Қуқнӯс

Қуқну́с, қақнус (форсӣ: ققنوس‎), анқо́ ар. عنقاء‎; фе́никс (юн. Φοῖνιξ, лот. phoenix; шояд аз юн. φοίνιξ, «арғувонӣ, сурхи баланд») —

(ба забон Юнон бостон: φοῖνιξ, ба форсӣ: қуқнус, ба арабӣ: алънқоъ ва ба англисӣ: phoenix) — парандаи муқаддаси афсонаӣ, ки дар асотири Эрон, асотир Юнон, асотири Миср ва асотири Чин аз он ном бурда шудаааст.[1] 

Дар бораи ин мавҷуди афсонаӣ гуфта мешавад, ки вай мурғе нодир ва танҳост ва ҷуфтӣ ва зоишӣ надорад. Аммо ҳазор сол як бор, бар тӯдае бузург аз ҳезум бол мекушояд ва овоз мехонд ва чун аз овози хеш ба ваҷд ва иштиёқ омад, ба минқори хеш оташи меафрӯзад ва бо сӯхтан дар оташ тухме аз вай падид меояд, ки билофосила оташ мегирад ва месӯзад ва аз хокистари он қақнусе дигар мутаваллид мешавад. Қақнус дар бмсёре фарҳангҳо намоди ҷовидонагӣ ва умри дигарбор талаққӣ шудааст. Аммо бархе фарҳангҳо вежагиҳои дигар ҳам ба ӯ нисбат додаанд.

Гарчӣ қақнус дар асотири милали осиёӣ ҳамчун Чин ва Эрон ҷойгоҳи вежае дорад, аммо бархе муътақиданд, ки устураи қақнус аз Мисри Бостон бархоста, ба Юнон ва Рум рафта, ва ҳам су бо боварҳои масеҳият шох ва барг бештаре ёфтааст.[2]

Аллома Деҳхудо дар тавсифи қақнус навиштааст: Гӯянд қуқнус ҳазор сол умр кунад ва чун ҳазор сол бигузарад ва умраш ба охир ояд ҳезуми бисёре ҷамъ созад ва бар болои он нишинад ва сурудан оғоз кунад ва маст гардад ва бол барҳам занад чунонки оташе аз бол ӯ биҷаҳад ва дар ҳезум афтад ва худ бо ҳезум бисӯзад ва аз хокистараш байзае падид ояд ва ӯро ҷуфт намебошад ва мусиқиро аз овоз ӯ дарёфтаанд. (ба нақл аз Бурҳони Қотеъ).