Ҳашошин

Ҳашошин
Ҳашошин
	; Қалъаи исмоилиёни Сурия Масйаф имрӯз
Солҳо мавҷудият	1100—1260
Кишвар	Давлати Исмоилия[d];
Тобеъ	Ҳасани Саббоҳ; Рашидуддини Синон;
Намуд	таассубӣ-низомӣ
Ҷойгиршавӣ	Масйаф (ҳашошинҳои сурия); Аламут (ҳашошиҳои форс);
Таҷҳизоти ҷангӣ	силоҳи сард, силоҳпартоӣ
Иштирок дар муҳориба	Ҷангҳои салибдорон
Афсар-фармондеҳ
Афсарони маъруф	Ҳасани Саббоҳ, Рашидуддини Синон
	Парвандаҳо дар Викианбор

Ҳашошин (форсӣ: حَشّاشین‎, ар. الحشَّاشين‎) — аъзои созмони таассубӣ-низомии мазҳаби исмоилияи низорӣ, ки дар асрҳои XI—XIII фаъол буданд. Онҳо дар кӯҳҳои Эрон ва Сурияи муосир ҷойгир буданд. Барои расидан ба мақсадҳои худ пинҳонӣ амал карда, аз низоъҳои ошкоро канораҷӯӣ намуда, бо ҳамин боиси мушкилоти зиёди мухолифони сиёсии замони худ мешуданд.

Вожашиносӣ

Истифодаи вожаи ҳашишия дар робита ба низориён дар маъхазҳои хаттӣ аз ибтидои асри XII мушоҳида мешавад. Дар ин давра ба шиддат гирифтани ихтилофот миёни ду ҷараёни исмоилияи — низориён ва мусталиҳо, ки дар Мисри фотимӣ мустақар шуда буданд, мушоҳида мешуд. Дар яке аз асарҳое, ки дар замони ҳукмронии халифаи фотимиён ал-Амир навишта шудааст, соли 1122 Низориёни Сурия бори нахуст Хашошия номида шудаанд. Истилоҳ боз дар робита ба онҳо дар солномаи Салҷуқӣ «Нусратул-фатра» (1183), инчунин дар осори муаррихон Абушамо (ваф. 1267) ва Ибни Муяссар (ваф. 1278) истифода шудааст. Низориёни форсии давраи Аламут низ дар навиштаҳои зайдӣ ҳашишӣ номида шудаанд. Дар ҳамаи манобеъи зикршуда иттиҳоми низориён бо истифода аз ҳашиш вуҷуд надорад; Вожаи ҳашишия ба маънои таҳқиромези «рабл, табақаҳои поёнӣ» ва «парияҳои иҷтимоии кофир»^[1] истифода шудааст.

Аввалин задухурдҳои байни Низориён ва салибиён ба ибтидои асри XII рост меояд. Аз замони сарвари Низориёни Сурия Рашидиддини Синон (1163—1193) истилоҳи қотил, ки аз ҳашиш гирифта шудааст, дар навиштаҳои солноманависон ва сайёҳони ғарбӣ ба назар мерасад^[1]. Манбаи дигари ин вожа низ пешниҳод шудааст — аз арабии ҳасаниюн, яъне «ҳасаниён» ё пайравони Ҳасан ибни Саббоҳ^[2].

Баррасии таърихи низорӣ

Шиъаи аввал ва шохаҳои он

Баъди марги Муҳаммад, саволе ба миён омад, кӣ халифаи ҷамъияти мусалмонон мешавад ва аз ин рӯ, дар он замон як давлати хеле бузург ва тавоно буд, уммати исломӣ ба ду шохаи баҳам зид: сунниҳо ва шиъаҳо тақсим шуданд.

Бархе аз мусалмонон тарафдори он буданд, ки қудрат бояд танҳо ба авлоди мустақими ҳазрати Муҳаммад (с) тааллуқ дошта бошад, яъне ба авлоди мустақим Алӣ ибни Абӯтолиб, писари амаки паёмбар, ки бо Фотима, духтари Муҳаммад издивоҷ карда буд. Ба ақидаи онҳо, хешовандии наздик бо ҳазрати Муҳаммад (с) авлоди Алиро ягона ҳокимони шоистаи давлати исломӣ кардааст. Ин аст, ки номи шиъаён аз ин ҷост — «Шиъа Алӣ» («ҳизби Алӣ»).

Шиъаҳо аз рӯи эътиқоди худ имомӣ буданд ва бовар доштанд, ки дер ё зуд ҷаҳонро аз авлоди мустақими халифаи чаҳорум Алӣ раҳбарӣ хоҳад кард.

Ҳасан ибни Саббоҳ

Ҳасани Саббоҳ дар ҷавониаш ба исмоилия пайваста ва баъдан ба Қоҳира, пойтахти хилофати Фотимиён сафар карда буд, ба унвони воиз (доӣ) дониш ва таҷрибаи заруриро ба даст овард. Дар солҳои 80-ум ӯ тадриҷан дар атрофи худ шумораи зиёди тарафдорон, шогирдон ва пайравони худро ҷамъ кард. Соли 1090 қалъаи Аламутро, ки дар наздикии Қазвин қарор дошт, дар манотиқи кӯҳистонии Форси Ғарбӣ бидуни ҷанг забт кард. Солҳои минбаъда ҷонибдорони Саббоҳ дар водиҳои Рӯдбар ва Қумис, шаҳрҳои Қӯҳистон, инчунин чанд қалъа дар ғарб — дар минтақаҳои кӯҳистонии Лубнон ва Сурия як қатор қалъаҳоро забт карданд ё бе зӯрӣ пазируфтанд.

Ҳашошиён ва салибдорон

26 ноябри соли 1095 Папаи Рум Урбан II дар Шӯрои Клермонт даъват кард, ки барои озод кардани Байтулмуқаддас ва Фаластин аз ҳукмронии туркҳои мусулмони Салҷуқӣ ба як гашти салибӣ даъват кард.

Низориён баъди Ибни Саббоҳ

Ҳасани Саббоҳ соли 1124 дар синни 73-солагӣ даргузашт. Вай дар паси худ як идеологияи динии радикалӣ ва як шабакаи зич бо ҳам пайванди қалъаҳои пурқуввати кӯҳиро боқӣ гузошт, ки аз ҷониби пайравони мутаассиби худ ҳукмронӣ мекарданд. Давлати Ҳасани Саббоҳ боз 132 сол вуҷуд дошта тавонист.

Дар «Маҷмӯаи солномаҳо» Рашидуддин Фазлуллоҳи Ҳамадонӣро исмоилия номида, аммо ҳашошин нест гуфтанд: «Замони ҳукмронии исмоилия дар ин минтақа аз ибтидои [ҳукмронии худ дар] 477 [1084/85] яксаду ҳафтоду ҳафт сол давом кард, чунон ки калимаи Аламут дар охири моҳи 1 654 [20 XI 1256]. Шумораи ҳокимони онҳо 8 нафар буда, бо рӯйхат ва тартиби зерин:

Ҳасан ибни Али ибни Муҳаммад ас-Саббоҳи Химиярӣ.
Киё Бузургумед
Муҳаммад писари Бузургумид
Имом Ҳасан Ало Зикриҳиссалом
Имом Нуриддин Муҳаммад
Имом Ҷалолиддин Ҳасан
Имом Аловуддин Муҳаммад
Имом Рукниддин Хуршоҳ писари Аловиддин, ки қудрат дар ӯ ба поён расид»^[3].

Мифҳо дар бораи Ассасинҳо

Қиссаи ҳашошинҳо, ки дар саросари Аврупо паҳн шудааст, тавре ки сайёҳи Венетсия Марко Поло тавсиф кардааст, ба таври умум то ба зер оварда шудааст:

Дар кишвари Мулект, дар замонҳои қадим пири кӯҳистонӣ Алоҳиддин зиндагӣ мекард, ки дар як ҷои хилват боғи боҳашамате ба сурат ва шабоҳати биҳишти мусулмонон ташкил мекард. Ҷавонони аз дувоздаҳ то бистсоларо маст карда, дар ҳолати хоболуд ба ин боғ бурда, тамоми рӯз дар онҷо бо зану канизони маҳаллӣ кайфу сафо мекарданд ва бегоҳӣ онҳоро боз маст карда, боз ба дарбор мебурданд. Пас аз ин, ҷавонон "тайёр буданд мурдан, танҳо ба осмон; Онҳо интизори он рӯз нестанд, ки ба он ҷо бираванд … Ва ба ӯ мегӯяд, ки мехоҳад ӯро ба биҳишт фиристад ва аз ин рӯ, бояд он ҷо биравад ва фалон одамонро бикушад ва ҳамин ки худаш кушта шавад, фавран ба биҳишт меравад. Ҳар кас, ки пирон фармон дод, бо омодагӣ ҳар коре, ки аз дасташ меомад; «Вай рафт ва ҳар он чизеро, ки пир ба ӯ фармуд, иҷро кард».

Нигаред низ

Assassin's Creed (силсилаи бозӣ)

Эзоҳ

↑ ^1.0 ^1.1 Дафтари Ф. Краткая история исма'илизма: Традиции мусульманской общины / Пер. с англ. Л. Р. Додыхудоевой, Л. Н. Додхудоевой. — М.: АСТ, Ладомир, 2004. — 288 с. — (Историческая библиотека). — 4 000 экз. — ISBN 5-17-021160-0. Хатои ёдкард: Invalid <ref> tag; name "Дафтари" defined multiple times with different content
↑ Петрушевский И. П. Ислам в Иране в VII—XV вв (Курс лекций). — М.: Издательство Ленинградского университета, 1966. — С. 298.
↑ Рашид-ад-Дин, «Сборник летописей», Глава Рассказ о прибытии Хулагу-хана в Тус и пределы Кучана, приказе о возобновлении благоустройства, походе на Дамган, разрушении Аламута и Люмбесера и изъявлении покорности Хуршахом(пайванди дастнорас — таърих). 26 июни 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 марти 2014.

Адабиёт

Горелов Н. Ассасины-убийцы // Горелов Н. Царствие Небесное: Легенды крестоносцев XII—XIV веков. — СПб.: Азбука-классика, 2006. — С. 273—328. — ISBN 5-91181-017-4.
Петрушевский И. П. Ислам в Иране в VII—XV вв. (Курс лекций) / Отв. редактор проф. В. И. Беляев. — М.: Издательство Ленинградского университета, 1966. — 400 с. — 2 320 экз.
Строева Л. В. Государство исмаилитов в Иране в XI–XIII вв. — М.: Наука, ГРВЛ, 1978. — 276 с. — 2 400 экз.
Французов С. А. Легенда об ассассинах и историческая реальность // Звезда. — 2008. — № 11.
Ходжсон М. Орден ассассинов / Пер. с англ. С. В. Иванова. — М.: Вече; Евразия, 2006. — 464 с. — (Тайные общества, ордена и секты). — 3 000 экз. — ISBN 5-9533-1341-1.
Ан-Наубахти Х. М. Шиитские секты. — М., 1973.
Ислам. Краткий справочник. — М., 1986.
Религии мира. — М., 1997.
Чарльз Уильям Гекерторн. Тайные общества всех веков и всех стран. — М.: РАН, 1993.
История боевых искусств. Неизвестный Восток. — М.: Олимп; АСТ, 1997.
Джеймс Вассерман. Тамплиеры и ассасины. — СПб.: Евразия, 2008. — ISBN 978-5-8071-0264-5
Лев Тихомиров. Религиозно-философские основы истории — М.: «Москва», 1997.

Пайвандҳо

Дафтари Ф. Пайдо ва оғози ташаккули ривоятҳо дар бораи қотилон // Дафтари Ф. Афсонаҳо дар бораи қотилон. Афсонаҳо дар бораи исмоилиҳо. — М.: Ладомир, 2009. — Бо. 9-17, 84-116.
Daftary F. Ḥasan Ṣabbāḥ(англ.). Encyclopædia Iranica (15 December 2003). 23 сентябри 2010 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 24 августи 2011.
Hourcade B. Alamūt(англ.). Encyclopædia Iranica (15 December 1984). 23 сентябри 2010 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 24 августи 2011.

[Дафтари-1] 1.0 ^1.1 Дафтари Ф. Краткая история исма'илизма: Традиции мусульманской общины / Пер. с англ. Л. Р. Додыхудоевой, Л. Н. Додхудоевой. — М.: АСТ, Ладомир, 2004. — 288 с. — (Историческая библиотека). — 4 000 экз. — ISBN 5-17-021160-0. Хатои ёдкард: Invalid <ref> tag; name "Дафтари" defined multiple times with different content

[Петрушевский-2] Петрушевский И. П. Ислам в Иране в VII—XV вв (Курс лекций). — М.: Издательство Ленинградского университета, 1966. — С. 298.

[autogenerated1-3] Рашид-ад-Дин, «Сборник летописей», Глава Рассказ о прибытии Хулагу-хана в Тус и пределы Кучана, приказе о возобновлении благоустройства, походе на Дамган, разрушении Аламута и Люмбесера и изъявлении покорности Хуршахом(пайванди дастнорас — таърих). 26 июни 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 марти 2014.

[1]

[2]

[3]