Муртало Муҳаммад

Муртало Муҳаммад
Муртало Муҳаммад
4-умин Президенти Нигерия
	29 июли 1975 — 13 феврали 1976
Пешгузашта	Яқубу Говон
Ҷонишин	Олусегун Обасанҷо
Таваллуд	8 ноябр 1938; Кано[d], Нигерия;
Даргузашт	13 феврал 1976 (37 сол); Лагос, Нигерия;
Ном ҳангоми таваллуд	англ. Murtala Ramat Muhammed
Таҳсилот	Академияи низомии салтанатии Сандҳурст[d]; Коллеҷи Барева[d];
Эътиқод	ислом
Ҷоизаҳо
Навъи артиш	Артиши Нигерия[d]
Рутба	генерал
Набардҳо	Ҷангии шаҳрвандӣ дар Нигерия[d]; Бӯҳрони конгоӣ[d];
	Парвандаҳо дар Викианбор

Муртала Рамат (Руфай) Муҳаммад (англ. Murtala Ramat (Rufai) Mohammed) (8 ноябри 1938, Кано — 13 феврали 1976, Лагос) — полковники Нигерия, президенти Нигерия дар солҳои 1975-1976.

Зиндагинома[вироиш | вироиши манбаъ]

Ӯ дар ш. Канои қадим таваллуд шуда, соли 1957 мактаби миёна ва коллеҷи ҳукуматии Зарияро хатм кардааст. Аз рӯи дин — суннии мусулмон.

Дар соли 1958, Муҳаммад ба артиши Нигерия пайваст. Ӯ карераи тези ҳарбиро ба даст овард: аз лейтенанти хурд дар соли 1961 то генерал бригадӣ дар соли 1971. Ӯ дар Бритониёи Кабир, аз ҷумла дар Сандхурст, мактаби штаб, мактаби алоқа дар Каттерик ва аз рӯи ихтисоси алоқаи ҳарбӣ омӯзиши ҳарбӣ гузаронидааст. Дар рутбаи лейтенант дар солҳои 1960-1962 дар амалиёти СММ дар Конго таҳти фармони Ҷонсон Агуийи-Иронси, сарвари ояндаи Нигерия, ширкат варзид. Сипас вай дар бахши телекоммуникатсионии назди пойтахт хидмат кардааст (амакаш Алҳаҷӣ Инуа Вада, аз соли 1965 вазири ҳарбии Нигерия буд).

Дар табаддулоти январи соли 1966 ӯ нақши ғайрифаъолро бозид. Аз апрели 1966 — нозири алоқаи артиши Нигерия бо рутбаи майор.

Дарвоқеъ, ӯ раҳбари табаддулоти давлатӣ дар 29 июли соли 1966 буд (бар асари бартарии христианҳои игво дар сохторҳои қудратӣ ва зулми шимолиён ба амал омадааст), аммо қудрат ба Яқубу Говон гузашт.

Дар солҳои ҷанги шаҳрвандӣ, Муҳаммад фармондеҳи дивизияи 2 буд, ки дар Биафра фаъол буд. Дар ҷараёни амалиёти ҷангӣ, дивизияи ӯ бидуни интизори сохтани пулҳо, бо талафоти зиёд дар кӯшиши сеюм, маҷбур шуд, ки дари Нигерро убур кунад. Соли 1968, бинобар "беназоратӣ" ва саркашӣ аз иҷрои дастурҳои Ситоди Генералӣ, ӯро аз фармондеҳии дивизия бозхонд карданд, аммо ба ӯ рутбаи полковник дода шуд ва ӯро нозири кулли нерӯҳои алоқавӣ таъйин карданд. Аз 25 январи 1976 — вазири алоқа.

Президенти Нигерия[вироиш | вироиши манбаъ]

Mercedes-Benz-и Муҳаммад Муртала пас аз сӯиқасд.

Вақте ки президенти Нигерия Яқубу Говон дар охири моҳи июли соли 1975 ба Кампала ба саммити Созмони Ваҳдати Африқо парвоз кард, як гурӯҳи афсарони баландпоя таҳти сарварии фармондеҳи Горди президентӣ полковник Ҷозеф Гарба табаддулоти ҳарбии бе хун ва пуштибонии мардумро ташкил карданд. Худи Муртала Муҳаммад аз нақши фаъол дар он даст кашид, аммо ваъда дод, ки дар ҳолати нокомӣ дастгирӣ ва кумак хоҳад кард.

29 июли соли 1975, ӯ президенти нави Нигерия эълон шуд. Дарҳол роҳбарияти артиш, флот, нерӯҳои ҳавоӣ, полис ва ҳайати генералии Нигерия ва ҳамаи 12 губернатори ҳарбии иёлатҳоро иваз кард. Ӯ ислоҳоти маъмуриро анҷом дод, ки дар натиҷаи он шумораи иёлотҳои Нигерия аз 12 ба 19 адад расонида шуд, ду рӯзномаи асосии ин кишвар, пахши радио ва телевизиони миллӣ ва донишгоҳҳо миллигардонӣ карда шуданд. Вай ба муборизаи фаъолона бо коррупсия шурӯъ кард, шумораи мансабдоронро 10 000 нафар коҳиш дод ва 100 000 сарбозро аз артиш баровард. Аз 25 вазифаи вазирон 12 нафарашон ба ғайринизомиён дода шуданд. Пойтахт аз Лагос ба маркази кишвар, ба Абуҷа кӯчидан оғоз кард. Вай дар сиёсати хориҷӣ, аз ОПЕК ва ҳукумати тарафдори шӯравии Ангола (Ҳаракати мардумӣ барои озодии Ангола — Ҳизби меҳнат), ки бар зидди таҷовузи хориҷии режими апартеиди Африқои Ҷанубӣ ва сепаратизм мубориза мебурд, изҳори пуштибонӣ кард.

Аз моҳи январи соли 1976 — генерали "пурра" (-и чорситорадор).

13 феврали соли 1976, танҳо баъд аз шаш моҳи ба қудрат расидан, Муртала Муҳаммад дар мошини худ дар Лагос ҳангоме ки субҳ ба сӯи кор мерафт, парронида шуд (вай ҳамеша бо амнияти худ ба таври расмӣ муносибат мекард ва танҳо адъютанту ординриро истифода мебарад). Сипас кӯшиши табаддулоти номуваффақ рӯй дод, ки онро сардори ситоди Нигерия генерал Олусегун Обасанҷо пахш кард. Путчистҳо хеле зуд дастгир ва қатл карда шуданд (сардори шӯришиён ва ташкилотчии куштори президент подполковник Бука Сука Димка парронда шуд). Хадамоти махфии Иёлоти Муттаҳида, Исроил ва Бритониё дар ташкили табаддулот гумонбар дониста шуданд, сафири охирон аз кишвар хориҷ карда шуд.

Маълумоти иловагӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Пас аз ба курсии сарвари давлат гузаштан, ӯ номи миёнаи худ "Руфай" -ро ба "Рамат" иваз кард, ки ин бештар ба фолклори нигериягӣ мувофиқ буд ^[1]. Ҳасараш — Аҷоке (аз миллати йоруба) духтури дандон аст. Шаш фарзанд — Оиша, Закарӣ, Фотима, Рискуа Абба, Зелиха ва Ҷумай.

Вай ҳамчун як афсари нотарс, иродаи қавӣ, эҳсосӣ, ростқавл ва бетартиб, генерал ва президент обрӯ дошт.

Яке аз се қаҳрамони миллии Нигерия ҳисобида мешавад.

Хотира[вироиш | вироиши манбаъ]

Пас аз марги Муртала, овозхони маъруфи африқоӣ Мириам Макеба дар бораи ӯ суруде навишт.
Фурудгоҳи байналмилалии Лагос ба номи ӯ гузошта шудааст.
Мерседес-Бенсе, ки ӯро тирборон карданд, дар Осорхонаи Миллии Лагос намоиш дода мешавад.
Портрети ӯ дар пулҳои 20 найра тасвир шудааст.
Ба идораи хазинаи хотираи хайриявии ӯ ба ҷуз аз бевазан ва фарзандон, собиқ президентҳои кишвар Олусегун Обасанҷо ва Иброҳим Бабангида низ шомиланд.