Мучал: Тафовут байни таҳрирҳо
No edit summary Барчасбҳо: вироиш тавассути телефони ҳамроҳ вироиш тавассути мурургари телефони ҳамроҳ |
No edit summary Барчасбҳо: вироиш тавассути телефони ҳамроҳ вироиш тавассути мурургари телефони ҳамроҳ |
||
Сатри 9: | Сатри 9: | ||
:З-ин чор чу бигзарӣ наҳанг ояду мор, |
:З-ин чор чу бигзарӣ наҳанг ояду мор, |
||
:Он гоҳ ба аспу гӯсфанд аст ҳисоб, |
:Он гоҳ ба аспу гӯсфанд аст ҳисоб, |
||
:Ҳамдунаву |
:Ҳамдунаву Хурусу сагу хук охири кор. |
||
{| class="wikitable" style="margin: 0 auto; text-align: center;" width="96%" |
{| class="wikitable" style="margin: 0 auto; text-align: center;" width="96%" |
||
|- |
|- |
||
Сатри 70: | Сатри 70: | ||
! width="8%"|Гӯсфанд |
! width="8%"|Гӯсфанд |
||
! width="8%"|Ҳамдуна |
! width="8%"|Ҳамдуна |
||
! width="8%"| |
! width="8%"|Хурус |
||
! width="8%"|Саг |
! width="8%"|Саг |
||
! width="8%"|Хук |
! width="8%"|Хук |
||
Сатри 226: | Сатри 226: | ||
! width="8%" |Гӯсфанд |
! width="8%" |Гӯсфанд |
||
! width="8%"|Ҳамдуна |
! width="8%"|Ҳамдуна |
||
! width="8%"| |
! width="8%"|Хурус |
||
! width="8%"|Саг |
! width="8%"|Саг |
||
! width="8%"|Хук |
! width="8%"|Хук |
Нусха 14:03, 26 Январ 2017
Солшумории дувоздаҳгонаи мучал, ки дар кӯҳистони тоҷик бо номи «сол», «мӯлҷар» машҳур аст, аз замонҳои бостон корбурд мешавад. Рӯзгори дувоздаҳсола банавбат ба 12 ҷонвар номгузорӣ шуда, ки ба гуфти мардумонамон 6 ҳалолу 6 ҳаром аст.
Ҳарчанд имрӯз солбарорӣ бар усулҳои нав поя гирифтааст, вале ҳамоно барои таърих, муайян намудани замони зисти падару модар, бобою бибӣ ва дигар ниёгонамон солбарории дувоздаҳгона даркор аст. Агар фаромӯш накарда бошед, дар китоби «Дар ҷустуҷӯйи Карим-Девона»-и шодравон Ҳабибулло Назаров муаллиф маҳз бо кӯмаки солбарорӣ замони зист ва рӯзгори мардони таърихии водии Ҳисорро бознигорӣ кардааст. Барои мучал ҷадвалҳои гуногун сохта ва корбурд мешаванд. Бароятон усулеро пешниҳод мекунем, ки бе ягон ҷадвал мучалҳоро барои ҳар кадом сол аз садаи I то садаи XXI солшумории хуршедии исавӣ метавонед муайян карда бошед.
1. Пеш аз ҳама бояд ин рубоиро азёд намоем ва шумораи тартибии солҳоро азбар намоем:
- Мушу бақару палангу харгӯш шумор,
- З-ин чор чу бигзарӣ наҳанг ояду мор,
- Он гоҳ ба аспу гӯсфанд аст ҳисоб,
- Ҳамдунаву Хурусу сагу хук охири кор.
Муш | Бақар | Паланг | Харгӯш | Наҳанг | Мор | Асп | Гӯсфанд | Ҳамдуна | Хурус | Саг | Хук |
---|
2. Аз соли матлуб 3 якиро кам карда посухи онро ба 12 бахш мекунем. Бозмондаи (бақияи) бахш худ шумораи тартибии соли мучал аст.
Барои намуна: Соли 2014
(2014-3):12=167 ва 7 бозмонда (бақия). 7 – шумораи тартибии Асп аст.
(1917-3):12=159 ва 6 бозмонда (бақия). 6 — шумораи тартибии Мор аст.
(1932-3):12=161 ва бозмонда (бақия) 9 аст. 9 – шумораи тартибии Ҳамдуна аст.
Соли 1878 (зодсоли С. Айнӣ)
(1878-3):12=156 ва бозмонда (бақия) 3 аст. 3 – шумораи тартибии Паланг аст.
Соли 858 (зодсоли Одамушшуаро Рӯдакӣ)
(858-3):12=71 ва бозмонда (бақия) 3 аст. 3 – шумораи тартибии Паланг аст.
3. Дониста ва огоҳ бошед, ки соли ҳар як ҷонвар дар Осиёи Пеш ва Осиёи Марказӣ, аз он ҷумла дар Тоҷикистон, аз Соли нави ҳақиқӣ (Наврӯз) оғоз меёбад, на аз оғози Соли нави исавӣ.
Бинобар ин, ақидаи вақтҳои охир маъмулгашта, ки масалан, соли Асп гӯё аз 1 январи соли 2015 (Гоҳшумори мелодӣ) оғоз меёбад, хатост. Ҳол он ки соли Асп аз Наврӯзи соли 2014 сар шуда, то Наврӯзи соли 2015 давом мекунад.[1] Соли Гӯсфанд бошад аз Наврӯзи соли 2015 сар шуда, то Наврӯзи соли 2016 давом мекунад.
Муш | Бақар | Паланг | Харгӯш | Наҳанг | Мор | Асп | Гӯсфанд | Ҳамдуна | Хурус | Саг | Хук |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1900 |
1901 |
1902 |
1903 |
1904 |
1905 |
1906 |
1907 |
1908 |
1909 |
1910 |
1911 |
1912 |
1913 |
1914 |
1915 |
1916 |
1917 |
1918 |
1919 |
1920 |
1921 |
1922 |
1923 |
1924 |
1925 |
1926 |
1927 |
1928 |
1929 |
1930 |
1931 |
1932 |
1933 |
1934 |
1935 |
1936 |
1937 |
1938 |
1939 |
1940 |
1941 |
1942 |
1943 |
1944 |
1945 |
1946 |
1947 |
1948 |
1949 |
1950 |
1951 |
1952 |
1953 |
1954 |
1955 |
1956 |
1957 |
1958 |
1959 |
1960 |
1961 |
1962 |
1963 |
1964 |
1965 |
1966 |
1967 |
1968 |
1969 |
1970 |
1971 |
1972 |
1973 |
1974 |
1975 |
1976 |
1977 |
1978 |
1979 |
1980 |
1981 |
1982 |
1983 |
1984 |
1985 |
1986 |
1987 |
1988 |
1989 |
1990 |
1991 |
1992 |
1993 |
1994 |
1995 |
1996 |
1997 |
1998 |
1999 |
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
2023 |
2024 |
2025 |
2026 |
2027 |
2028 |
2029 |
2030 |
2031 |
Муш | Бақар | Паланг | Харгӯш | Наҳанг | Мор | Асп | Гӯсфанд | Ҳамдуна | Хурус | Саг | Хук |
Солшумории чинӣ (хитойӣ)
Дар Солшумории чинӣ (хитойӣ) ба солшумории Мучал монанд, солшумории қадимае [сулолаи Чжоу (сулолае, 800 сол сари қудрат буд) ва дар замони сулолаи Хан (206 то мелод — 207 мелодӣ) рушд ёфтааст] мавҷуд буд. Дар он ибтидои соли нав ба шаби якуми солшумори қамарӣ, моҳҳои 21 январ - 20 феврал оғоз меёбад.