Мавдуд ибни Масъуд

Мавдуд ибни Масъуд
форсӣ: شهاب‌الدوله مودود‎
Султони сулолаи Ғазнавиён[d]
1041 — 1048
Пешгузашта	Муҳаммади Ғазнавӣ[d]
Ҷонишин	Masud II[d]
Таваллуд	1012 ё 1020 Ғазнӣ, Афғонистон
Даргузашт	декабри 1049 Ғазнӣ, Афғонистон
Мадфан	Ғазнӣ
Хонадон	Ғазнавиён
Падар	Масъуди Ғазнавӣ[d]
Фарзандон	Masud II[d]
Эътиқод	суннӣ ва ислом

Шаҳобуд Давла Мавдуд (форсӣ: شهاب‌الدوله مودود‎; вафот 1050), маъруф ба Мавдуди Ғазнӣ (форсӣ: مودود غزنوی‎) — султони империяи Ғазнавиён (1041—1050). Вай тахти султониро аз амакаш Муҳаммад ибни Маҳмуд ба гирифтани интиқом барои куштори падараш Масъуди I Ғазнавӣ гирифт. Бародараш Маҷдуд дар Лоҳур ӯро султон нашинохт, аммо марги ногаҳонии ӯ роҳи Мавдудро барои назорати қисмати шарқии императории Ғазнавиён боз кард.

Мавдуд як империяеро мерос гирифт, ки тамоми ними ғарбии онро туркҳои Салҷуқӣ ишғол карда буданд ва барои идомаи мавҷудияти он мубориза мебурд. Дар давраи ҳукмронии ӯ дигар минтақаҳои истилои Ҳинд ва давлатҳои тобеӣ низ аз ҳам ҷудо шуданд. Мавдуд тавониста буд, ки дар баробари ба эътидол овардани вазъият бо роҳи ҳаракат ба шимол ба Осиёи Марказӣ ва устувор кардани фронти ғарбии худ бо Салҷуқиён, мулкҳои Афғонистон ва қаламравҳои водии Ҳиндро нигоҳ дорад.

Тарҷумаи ҳол

Соли 1038 Мавдудро падараш вориси тахти императории Ғазнавиён эълон кард. Ғайр аз ин, Мавдуд ба падараш дар юришҳои зидди Салчуқиён ва хонии Қарахониён ёрӣ расонд. Аммо Масъуд дар ниҳоят дар ҷанги Дандонакон дар соли 1040 аз дасти Салҷуқиён шикаст хӯрд ва тасмим гирифт, ки Хуросонро тарк карда, ба Ҳинд ақибнишинӣ кунад, аммо ба дасти сарбозони худаш асир шуд ва ба ҷои бародараш Муҳаммад, фармони марги ӯро дод.

Ҳокимият

Мавдуд, ки дар он вақт ҳамроҳи вазири падараш Аҳмади Шерозӣ дар Балх буд, баъд ба мулкҳои амакаш Муҳаммад ибни Маҳмуд ҳамла кард ва пас аз он дар соли 1041 дар Ҷалолобод бо торумор ва куштани падараш интиқом гирифт. Мавдуд, ки акнун тамоми империяи Ғазнавиёнро тасарруф мекард, ба вуз Лоҳур, ки зери назорати бародари исёнгари худ Маҷдуд буд, баъдан Аҳмад Шерозиро вазир ва Абусаҳли Завзониро сардабири ў таъйин карданд. Соли 1042 Мавдуд ба хоки туркҳои Салҷуқӣ ҳуҷум карда, ба муддати кӯтоҳ Балху Ҳиротро ишғол намуд. Ин шаъну шарафи Мавдудро хеле афзун гардонд ва ҳокими Қарохониён Буритигинро маҷбур кард, ки ӯро ба унвони сардораш эътироф намояд. Дар соли 1043 Аҳмад Шерозӣ норозӣ шуд ва ба ҷои Абдурраззоқ Маймандӣ вазир таъин шуд. Дар баробари ин шуриш дар Систонро ғуломи низомии Мавдуд Туғрул пахш кард.

1043/1044 Мавдуд ба Таҳористон ҳуҷум кард, вале аз тарафи шохзодаи Салҷуқӣ Алпарслон дафъ карда шуд. Ғайр аз ин, Мавдуд низ ба Систон сарбозони худро фиристод, то ки ҳукмронии худ бар ҳокими минтақа, ҳокими Насри Абулфадли Насрро нигоҳ дорад. Аммо ин амалҳо бенатиҷа монданд ва Систон ба зудӣ тобеи туркҳои Салҷуқӣ шуд, аз ин рӯ сарҳади Ғазнавиён Лашкаргоҳ маҳдуд шуд. Дар ҳамин вақт бародараш Маҷдуд вафот кард ва Мавдуд фурсатро истифода бурда, Лоҳурро забт кард. Аммо лашкари муттаҳидаи се шоҳзодаи ҳиндуҳо, ки бисёре аз шаҳрҳоро аз Ғазнавиён забт карда буданд, Лоҳурро муҳосира карданд, вале шикаст хӯрд. Баъд Мавдуд ба Мултон ҳуҷум кард ва ба муқобили исмоилиёни дар он минтақа муқими худ ҷангид.