Селен
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Селен | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Талаффуз | /s[unsupported input]ˈliːniəm/ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Номи дигар | selenium | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Намуди зоҳирӣ | сиёҳ, сурх ва хокистарранг | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Вазни атомии муқаррарӣ Ar, std(Se) | 78.971(8)[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Селен дар ҷадвали даврӣ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Рақами атомӣ (Z) | 34 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Гурӯҳ | гурӯҳи 16 (халкогенҳо) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Давр | даври 4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Блок | p-блок | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Категорияи элемент | Ғайриметали реактивӣ, sometimes considered a метталоид | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Конфигуратсияи электрон | [Ar] 3d10 4s2 4p4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электронҳо аз рӯӣ ҷилд | 2, 8, 18, 6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хосиятҳои физикӣ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Фаза дар ҲФМ | сахт | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нуқтаи гудозиш | 494 K (221 °C, 430 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ҳарорати ҷӯшиш | 958 K (685 °C, 1265 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Зичӣ (наздик ба ҳ.х.) | gray: 4.81 гр/см3 alpha: 4.39 гр/см3 vitreous: 4.28 гр/см3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ҳангоми моеъ будан (дар н.г.) | 3.99 гр/см3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нуқтаи бӯҳронӣ | 1766 K, 27.2 МПа | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ҳарорати гудозиши хос | gray: 6.69 кҶ/мол | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ҳарорати буғшавии хос | 95.48 кҶ/мол | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Гармигунҷоиши молярӣ | 25.363 Ҷ/(мол·К) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Буғи сершуда
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хосиятҳои атомӣ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дараҷаҳои оксидшавӣ | −2, −1, +1,[2] +2, +3, +4, +5, +6 (a strongly acidic oxide) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электроманфиият | Ҷадвали Полинг: 2.55 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Қувваҳои иондоршавӣ |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Радиуси атом | эмпирикӣ: 120 пм | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Радиуси ковалентӣ | 120±4 пм | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Радиуси Ван дер Ваалс | 190 пм | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дигар хосиятҳо | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сохтори булӯрӣ | hexagonal | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Суръати овоз thin rod | 3350 м/с (дар 20 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Васеъшавии ҳароратӣ | amorphous: 37 µm/(m·K) (дар 25 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Гармигузаронандагӣ | amorphous: 0.519 W/(m·K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Тартибории магнитӣ | диамагнетик[3] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Таъсирпазирии магнитӣ | −25.0·10−6 см3/мол (298 K)[4] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Модули Юнг | 10 ГПа | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Модули ғеҷонидан | 3.7 ГПа | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Модули чандирии ҳаҷмдор | 8.3 ГПа | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Коэффисиенти Пуассон | 0.33 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сахтии Моос | 2.0 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сахтӣ аз рӯи Бринелл | 736 МПа | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Рақами CAS | 7782-49-2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Таърих | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Номгузорӣ | after Selene, Greek goddess of the moon | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Кашф ва ҷудогузории аввалин | Йёнс Якоб Берселиус and Юҳан_Готлиб Ган (1817)Хатои ибора: Аломати нуқтагузории шинохтанашуда "ё" | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Изотопҳои асосии селен | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Селен лот. Selenium) - аз истилоҳи юнонии «selene» - маънои моҳтобро дошта, дар табиат парахшанда аст. Ранги хокистарӣ, зичии 4,807 г/см3 дошта, дар ҳарорати 220,80С гудохта мешавад. Ба халкогенҳо мансуб аст.Сохти элктронии [Ar] 3d104s24p4 дорад. Вазни атомиаш 78,96 ± 0,03 аст. Электроманфиаташ мувофиқи ҷадвали Полинг 2,55 мебошад. Селен дар истеҳсоли шиша барои рафъ намудани тобишҳои сабзе, ки пас аз коркард аз омехтаҳои оҳан боқӣ мемонанд, ашёи бебаҳо мебошад. Моддаҳои рангдиҳандаи сулфоселенидҳои кадмий дар коркарди пластмасса, кулолӣ, шишаҳои бадеӣ, дар катализаторҳо барои зиёд кардани навъҳои тўршаҳо, истеҳсоли электролитии манган ва хўлаҳои мис истифода мешавад. Ҳамчун васоити дорувор бо собунмоеъ (шампун) барои рафъ кардани сабўсаки сар ва дар ғизои ҳайвоноти хонагӣ чун иловаи органикӣ, дастгоҳҳои нусхабарорӣ чун фоторесептор дар чархҳо, ахбори азнавзуҳурёбандаи шуоъҳои рентгенӣ истифода мешавад.
Адабиёт[вироиш]
Сбор и обработка вторичного сырья цветных металлов : Учебник для вузов по специальности "Металлургия металлов" / Г. А. Колобов, В. Н. Бредихин, В. М. Чернобаев . – М. : Металлургия, 1993 . – 288 с.
Инҷоро ҳам бингаред[вироиш]
 | Ин мақола оиди химия нопурра аст. Шумо метавонед бо пурракардани ин ба Википедия кумак кунед. |
- ↑ (2016) «Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)». Pure and Applied Chemistry 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
- ↑ Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-08-037941-8.
- ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Шаблон:RubberBible86th
- ↑ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.