Зиёуддини Хуҷандӣ

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Зиёуддини Хуҷандӣ
Таърихи таваллуд: 1175
Зодгоҳ: Хуҷанд
Таърихи даргузашт: 1225
Маҳалли даргузашт:
Навъи фаъолият: нависанда, шоир

Зиёуддин Маҳмуд ибни Ҷалолуддин Масъуди Хуҷандӣ (форсӣ: ضیاءالدین محمود بن جلالالدین مسعود خجندی‎, машҳур ба Зиёуддини Форсӣ; 1175, Хуҷанд — 1225, Ҳирот) — шоир, нависанда ва донишманди форс-тоҷикӣ.

Зиндагинома[вироиш | вироиши манбаъ]

Зиёуддини Хуҷандӣ соли 570 дар Хуҷанд ба дунё омада, соли 622 ҳиҷрӣ (1225 мелодӣ) дар Ҳирот вафот кардааст. Вай марди донишманд ва шогирди Фахруддини Розӣ буда, ба китоби «Ал-мақсуд»-и ӯ шарҳ навишта будааст. Зиёуддини Хуҷандӣ ба Шамсиддин Хоҷа мушоира дошта, дар сарчашмаҳои адабӣ ашъори ин ду шоир махлут шудааст. Зиёуддини Хуҷандӣ аслан соҳиби девони ашъор бошад ҳам, девони ӯ то замони мо омада нарасидааст.

Намунаи ашъор[вироиш | вироиши манбаъ]

Аз қасоид[вироиш | вироиши манбаъ]

Эй шакар пеши лабат аз дури тар хандидан
Рухро таьна занад лаьли ту дар хандидан
Пешаи сунбули ту гарди абир афшондан
Одати пистаи ту тунги шакар хандидан.
Дил рабояд сари зулфи ту ба хар хандидан
Чон физояд лаби лаьли ту ба хар хандидан.
То набинӣ рухи зар ҳеч нахандӣ, оре,
Ҳаст гулро ҳама аз шодии зар хандидан
Чун бихандӣ, сӯйи ту халқ аз он менигарад
Ки надидаст кас аз шамсу камар хандидан
Гирьяву зорию андуху фироқу ғаму дард
Ҳама дорам зи фироқи ту, магар хандидан
Ба ҷафои ту бихандам, ки ба вақти мотам
Написанданд ҳам аз ақлу ҳунар хандидан
Аз ғами туст ҳамеша забару зерии ман,
Пас чаро бар мани бе зеру забар хандидан?
Мардум аз шакли даҳонад ба ҷи будӣ огоҳ.
Гар надодӣ зи даҳони ту хабар хандидан.
Шояд аз тоҷу зи чатри малик омӯхтаанд
Зулфу рухсори ту хар шому саҳар хандидан

Аз қатаъот[вироиш | вироиши манбаъ]

Умрест ёр бо ман агар ҷуз вафо накард,
Узраш пазир, умр чи бо касс накард.
Гуфто баҳои бӯсаи ман деҳ ҳазор ҷон,
Ин ҳам зи лутфи ӯст, ки чандон баҳо накард.

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

Адабиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

  • Зиёуддини Хуҷандӣ / С. Саъдиев // Гавҳарак — Ирланд. — Д. : СИЭСТ, 1980. — (Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев ; 1978—1988, ҷ. 2).