Қаламфури тунд
Қаламфури тунд (қаламфури чилӣ) — меваи тару тоза ё хушки навъҳои муайяни буттаи тропикӣ Capsicum annuum (syn. Capsicum frutescens); ҳануте, ки таъми тез дорад.
Номи қаламфури чилӣ дар забони тоҷикӣ бо номи кишвари Чили мувофиқ аст, аммо ин калима аз наҳуатлӣ «chilli» гирифта шудааст, ки маънояш «сурх» аст. Нишони қаламфури тунд дар Юникод — 🌶.
Тавсифи ботаникӣ
[вироиш | вироиши манбаъ]Растание, ки баландиаш то 60 см пояҳои шохадор, баргҳои эллиптикӣ, гулҳои калони сафед ё хокистарранг ва доғҳои бунафш дорад.
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]Ватани ин растанӣ Амрикои тропикӣ мебошад[1]. Дар айни замон, қаламфури тунд дар аксари кишварҳои тропикӣ парвариш карда мешавад, бештар дар Ҳиндустон ва Таиланд.
Хусусиятҳо ва истеъмол
[вироиш | вироиши манбаъ]
Қаламфури сурх бӯи тунд ва таъми қавӣ дорад, ки аз тунд то гарм ва ҳатто хеле тунд аст (аз ҳисоби таркиби капсаитсин пайвастагии фенолӣ (кислотаи ванилил-амид детсилен), ки дар қаламфури булғорӣ мавҷуд нест). Капсаитсин дар тухмҳо, рагҳо ва пӯсти мева мавҷуд аст.
Қаламфури сурх миқдори зиёди витаминҳои А ва С дорад. Қаламфури сабз (қаламфури сурхи нопухта) ба таври назаррас камтари ин витаминҳоро дорад. Ғайр аз ин, қаламфур манбаи витаминҳои B ва махсусан витамини B6 мебошад. Қаламфури сурх ҳамчунин аз калий, магний ва оҳан бой аст. Кровае капсаи бой аст. Илова ба капсаитсин, дар меваҳо 1,5% равғани эфирӣ ва равған ёфт шуд[2].
Истифода дар пизишкӣ
[вироиш | вироиши манбаъ]Tincture аз меваҳо барои барангехтани иштиҳо ва беҳтар кардани ҳозима истифода мешавад.
Эзоҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]- ↑ Chile Pepper History & Chile Pepper Glossary(пайванди дастнорас — таърих). www.thenibble.com. 23 октябри 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 Декабри 2010.
- ↑ Блинова К. Ф. и др. Ботанико-фармакогностический словарь : Справ. пособие / Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева. —
Адабиёт
[вироиш | вироиши манбаъ]- Бернардино де Саагун, Куприенко С. А. Общая история о делах Новой Испании. Книги X-XI: Познания астеков в медицине и ботанике / Ред. и пер. С. А. Куприенко.. — К.: Видавець Купрієнко С. А., 2013. — 218 с. — (Месоамерика. Источники. История. Человек). — ISBN 978-617-7085-07-1.
- Пресвитер Хуан; Антонио Перес; фрай Педро де лос Риос (глоссы). Мексиканская рукопись 385 «Кодекс Теллериано-Ременсис» (с дополнениями из Кодекса Риос) / Ред. и пер. С. А. Куприенко, В. Н. Талах. — К.: Видавець Купрієнко С. А., 2013. — 317 с. — ISBN 978-617-7085-06-4.
Пайвандҳо
[вироиш | вироиши манбаъ]
Дар Викианбор аз рӯи ҳамин мавзӯъ медиафайл вуҷуд дорад Қаламфури тунд- Некоторые полезные свойства острого перца Бойгонӣ шудааст 13 октябри 2018 сол.
