Губернияи Кутаисӣ

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
(Тағйири масир аз Губернияи Кутаиси)
губернияи Кутаисӣ
русӣ: Кутаисская губерния
Нишон
Нишон
Кишвар  Империяи Русия
Маркази маъмурӣ ш. Кутаиси
Таърих ва ҷуғрофиё
Таърихи таъсис 1846
Таърихи пошхӯрӣ 1917
Масоҳат 25 941,8 верста² км²
Аҳолӣ
Аҳолӣ 913 657 нафар
губернияи Кутаисӣ дар харита
губернияи Кутаисӣ дар харита
 Парвандаҳо дар Викианбор

Губернияи Кутаиси (русӣ: Кутаисская губерния) — воҳиди маъмурию ҳудудии Империяи Русия. Шаҳри губернӣ — Кутаиси.

Хусусиятҳои физикӣ ва ҷуғрофӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Мавқеи ҷуғрофӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Он дар ҷанубу ғарби Закавказия, дар соҳили ҷанубу шарқии Баҳри Сиёҳ ва дар ҳавзаи дарёҳои Риони ва Чорох ҷойгир буд.

Масоҳат — 25.942 вёрсти кв.

Иқлими он мулоим, намнок ва ҳамвор аст. Олами наботот субтропикии боҳашамат аст (зодгоҳи ток).

Релйеф[вироиш | вироиши манбаъ]

Сатҳ дар шимол кӯҳӣ — нишебиҳои ҷанубии Кавкази асосӣ (Дих-Тау, 17 ҳазор фут баландӣ); қисми миёна, қад-қади дарёи Риони, ҳамвор, дар ҷойҳои ботлоқзор, пастхамӣ; қисми ҷанубии вилоятро Кавкази Хурд ишғол кардааст. Ҷангалҳо тақрибан нисфи масоҳати умумиро ташкил медиҳанд. Хок дар ҷойҳои кӯҳӣ санглох, дар пастиҳо аллювиалӣ, бениҳоят ҳосилхез аст.

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Губернияи Кутаиси соли 1846 дар натиҷаи тақсимоти губернияи Гурҷистон-Имеретия ташкил карда шуд. Соли 1883 ба ин вилоят округи Сухум ва 2 округ (Артвинский ва Батуми) вилояти барҳамхӯрдаи Батумӣ дохил карда шуданд. Соли 1903 окргуҳои Артвинский ва Батуми дубора ба вилояти Батумӣ ҷудо карда шуданд. Дар аввали асри 20 округи Сухуми низ мақоми округи махсуси Империяи Русияро гирифта, ба губерния баробар карда шудааст.

Дар соли 1918 вилоят ба ҳайати Ҷумҳурии Демократии Гурҷистон дохил карда шуд.

Таркиби динӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

То соли 1863, дар ин губерния, ба истиснои Минрелия, 348 933 нафар зиндагӣ мекарданд. Қисми зиёди аҳолӣ масеҳиёни православӣ буданд. Илова бар ин, дар губерния 31189 пайрави калисои арманӣ, 2402 шисматик (духобор), 2374 католик, 5369 яҳудӣ ва 20132 мусулмон зиндагӣ мекарданд. Соли 1861 дар губерния инҳо буданд: 455 калисоҳои православӣ (11 дайр ва 444 калисо); 72 калисои арманӣ; 2 калисоҳои католикӣ дар Кутаиси ва Ахалтсихе; 1 канисаи яҳудиён дар Кутаиси [1]

Аҳолӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Map-etno-kutais
Кутаиси 1886

Аҳолӣ 914 ҳазор нафар (аз ҷумла дар шаҳр 62 ҳазор нафар).

Таркиби этникӣ дар соли 1897[2][вироиш | вироиши манбаъ]

уезд гурҷиҳо имеретиҳо мингрелҳо абхозҳо туркҳо армянҳо русҳо сванҳо юнониҳо яҳудиён малоросҳо лаҳиҳо курдҳо осетинҳо
Губерния дар умум 32,5 % 25,6 % 22,6 % 5,6 % 4,4 % 2,3 % 1,8 % 1,5 % 1,4 %
уезди Артвинский 42,06% 42,67 % 13,66 % 1,41 % 0,11 %
уезди Батумӣ 63,9 % 3,6 % 8,1 % 8,2 % 5,3 % 1,2 % 1,9 % 1,0 % 1,9 %
уезди Зугдидӣ 98,4 %
уезди Кутаисӣ 27,2 % 66,8 % 1,8 % 1,6 %
уезди Лечхум 66,0 % 32,1 %
уезди Озургет 95,3 % 3,3 %
уезди Рачин 18,6 % 73,9 % 1,0 % 5,8 %
уезди Сенак 12,4 % 83,6 % 1,2 %
уезди Шоропан 68,2 % 28,5 % 1,4 %
уезди Сухумӣ 1,7 % 22,4 % 55,3 % 1,3 % 6,2 % 4,8 % 5,1 %

Тақсимоти маъмурӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Тақсимоти маъмурии губерния Кутаиси 1903-1918

Соли 1897 ба вилояти Кутаиси 7 уезд ва 3 округ дохил мешуданд.

Уезд Шаҳри ездӣ Масоҳат,

верста²
Аҳолӣ[3]

(1897), наф.
1 Зугдидӣ ш. Зугдидӣ (3407 наф.) 2614,9 114 869
2 Кутаисӣ ш. Кутаисӣ (32 476 наф.) 2985,9 221 665
3 Лечхум д. Тсагерӣ (687 наф.) 4078,3 47 779
4 Озургетӣ ш. Озургетӣ (4710 наф.) 1985,0 90 326
5 Рачин д. Онӣ (1255 наф.) 2494,9 60 421
6 Сенакӣ м. Сенаки (1248 наф.) 1520,0 115 785
7 округи Сухумӣ ш. Сухумӣ (7998 наф.) 7575,4 106 179
8 Шорапан[4] ж. Квирилӣ (2010 чел.) 2687,4 156 633
9 Артвин м. Артвин (7091 наф.) 3433,5 56 140
10 округи Батуми ш. Батуми (28 508 наф.) 2675,7 88 444

Ҳукумат[вироиш | вироиши манбаъ]

Губернаторҳои ҳарбӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Насаб, ном, отчество Мақом, унвон, дараҷа Мӯҳлати вазифа
Белявский Константин Яковлевич генерал-майор
17.04.1847—1851
Гагарин Александр Иванович княз, генерал-майор
1851—1853
Багратион-Мухранский Иван Константинович княз, генерал-майор
1853—1856
Эристов Георгий Романович княз, генерал-лейтенант, генерал-губернатор
1856—1860
Колюбакин Николай Петрович генерал-лейтенант
1860—1863
Святополк-Мирский Дмитрий Иванович княз, генерал-лейтенант, генерал-губернатор
1863—1866
Левашов Владимир Васильевич граф, генерал-майор
1867—28.09.1874

Губернаторон[вироиш | вироиши манбаъ]

Ном, насаб, отчество Мақом, унвон, дараҷа Мӯҳлат
Иванов Николай Агафонович полковник (генерал-майор)
1858—1861
Оголин Александр Степанович статский советники амалӣ
1861—1866
Властов, Георгий Константинович статский советники амалӣ
1874—1878 [источник?]
Малафеев Николай Ясонович статский советники амалӣ
1878—1883

Губернаторҳои ҳарбӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Ном, насаб, дараҷа Мақом, унвон, дараҷа Мӯҳлат
Смекалов Алексей Михайлович генерал-майор
01.07.1883—11.02.1887
Гросман Александр Игнатьевич генерал-майор
11.03.1887—01.12.1890
Шаликов Михаил Яковлевич генерал-лейтенант
22.12.1890—30.05.1898
Гершельман Фёдор Константинович генерал-майор
19.07.1898—21.04.1901
Смагин Алексей Алексеевич полковник (генерал-майор), и.д.
20.10.1901—01.05.1905
Вакансия
1905—1907
Славачинский Адам Иванович генерал-майор
28.11.1907—1914
Потулов Лев Владимирович статский советник (статский советники воқеӣ)
1914—1916
Гудович Александр Василевич граф, статский советник
1916—1917

Роҳбарони губерниҳои дарбориҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Н.Н.Нп Мақом, унвон, дараҷа Мӯҳлати ваколат
Тсеретели Нестор Дмитриевич княз, русӣ: Свиты Его Величества генерал-майор 1878—1885
Кипиани Дмитрий Иванович мушовири воқеи давлатӣ 12.08.1885—26.08.1886
Нижарадзе Алмасхан Дмитриевич княз, подполковник 26.08.1886—27.08.1888
Тсулукидзе Константин Давидович княз, подпоручик 28.08.1888—13.09.1889
Церетели Семён Георгиевич княз, дар унвони камергер, мушовири давлатии воқеӣ 13.09.1889—14.09.1901
Лордкипанидзе Симон Николаевич княз, дар унвони камергер, мушовири дарборӣ 14.09.1901—1904
Тсеретели Симон Давидович княз, прапоршик 26.02.1904—1912
Микеладзе Парсадах Георгиевич княз, полковник дар истеъфо 12.03.1912—1915
Нижерадзе Давид Отиевич княз 1915—1917

Ноибони губернаторҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Н.Н.Нп Мақом, унвон, дараҷа Мӯҳлати ваколат
Колюбакин Михаил Петрович подполковник
1847—1848
Гусятников Михаил Петрович мушовири давлатб
1848—1852
Гнилосаров Пётр Демянович мушовири давлатӣ
1852—1856
Юрченко Иван Михайлович мушовири воқеи давлатӣ
1856—1869
Остен-Сакен Максимилиан Александрович мушовири дарборӣ (мушовири давлатӣ)
1869—1873
Малафеев Николай Ясонович мушовири давлатӣ
1873—1878
Брюгген Александр Юлевич барон, мушовири воқеи давлатӣ
07.02.1878—01.02.1897
Миклашевский Григорий Дементевич мушовири воқеи давлатӣ
14.02.1897—18.09.1899
Калачёв Алексей Алексеевич мушовири коллегияӣ (мушовири давлатӣ)
20.06.1900—20.08.1905
Макаров Аполлон Аполлонович коллежский советник
28.04.1906—1915
Вентсел Николай Эдуардович полковник
1915—1917

Ёрдамчиёни губернатори ҳарбӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Н.Н.Нп Мақом, унвон, дараҷа Мӯҳлати ваколат
Эристов Николай Богданович княз, генерал-майор
01.06.1883—04.02.1895
Барятинский Александр Анатольевич княз, генерал-майор
04.02.1895—10.05.1896
Самойлов Алексей Александрович полковник
10.05.1896—26.01.1900
Дрягин Николай Николаевич генерал-майор
24.02.1900

Рамзҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Герби губернияи Кутаиси

Нишони губернияи Кутаиси 29 октябри соли 1870 тасдиқ шудааст.

Иқтисод[вироиш | вироиши манбаъ]

Саноат[вироиш | вироиши манбаъ]

Заводҳо ва корхонаҳо (1900) 314 бо истеҳсоли 8,5 миллион рубл.

Истихроҷи маъдан аз замонҳои қадим; дар наздикии истгоҳи роҳи оҳани Квирила бойтарин конҳои манган дар ҷаҳон (солона то 23 миллион пуд), маъдани мис ва сурб, ангишт (зиёда аз 3 миллион пуд) аст.

Заминдорӣ хеле гуногун аст. Растаниҳои асосии парваришшаванда ҷуворимакка ва ангур мебошанд. Нон (гандум, арзан, ҷав ва ғ.) каме дар қисматҳои баландкӯҳи губерния кишт мешавад. Парвариши тамоку (навъҳои баланд) рушд мекунад; қад-қади соҳили Баҳри Сиёҳ — боғҳои мева ва афлесун.

Нақлиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

Роҳи оҳан 379 верста.

Одамони машҳур[вироиш | вироиши манбаъ]

  • Ксимитов, Константин Лазаревич, зодаи деҳаи Кума (Михайловка) -и ноҳияи Сухум бо орденҳои Аннаи Муқаддас дараҷаи 3, 4 ва Сентислави дараҷаи 3 мукофотонида шудааст.
  • Маяковский, Владимир Владимирович, зодаи деҳаи Багдатӣ (Бағдодӣ), шоири советии рус.

Ҳамчунин нигаред[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

Пайвандҳо[вироиш | вироиши манбаъ]