Жан-Батист Био

Жан-Батист Био
Жан-Батист Био
	фр. Jean-Baptiste Biot
Таърихи таваллуд	21 апрел 1774[…]
Зодгоҳ	Порис, Подшоҳии Фаронса[d];
Таърихи даргузашт	3 феврал 1862[…] (87 сол)
Маҳалли даргузашт	Порис;
Кишвар	Фаронса;
Фазои илмӣ	физик
Ҷойҳои кор	Коллеж де Франс[d];
Алма-матер	Мактаби политехникӣ[d]; École des Ponts ParisTech[d];
Роҳбари илмӣ	Gaspard Monge[d]
Ҷоизаҳо	Rumford Medal[d] (1840) Fellow of the American Academy of Arts and Sciences[d] Foreign Member of the Royal Society[d] (6 апрел 1815)
Имзо
	Парвандаҳо дар Викианбор

Жан-Бати́ст Био́ (фр. Jean-Baptiste Biot; 21 апрели 1774, Порис — 3 феврали 1862, Порис) — физикдон, заминсанҷ ва мунаҷҷими фаронсавӣ. Узви АИ Париж (1803).

Зиндагинома[вироиш | вироиши манбаъ]

Жан-Батист Био пас аз хатми Мактаби политехникии Париж дар вазифаи профессор мактаби Марказии шаҳри Бове кор мекунад. Сипас мудири кафедраи физикаи математикӣ дар Коллеҷ де Франс (1800), профессор Университет Париж (1809) буд.

Ахтаршиносӣ, заминсанҷӣ, риёзиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

Жан-Батист Био соли 1804 бо Гей-Люссак дар кураи ҳавоӣ то баландии 3400 м парвоз карда, хосиятҳои ҳаворо дар баландиҳои гуногун омӯхт. Дар соҳаи геодезия ченкунии камони меридианро, ки аз Фаронса ва ҷазираҳои Балеар мегузарад, анҷом дод.

Солҳои 1808—1809 дарозии раққосаки сониявиро дар Бордо ва Дюнкирхен чен кард. Ӯ муайян кард, ки таъсири қувваи ҷозибаи Замин дар як параллел гуногун буда, қад-қади як меридиан ғайримунтазам тағйир меёбад. Жан-Батист Био дар соҳаи математика ва механика низ таҳқиқот гузаронида, асарҳо эҷод кардааст.

Дар соҳаи физика яке аз таҳқиқоти муҳимми Жан-Батист Био ба омӯзиши қисман алоқаи байни сохтори ҷисм аз хосиятҳои рӯшноии аз он гузаранда (қутбнокшавии рӯшноӣ) бахшида шудааст. Ӯ ҳодисаи ба ду шуоъ тақсим шудани рӯшноӣ, фурӯбурд ва қутбнокшавии онро дар булӯри турмалин; қонуни чархзании ҳамвории қутбнокшавии кварс ва моеъҳоро кашф кард. Ин кашфиёт ба кашфи моддаҳои қанддор дар шарбати рустаниҳо ва тақсимоти қанд аз рӯйи хосиятҳои оптикӣ ба ду навъ оварда расонд. Ҳодисаи чархзании ҳамвории қутбнокшавӣ дар тиб барои ташхиси диабети қанд истифода мешавад. Жан-Батист Био ҳамроҳи Ф. Савар қонуни таъсири ноқили ҷараёндор ба ақрабаки магнитиро кашф кард (қонуни Био-Савар). Ӯ дар соҳаи магнетизм ва гармигузаронӣ таҳқиқоти бисёре анҷом додааст. Натиҷаи корҳо оид ба гарминақлкунии байни ҷисмҳои гарму сард ва муҳит ба муайянкунии қонуниятҳои онҳо ва кашфи адади тавсифкунандаи он (адади Био) оварда расонд. Жан-Батист Био тарғибгари илмҳои дақиқ буда, дар соҳаи таърихи илм тарҷумаи ҳоли олимони барҷаста — Галилей, Декарт, Лаплас, Нютон, Флемстед, Франклин ва дигаронро навиштааст. Ӯ инчунин оид ба илми нуҷуми ҳиндуҳо ва хитойиҳо асар эҷод кардааст (1861).

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

↑ ^1.0 ^1.1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
↑ ^2.0 ^2.1 Архив по истории математики Мактьютор — 1994.
↑ база данных Léonore (фр.) — ministère de la Culture.
↑ Encyclopædia Britannica (ингл.)
↑ ^5.0 ^5.1 https://www.accademiadellescienze.it/accademia/soci/jean-baptiste-biot (итол.)
↑ RKDartists (нидерл.)
↑ Список профессоров Коллеж де Франс

Сарчашма[вироиш | вироиши манбаъ]

Био Жан-Батист / Н. Салимов // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.

[_0a1d604258228fb0-1] 1.0 ^1.1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.

[_2275cb26fcef6143-2] 2.0 ^2.1 Архив по истории математики Мактьютор — 1994.

[_d99f7e4e48fac06d-3] база данных Léonore (фр.) — ministère de la Culture.

[_ac9c6b8b80127576-4] Encyclopædia Britannica (ингл.)

[_6a6a1941ec4170f7-5] 5.0 ^5.1 https://www.accademiadellescienze.it/accademia/soci/jean-baptiste-biot (итол.)

[_9f2e0fb3ff556996-6] RKDartists (нидерл.)

[_ecbdc11a26b32391-7] Список профессоров Коллеж де Франс

[1]

[2]

[3]

[5]

[4]

[6]

[7]