Ҳипотиё

Ҳипотиё
юн.-қад. Ὑπᾰτία
Таърихи таваллуд	тақрибан 360
Зодгоҳ	Искандария, Diocese of the East[d], фармондеҳии пройтурии Шарқ[d], Руми Бостон
Таърихи даргузашт	марти 415
Маҳалли даргузашт	Искандария, Diocese of Egypt[d], фармондеҳии пройтурии Шарқ[d], Имперотурии Бизонс
Кишвар	Имперотурии Бизонс
Фазои илмӣ	ахтаршиносӣ, риёзиёт, механика ва фалсафа
Шогирдон	Synesius of Cyrene[d]
Парвандаҳо дар Викианбор

Ҳипотиёи Искандарӣ (юн.-қад. Ὑπᾰτία ἡ Ἀλεξάνδρεῖα; тақрибан 360, Искандария, фармондеҳии пройтурии Шарқ^[d] — марти 415, Искандария, фармондеҳии пройтурии Шарқ^[d]) — риёзидон, ахтаршинос ва файласуфи давраи эллинизми сонӣ.

Зиндагинома

Пайрави Ямблих ва роҳбари мактаби навафлотуния. Ҳипотиё зери роҳбарии падараш Теони Искандарӣ, ки аз ҷумлаи олимони Мактаби Искандария буд, илм омӯхтааст. Тибқи маълумот тафсири китоби севвуми Батлимус «Алмагест»-ро Теони Искандарӣ ҳамроҳи Ҳипотиё навиштааст. Инчунин тафсири «Арифметика»-и Диофант ва «Буришҳои махрутӣ»-и Аполлонийро ба қалами Ҳипотиё мансуб медонанд. Лексияҳои Ҳипотиё доир ба фалсафа ва риёзиёт хеле маъмул буданд. Маълумоте мавҷуданд, ки устурлоб, ареометр, планисфераро Ҳипотиё кашф кардааст. Ҳипотиё дар корҳои сиёсӣ ва ҷамъиятии шаҳр иштирок карда, зани хеле маъруфи замонааш гашта буд. Соли 415 бо иғвои усқуфи аъзам Кирилл ҳангоми исён аз тарафи роҳибон ва исавиёни мутаассиб кушта шудааст. Номи Ҳипотиё ба харитаи Моҳ дохил шуда, астероиди азиме (238), ки соли 1884 кашф гардидааст, ба номи ӯ гузошта шудааст.

Сарчашма

• Гипатия / М. Хоҷабекова // Вичлас — Гӯянда. — Д. : СИЭМТ, 2015. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 4). — ISBN 978-99947-33-77-4.