67P/Чурюмов — Герасименко

67P/Чурюмов — Герасименко
Номида ба шарафи	Клим Чурюмов[d] ва Светлана Герасименко
Кошиф	Клим Чурюмов[d] ва Светлана Герасименко
Таърихи кашф	11 сентябр 1969
Мавқеи кушоиши астрономӣ	Олмотӣ
Баданаи фарзанд	Розетта[d]
Баданаи аслӣ	Офтоб
Апомарказ	850 149 739 401,03 м
Перимарказ	185 980 072 854,24 м
Аргументи перимарказ	0,22 рад
Хуруҷ аз маркази мадорӣ	0,632 ± 0,001
Инҳирофи мадорӣ	7,0405 ± 0,0001 °
Периоди гирдзанӣ	6,44 сол
Нима-меҳвари калони мадорӣ	518 117 265 382,38 м
Онумолии миёнгин	5,3 рад
Албедо	0,06
Парвандаҳо дар Викианбор

Зузанаби Чурюмов — Герасименко, ё расман 67P/Чурюмов — Герасименко (англ. 67P/Churyumov–Gerasimenko) — зузанаби кӯ­тоҳ­давр. Даври гардишаш тақр. 6 солу 7 моҳ.

Кашф

Аз тарафи ситорашиносон Чурюмов К. И. (23 октябри 1969) ва Герасименко С. И. (11 сентябри 1969) кашф шудааст. Масофаи наз­диктарин ва дуртарини Зузанаби Чурюмов — Герасименко то Офтоб мувофиқан ба 1,2432 в. а. ва 5,722 в. а. баробар аст. Даври гардишаш дар атрофи Офтоб — 6,44 сол ва 12,4 соат дар ат­рофи меҳвар. Зузанаби Чурюмов — Герасименко аз ду қисми бо ҳам пайвасти мурғоби­шакл иборат буда, андозаҳои «сараш» 2,6x2,3x1,8 км, «танаш» 4,1x3,3x1,8 км ва ҳаҷмаш 25 км² аст. 12 ноябри соли 2014 бори аввал дар таърихи инсоният дастгоҳи худсайри кайҳонии «Розетта» ба ин зузанаб наз­дик шуда, дастгоҳи «Фила»-ро ба сатҳи ҳастаи он фуруд овард, ки мушо­ҳидаи сатҳи ҳаста, гирифтани наму­наҳои хоки сатҳ, таҳ­қиқи табиати физикию кимиёии атмосфера, андозагирии суръати газбухоркунӣ ва ғ-ро анҷом меди­ҳад. 30 сентяб­ри соли 2016 «Розетта» баъди 12,5 соли оғо­зи парвоз ба сатҳи зузанаб фуруд омад. Ба қавле ҳас­таи Зузанаби Чурюмов — Герасименко дар натиҷаи бархӯрди ҷирмҳои канори Манзумаи оф­тобӣ (тасмаи Койпер) ташаккул ёфтааст, ки баъд дар сат­ҳи он вобаста ба масофа ва муҳити байни­сайёравӣ мод­да­ҳои зудгудоз ҷамъ шудаанд (ҳусусияти ғай­риякҷинса будани ҳастаи он ин тахминро собит менамояд). Вобаста ба суръати сублиматсия (аз ях якбора бухор шудани об) мор­фологияи сатҳи Зузанаби Чурюмов — Герасименко шакли мураккаб гирифта, қабати зериофтобии зузанаб дар натиҷаи фаъол будани мод­да­ҳо­яш то садҳо метр бухор шудааст. Дар натиҷаи таҳаввули ма­дори зузанаб зери таъсири ҷо­зи­баи Муштарӣ ва тағйир ёф­тани масофаи перигелийӣ суръати таҷзияи ҳастаи он афзудааст. Тағйирёбии морфологияи қабати сатҳии зузанаб, хусусан дар қисмати «гардан», натиҷаи фаъол будани сур­ъати сублиматсияи моддаҳои гуногунхосият мебошад. Чу­нин ҷуфтҳастаҳои васлшударо дар мисоли зузанабҳои 1P/Ҳаллей, 19P/Борелли ва 103P/Хартли 2 низ дидан мум­кин аст. Онҳо 10-20 дарсади ҷирмҳои астероидӣ, тро­янс­ҳо, кентаврҳо ва объектҳои баъдазнептуниро ташкил до­да, механизмҳои пайдоишашон гуногун мебошанд. Соли 2014 олимон бо ёрии «Розетта» дар Зузанаби Чурюмов — Герасименко молекулаҳои 16 пайвасти ор­ганикӣ, аз ҷумла гази карбон, гази карбонат, атсетон, про­панол ва атсетамидро ошкор карданд. Ҳам­чунин «Розетта» дар сатҳи зузанаб вуҷуд доштани моле­кулаҳои по­лимерӣ (зери таъсири радиатсия ба вуҷуд меоянд) ва набудани пайвастҳои хушбӯ (ароматӣ)-ро нишон дод. Сат­ҳи Зузанаби Чурюмов — Герасименко ба 19 минтақа тақсим карда шудааст, ки ба ифтихори илоҳа ва худоёни Мисри Қадим номгузорӣ шудаанд.

Адабиёт

• Зузанаби Чурëмов — Герасименко / А. Раҳмонов // Замин — Илля. — Д. : СИЭМТ, 2017. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2021, ҷ. 7). — ISBN 978-99947-33-89-9.