Ҳипоталамус

Ҳипоталамус
Феҳристҳо
MeSH ва MeSH MeSH FMA TA98 ва TA98
Парвандаҳо дар Викианбор

Ҷойгиршавии ҳипоталамус дар мағзи сар

Ҳипоталамус (лот. hypothalamus, аз юн.-қад. ὑπό ‘зери’ ва θάλαμος ‘утоқ, хона, муҳофиза, таламус’) — як қисми муҳими мағзи сар буда, дар поёни таламус ва болои ғадуди гипофиз ҷойгир аст. Он яке аз муҳимтарин марказҳои назорати фаъолияти организм мебошад, ки системаи асаб ва эндокринӣ (ғадудҳои дохилӣ)-ро ҳамоҳанг мекунад. Сохтор ва ҷойгиршавӣ Ҳипоталамус қисми диэнсефалон (мағзи мобайнӣ) буда, аз гурӯҳҳои нейронҳо иборат аст, ки ҳар кадоми онҳо вазифаи муайян доранд.

Он тавассути пайвастҳо (аксономҳо) бо дигар қисмҳои мағзи сар, аз ҷумла гипофиз, алоқаманд буда, гормонҳо истеҳсол мекунад, ки ба тамоми узвҳо таъсир мерасонанд.

Функсияҳои асосии ҳипоталамус

Танзими ҳарорати бадан

Ҳипоталамус ҳамчун термостат амал мекунад ва ҳарорати баданро дар сатҳи муқаррарӣ нигоҳ медорад.

Назорати гуруснагӣ ва ташнагӣ

Он ҳисси иштиҳо ва сериро танзим мекунад. Ҳангоми кам шудани об дар организм, ҳисси ташнагӣ фаъол мешавад.

Назорати хоб ва бедорӣ

Ҳипоталамус дар ритми биологӣ (сиклҳои хоб ва бедорӣ) иштирок мекунад.

Идоракунии стресс ва эҳсосот

Вокуниш ба стресс, хурсандӣ, тарс ва хашм тавассути ҳипоталамус идора мешавад.

Назорати системаи эндокринӣ (ғадудҳои дохилӣ)

Гормонҳоеро тавлид мекунад, ки кори гипофиз ва дигар ғадудҳои дохилиро танзим мекунанд.

Танзими фаъолияти системаи асаби вегетативӣ

Ин система кори дил, шуш, системаи ҳозима ва дигар узвҳои дохилиро бе иштироки шуур назорат мекунад. Гормонҳои муҳими ҳипоталамус Ҳипоталамус гормонҳои гуногун истеҳсол мекунад, ки ба гипофиз ва дигар узвҳо таъсир мерасонанд:

Окситоцин – дар таваллуд ва ширдиҳӣ нақш дорад. Вазопрессин (гормони антидиуретикӣ – АДГ) – миқдори обро дар бадан танзим мекунад. Гормонҳои озодкунанда (рилизинг-гормонҳо) – гипофизро барои истеҳсоли гормонҳои муҳим ҳавасманд мекунанд. Бемориҳо ва ихтилолҳои ҳипоталамус ҳипоталамус 🔴 Диабети инсипидус – норасоии вазопрессин, ки боиси зиёд шудани ташнагӣ ва пешобхӯрии беш аз ҳад мешавад. 🔴 Гипоталамус ва фарбеҳӣ – номуътадилии ҳипоталамус метавонад ба иштиҳои аз ҳад зиёд ва фарбеҳӣ оварда расонад. 🔴 Норасоии гормонҳои гипофиз – мушкилоти афзоиш, метаболизм ва ҳормонҳои ҷинсӣ. Барои нигоҳ доштани фаъолияти дурусти ҳипоталамус тавсия дода мешавад: ✔ Парҳези солим бо микроэлементҳо ва витаминҳо ✔ Хоби кофӣ ва реҷаи дурусти рӯз ✔ Кам кардани стресс ва фишори равонӣ ✔ Фаъолияти ҷисмонӣ ва машқҳои сабук Ҳипоталамус як маркази муҳими танзимгар дар бадан аст, ки ба саломатии умумӣ таъсири калон мерасонад.

Адабиёт

• The Human Hypothalamus: Basic and Clinical Aspects — Part I: Nuclei of the Human Hypothalamus / Swaab D. S. (ed.). — Elsevier, 2003. — 476 p. — (Handbook of Clinical Neurology, V. 79). — ISBN 978-0-444-51357-1.
• The Human Hypothalamus: Basic and Clinical Aspects — Part II: Neuropathology of the Human Hypothalamus and Adjacent Brain Structures / Swaab D. S. (ed.). — Elsevier, 2004. — 597 p. — (Handbook of Clinical Neurology, V. 80). — ISBN 978-0-444-51490-5.
• ten Donkelaar H. J. Clinical Neuroanatomy: Brain Circuitry and Its Disorders. — Springer, 2011. — P. 604. — 860 p. — ISBN 978-3-642-19134-3.