шуда буд, дар ин рӯз ба кайҳон спутникро сар додан. Якумин бор Юрий Гагарин [[12 апрел]]и соли [[1961]] ба кайҳон парвоз намуд. Якумин бор кайҳонаварди америкои [[Нейл Армстронг]] [[21 Июл]]и соли [[1969]] аввалин кадамҳои худро дар руи мох гузошт ва гуфт - ”Ин кадами хурд барои як шахс лекин чахиши калон ба хамаи одамият ”. |
||
Солҳои аввали тараккиёти |
Солҳои аввали тараккиёти кайҳонаварди аз хамкории байни давлатхо сар нашуда, балки аз мусобикаи байни давлатхо сар шуда буд, (ки он мусобикаи кайҳони ном дошт). Хамкории байни давлатхо дар ин соха, танхо дар солҳои наздик ба вучуд омад, давлатхо байни худ хамкори эълон карда барои тараккиёти ин соха сахми калон гузоштаанд. |
||
Акнун коидаҳои |
Акнун коидаҳои кайҳонавардон охиста-охиста нав шуда истодааст, таракиёти Туризми кайҳони фаъолона таракки карда истодааст. Кайҳонавардон боз ба кашви руи мохтоб гузаштани хастанд ва нигохи худро ба суи [[Марс]] сафарбар намудаанд. |
||
== Муассисаи кайҳонавардӣ == |
== Муассисаи кайҳонавардӣ == |
||
Сатри 16: | Сатри 16: | ||
* [[Барпошавии ҳаракати кайҳонавардии Чин]] - соли [[1993]] тахсис гардидааст. |
* [[Барпошавии ҳаракати кайҳонавардии Чин]] - соли [[1993]] тахсис гардидааст. |
||
* [[Ҳаракати ИМА дар муассисаи кайҳонаварди]] [[НАСА]] – соли [[1958]] тахсис гардидааст. |
* [[Ҳаракати ИМА дар муассисаи кайҳонаварди]] [[НАСА]] – соли [[1958]] тахсис гардидааст. |
||
* [[Муассисаи |
* [[Муассисаи кайҳонавардии Федератсияи Русия]] ([[ФКА РФ]] - соли [[1990]] тахсис гардидааст. |
||
* [[Муассисаи аэрокайҳонавардии Ҷопон]] [[JAXA]] – соли [[2003]] тахсис гардидааст. |
* [[Муассисаи аэрокайҳонавардии Ҷопон]] [[JAXA]] – соли [[2003]] тахсис гардидааст. |
||
Нусха 17:31, 29 май 2015
Кайҳонавард ё Космонавт (дар ШМА ва дигар мамлакатҳо Астронавт, Срасионавт ё Тайконавт), шахсе ки таёрии тиббиву биологи ва техникиро гузаштааст ва дар парвози кайҳони ба сифати пилот ё худ экипаж иштирок кардааст.нахустин номзадхо ба сафи кайҳонавардон аз байни лётчикҳои харби дар СССР ва лётчик - озмоишгарон дар ШМА интихоб карда мешуданд.
Кайҳоннавардӣ ё Космонавтика (аз юнонӣ: χοσμος гирифта шуда маънояш чахони ва юнонӣ: ναυτιχη баҳршиновар мебошад) тадкикоти фазои кайҳони бо ёрии аппаратҳои кайҳони, ки аз тарафи инсон идора мешавад. Аввалин маротиба азхудкунии кайҳон 4 октябри соли 1957 аз тарафи олимони Совети ба рох монда шуда буд, дар ин рӯз ба кайҳон спутникро сар додан. Якумин бор Юрий Гагарин 12 апрели соли 1961 ба кайҳон парвоз намуд. Якумин бор кайҳонаварди америкои Нейл Армстронг 21 Июли соли 1969 аввалин кадамҳои худро дар руи мох гузошт ва гуфт - ”Ин кадами хурд барои як шахс лекин чахиши калон ба хамаи одамият ”.
Солҳои аввали тараккиёти кайҳонаварди аз хамкории байни давлатхо сар нашуда, балки аз мусобикаи байни давлатхо сар шуда буд, (ки он мусобикаи кайҳони ном дошт). Хамкории байни давлатхо дар ин соха, танхо дар солҳои наздик ба вучуд омад, давлатхо байни худ хамкори эълон карда барои тараккиёти ин соха сахми калон гузоштаанд.
Акнун коидаҳои кайҳонавардон охиста-охиста нав шуда истодааст, таракиёти Туризми кайҳони фаъолона таракки карда истодааст. Кайҳонавардон боз ба кашви руи мохтоб гузаштани хастанд ва нигохи худро ба суи Марс сафарбар намудаанд.
Муассисаи кайҳонавардӣ
- Муассисаи кайҳонавардии Бразилия - дар соли 1994 тахсис шудааст.
- Муассисаи кайҳонавардии Аврупоӣ ЕКА - соли 1964 тахсис гардидааст.
- Омӯхтани ҳаракати кайҳонавардии Ҳиндустон – соли 1969 тахсис гардидааст.
- Муассисаи кайҳонавардии Канада – соли 1989 тахсис гардидааст.
- Барпошавии ҳаракати кайҳонавардии Чин - соли 1993 тахсис гардидааст.
- Ҳаракати ИМА дар муассисаи кайҳонаварди НАСА – соли 1958 тахсис гардидааст.
- Муассисаи кайҳонавардии Федератсияи Русия (ФКА РФ - соли 1990 тахсис гардидааст.
- Муассисаи аэрокайҳонавардии Ҷопон JAXA – соли 2003 тахсис гардидааст.