Ҳаҷви сиёҳ

Ҳаҷви сиёҳ — мазҳакаест, ки бо омехтаи бешармӣ,таъсири ҳаҷвии он аз ҳазл ба марг, зӯроварӣ, беморӣ, маълулиятҳои ҷисмонӣ ё дигар мавзӯҳои "торик" ва макабрӣ иборат аст. Ҳазли сиёҳ як ҷузъи маъмули ҳарзагӯӣ дар адабиёт ва синамо мебошад.

Пайдоиши истилоҳ

Истилоҳи "ҳаҷви сиёҳ" (фр. humour noir) аз забони фаронсавӣ омадааст. Он дар асарҳои Гюйсманс дар солҳои 1880 пайдо шудааст, аммо аз ҷониби тарафдорони сюрреализм ва пеш аз ҳама аз ҷониби Андре Бретон, ки соли 1939 "Антологияи ҳаҷви сиёҳ" -ро тартиб додааст, ба истифодаи васеъ ҷорӣ карда шуд.

Бретон пайдоиши "ҳаҷви сиёҳ"-ро ба адабиёти Маърифатнок - ба асарҳои Свифт (« Таклифи хоксорона»), Волтер («Кандид»), Стерн («Тристрам Шендӣ») пай бурд. Баъзе таълидҳои романи готикӣ бе ранги "сиёҳ" нестанд. Барои асосноккунии фалсафии комедияи торик, сюрреалистҳо ба таълимоти Гегел ва Фрейд такя карданд.

Дар миёни халқ

Дар байни мардуми оддӣ «ҳаҷви сиёҳ» анъанаи карнавали асримиёнагӣ, ки бо «рақсҳои марг» ва «зидҳо дар давраи вабо» ифода мешуд, идома медод. Аз ин сабаб суруди хира аз бурлеттаи «Сержант рекрутер» ва китоби бачагонаи олмонӣ пур аҳикояҳои даҳшатангези «Стёпка-Растрёпка» дар ҳақиқат машҳур гардиданд. Дар фолклоршиносӣ мафҳуми «ҳаҷви сиёҳ» барои тавсифи чунин шаклҳои фолклори муосири шаҳрӣ ба мисли «қофияҳои садистӣ» ва шӯхӣ дар бораи тифлони мурда истифода мешавад.

Дар синамо

"Ҳаҷви сиёҳ"-и англисӣ бар масхара кардани мавзӯъҳои муқаддас ё дахлнопазир сохта шудааст (англ. black comedy), қуллаи он филмҳои баъдиҷангии Ealing Studios ( «Kind Hearts and Coronets», «The Ladykillers») ва истеҳсоли Монтӣ Пайтонро дар бар мегирифт. Айни замон анъанаҳои жанрро Эдгар Райт (<i>Shaun of the Dead</i>, 2004), Алан Баттерворт (The Drummond Testament, 2010) ва дигар коргардонҳо идома медиҳанд.

Дар дигар анъанаҳои синамоӣ низ ҷои «комедияи тарснок» мавҷуд аст; Намоишҳои он хеле гуногунанд - аз "Dance of the Vampires" -и Роман Поланскӣ то "Hausu"-и Нобуҳико Обаясӣ.

Эзоҳ

Адабиёт

Аверинцев С. С. Бахтин и русское отношение к смеху // От мифа к литературе: Сборник в честь 75-летия Е. М. Мелетинского. — М., 1993. — С. 341—345
Антология чёрного юмора. / Сост. Белянин В. П., Бутенко И. А., Енгалычев В. Ф. — Мадрид, 1992.
Белянин В. П., Бутенко И. А. Чёрный юмор. Антология / Министерство культуры РФ, Российская Академия наук, Российский институт культурологии. — М.: ПАИМС, 1996. — 192 с. — ISBN 5-87664-069-7
Белянин В. П. Чёрный юмор как зеркало русской галлюцинации. // Книжное обозрение, № 20, 14 мая 1996.
Бретон А. Антология чёрного юмора [1940] / Сост., комментарии, вступ. статья С. Б. Дубина. — М.: Carte Blanche, 1999.
Бутенко И. А. «Я мать свою зарезал, отца я зарубил…»: о чёрном юморе подростков. // Материнство, № 1, сентябрь 1996. — С. 97—100.
Чёрный юмор // Шенье-Жандрон Ж. Сюрреализм. Пер. с франц. С. Б. Дубина. — М.: Новое литературное обозрение, 2002. — С. 158—165.

Пайвандҳо

Селиванов В.М. Юмори сиёҳ дар таблиғ