Шоҳдара

Шоҳдара
• Координатаҳо	37°14′25″ с. ш. 72°39′06″ в. д.
Мавқеъ
Кишвар	Тоҷикистон
Шоҳдара дар Викианбор

Шоҳдара инчунин Ҷавшанғоз — дарё дар ҷанубу ғарби Помир дар Тоҷикистон буда, шохоби чапи Ғунд аст. Он асосан дар байни қаторкӯҳҳои Шуғнон (дар шимол) ва Шоҳдара (дар ҷануб) ҷорӣ мешавад. Таъмини ғизо асосан аз барфу пиряхҳо иборат аст. Одатан ях намекунад.

Тавсиф

Шоҳдара бузургтарин шохоби дарёи Ғунд бо масоҳати ҳавзаи 4180 км² мебошад, ки 30% майдони ҳавзаи Ғундро ташкил медиҳад. Хусусияти хоси ҳавза баланд будани қаторкӯҳҳои атроф, майдони калони пиряхшавӣ ва шабакаи пешрафтаи дарёҳо мебошад. Дарё, ки дар болооби он Ҷавшанғоз номида мешавад, аз кӯли хурди пиряхӣ дар баландии 4640 метр берун меояд ва дар тӯли 12 километри аввал дар водии пиряхҳои суст инкишофёфта ба самти шимолу ғарб ҷорӣ мешавад ва он ба зудӣ ба ғарб табдил меёбад. Баъди дар тарафи рост ба ҳам омадани дарёи Кок-Бой, ки аз кул бо ҳамин ном ҷорӣ мешавад, дар наздикии он шоҳроҳи Помирро бо роҳи қад-қади дарёи Шоҳдара ва дарёи Баспар аз тарафи чап пайваст мекунад, водии дарё то 1 — 1,5 километр васеъ мешавад. Маҷрои дарё бештар печутоб меёбад, бари дарё дар ин ҷо 15—20 метр, пастшавии миёна дар як километр 17 метрро ташкил медиҳад. Аз омезиши дарёи Наспар дарёро Южбок ва баъд аз омезиши дарёи Хурвоног Шоҳдара меноманд. Дар ин ҷо водӣ якбора танг мешавад. Баъдтар минтақаҳои танги водӣ ба васеъ кардани заминҳои ҳосилхез роҳ медиҳанд.

Шоҳдара қариб чил шохобро мегирад, ки дарозиашон зиёда аз даҳ километр аст. Калонтарини онҳо дарёи Бодомдара мебошад. Дар ҷараёни солонаи Шоҳдара оби барф 39 %, оби пирях 20 % ва оби зеризаминӣ 41 %-ро ташкил медиҳад. Давомнокии обхезӣ аз аввали моҳи май то нимаи моҳи сентябр 138 рӯзро ташкил медиҳад. Дар ин давра 75 фоизи гардиши солона мегузарад. Санаи миёнаи авҷи ҷараёни об 29 июн аст, аммо баъзан авҷ ба моҳи июл мегузарад. Суръати максималии об 19 июни соли 1966 ба кайд гирифта шуда, дар як сония 425 кубаметрро ташкил медод. Суръати минималии об дар як сония қариб 10 кубметрро ташкил медиҳад. Дар водии Шоҳдара поёнтар аз омезиши дарёи Вранг ҷангали хоси Помири Ғарбӣ мавҷуд аст; дар боло беша нест, балки бутта, ангат, арча меруяд. Дар поёни Рошткалъа боғҳо оғоз меёбанд.

Истифодаи об дар лаби Шоҳдара

	Июн (м³/с)	июл (м³/с)	август (м³/с)	сентябр (м³/с)
Ба ҳисоби миёна моҳона	80.4	97,5	74.1	28.4
Максимум	267,0	262,0	197,0	75,0
инимум	11.5	37.7	29.9	15.0

Адабиёт

• Шахдара // Чаган — Экс-ле-Бен. — М. : Советская энциклопедия, 1978. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 29).