Саидаҳмади Васлӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Саидаҳмади Васлӣ
Саидаҳмади Васлӣ
	форсӣ: سید احمد وصلی سمرقندی‎
Таърихи таваллуд:	1869, 1870 ё 1896
Зодгоҳ:	Самарқанд, Русияи подшоҳӣ;
Таърихи даргузашт:	29 октябр 1925 ё 1925
Маҳалли даргузашт:	Самарқанд, ИҶШС;
Шаҳрвандӣ (табаият):	Русияи подшоҳӣ;
Навъи фаъолият:	омӯзгор, адиб, шоир, тарҷумон, фақеҳ, нависанда, забоншинос
Забони осор:	форсӣ, тоҷикӣ, арабӣ, Uzbeki Arabic[d], ӯзбекӣ ва тоторӣ
	Парвандаҳо дар Викианбор

Browse history interactively

← Фарқияти аввалина Фарқияти баъдина →

Content deleted Content added

ВизуалӣВики-матн

Inline

Нусха 13:22, 24 Январ 2019

Саид Аҳмади Васлии Самарқандӣ (1870 — 29 октябри 1929) — шоири тоҷик.

Зиндагинома

Саид Аҳмади Васлӣ дар соли 1870 таваллуд шуда, 29 октябри соли 1929 вафот намудааст. Саид Аҳмади Васлӣ аз гузари Кушҳавзи Самарқанд буда, дар мадрасаҳои Самарқанд, Тошканд ва Бухоро илмҳои расмии замонашро омӯхтааст.

Чанде дар Бухоро ва баъдтар дар Самарқанд мударрисӣ ҳам кардааст. Доир ба сарфу наҳви арабӣ «Нафъуттолиб» ном шарҳи кофия навиштааст. Сарфу наҳви забони тоҷикӣ-форсиро низ ба усули забони араб тартиб дода буд. Дар аввалҳои ҷорӣ шудани усули ҷадида дар Самарқанд баъзе рисолаҳои тоҷикӣ таълиф кардааст. Баъзе таълифоти илмӣ ва таърихии дигар, низ дорад, ки қисме аз онҳо ба чоп расида буд.

Аввалин девони ашъори Васлӣ тақрибан иборат аз чаҳор ҳазор байт буда, соли 1909 дар Самарқанд ба табъ расидааст.

Намунаи ашъор

Биё, биё ки ба ҷон оразат гулоб диҳад,

Марав, марав, ки дилам рухро ҷавоб дихад.

Сазад, ки зинда кунӣ мурдаи ғамат ба даме,

Лабат ба сокии кавсар шароби ноб диҳад…

Аз мазмуни ғазал маълум аст, ки Васлӣ дар иншои он аз як қатор образҳои шоиронаи услуби «бедилӣ» истифода бурдааст. Ғазалҳои Васлӣ дар равони писанди ҳамагонанд. Дар як ғазали ӯзбакии Саидаҳмад Васлӣ чунин омадааст:

Бир кеча хучрам сари, чоно шаоб айлаб келинг,

Ой каби рухсорингизни беникоб айлаб келинг.

Офтоби оразингиз бирла тунни кун килиб,

Шум ракибим учраса каттик итоб айлаб келинг…

Ғазали мазкур низ дар қолаби анъанавӣ офарида шуда, қофия ва радифаш низ бамаврид дар шакли мувофиқ оварда шудааст. Иштиёқи дидори ёр қаҳрамони лирикиро водор месозад, ки бар мавзӯи ишқӣ ғазал офарад. Ғазал аз лиҳози мавзӯъ ва мундариҷа низ пурра анъанавӣ буда, дар он васфи ҷамоли ёр бо воситаҳои тасвири бадеии анъанавӣ ифода гардидааст.

Аммо метавон дар ашъори Саидаҳмад Васлӣ оҳангҳои иҷтимоиро низ мушоҳида кард. Дар ин бобат таъсири адабиёти маорифпарварии тоҷику ӯзбак равшан намудор аст. Гарчи дар мавзӯъ ва мундариҷаи ғоявии осори Васлӣ таҷдиди назар мушоҳида карда шавад ҳам, қолиб ва шакли осори бадеии ӯ дар асосу суннатҳои адабии классикӣ офарида шудааст. Маъюсию бадбахтӣ, шикваю норозигии ичтимоӣ, мавзӯҳои иҷтимоии ашъори шоирро асос гардиданд. Аммо бояд зикр кард, ки ин афкори адиб то ба дараҷаи мавзӯи асосии осори адиб қарор нагирифтаанд. Умуман то ибтидои асри ХХ дар осори адибони намоёнтарини тамоми ҳудудҳои Осиёи Марказӣ, аз ҷумла дар саросари водии Зарафшон ва муҳити адабии Самарқанд дар қатори мавзӯъ ва оҳангҳои нави иҷтимоӣ идомаи анъанаҳои аз ҳама хуби адабиёти классикиро низ мушоҳида кардан мумкин аст.

Аз рубоиёт

Сарв арчи дарахти нотарошида бувад,

Мавзунии ӯ ҳаме писандида бувад.

Аз ростӣ шуд мушобеҳи қомати ёр,

Он кас, ки дурӯғ гуфт, нодида бувад.

Эзоҳ

Мақолаи мазкур дар бораи шоир нопурра аст. Шумо ба Википедиа бо пурракардани он ёрӣ расонед.

@@ Сатри 1: / Сатри 1: @@
-{{ятим}}
+{{Адиб}}
-'''Саид Аҳмади Васлии Самарқандӣ''' ([[1870]]-[[1929]]) Саид Аҳмади Васлӣ дар соли 1870 таваллуд шуда, [[29 октябр]]и соли 1929 вафот намудааст. Саид Аҳмади Васлӣ аз гузари Кушҳавзи [[Самарқанд]] буда, дар мадрасаҳои Самарқанд, Тошканд ва Бухоро илмҳои расмии замонашро омӯхтааст.
+'''Саид Аҳмади Васлии Самарқандӣ''' ([[1870]] — [[29 октябр]]и [[1929]]) — {{шоир}}и тоҷик.
+== Зиндагинома ==
-Чанде дар [[Бухоро]] ва баъдтар дар Самарқанд мударрисӣ ҳам кардааст. Доир ба сарфу наҳви арабӣ "Нафъуттолиб" ном шарҳи кофия навиштааст. Сарфу наҳви забони тоҷикӣ-форсиро низ ба усули забони араб тартиб дода буд. Дар аввалҳои ҷорӣ шудани усули ҷадида дар Самарқанд баъзе рисолаҳои тоҷикӣ таълиф кардааст. Баъзе таълифоти илмӣ ва таърихии дигар, низ дорад, ки қисме аз онҳо ба чоп расида буд.
+Саид Аҳмади Васлӣ дар соли 1870 таваллуд шуда, 29 октябри соли 1929 вафот намудааст. Саид Аҳмади Васлӣ аз гузари Кушҳавзи [[Самарқанд]] буда, дар мадрасаҳои Самарқанд, Тошканд ва Бухоро илмҳои расмии замонашро омӯхтааст.
+Чанде дар [[Бухоро]] ва баъдтар дар Самарқанд мударрисӣ ҳам кардааст. Доир ба сарфу наҳви арабӣ «Нафъуттолиб» ном шарҳи кофия навиштааст. Сарфу наҳви забони тоҷикӣ-форсиро низ ба усули забони араб тартиб дода буд. Дар аввалҳои ҷорӣ шудани усули ҷадида дар Самарқанд баъзе рисолаҳои тоҷикӣ таълиф кардааст. Баъзе таълифоти илмӣ ва таърихии дигар, низ дорад, ки қисме аз онҳо ба чоп расида буд.
 Аввалин девони ашъори Васлӣ тақрибан иборат аз чаҳор ҳазор байт буда, соли 1909 дар Самарқанд ба табъ расидааст.
-== Намунаи ашъори Васлӣ ==
+== Намунаи ашъор ==
+: Биё, биё ки ба ҷон оразат гулоб диҳад,
+: Марав, марав, ки дилам рухро ҷавоб дихад.
+: Сазад, ки зинда кунӣ мурдаи ғамат ба даме,
+: Лабат ба сокии кавсар шароби ноб диҳад…
+Аз мазмуни ғазал маълум аст, ки Васлӣ дар иншои он аз як қатор образҳои шоиронаи услуби «бедилӣ» истифода бурдааст. Ғазалҳои Васлӣ дар равони писанди ҳамагонанд. Дар як ғазали ӯзбакии Саидаҳмад Васлӣ чунин омадааст:
-:Биё, биё ки ба ҷон оразат гулоб диҳад,
-:Марав, марав, ки дилам рухро ҷавоб дихад.
-:Сазад, ки зинда кунӣ мурдаи ғамат ба даме,
-:Лабат ба сокии кавсар шароби ноб диҳад.
-:Яқин, ки ҳусну ҷамолат зи меҳру моҳ накӯст,
-:Ҳазор таъна зи хубӣ бар офтоб диҳад.
-:Маҳи ҷабини ту оромгоҳи нуру сафост,
-:Сафову нур ба хуршеду моҳтоб диҳад.
-:Ба пир(й) ман зи шароби лаби ту нуш кунам,
-:Ҳамон шароб маро қуввати шубоб диҳад…
-:Рӯбарӯ то ба ман он шухи парирухсора шуд,
-:Ҷайби тангинам зи як тири нигоҳаш пара шуд.
-:То дучорам шуд шудам ночору зору мустаманд,
-:Корам аз ҳайрат чу оина ҳаме наззора шуд.
-:Гаштам аз дарду ғамаш бечора набвад чорасоз,
-:Дар илоҷам ҳар табиби чорагар бечора шуд.
-:Гашта будам аз наволи хони васлаш сарфароз,
-:Вокеъ аз ман шеваи эҳсони ӯ якбора шуд.
-:Ман намедонам кӣ гардонид рӯяшро зи ман,
-:Чашмам аз гиря ба куяш чашмаи фаввора шуд.
-:Сӯхт оҳам хона метарсам, ки сӯзад оламе,
-:Дуд будам, дуртар норафта оташпора шуд…
+: Бир кеча хучрам сари, чоно шаоб айлаб келинг,
-Аз мазмуни ғазал маълум аст, ки Васлӣ дар иншои он аз як қатор образҳои шоиронаи услуби “бедилӣ” истифода бурдааст. Ғазалҳои Васлӣ дар равони писанди ҳамагонанд. Дар як ғазали ӯзбакии Саидаҳмад Васлӣ чунин омадааст:
+: Ой каби рухсорингизни беникоб айлаб келинг.
+: Офтоби оразингиз бирла тунни кун килиб,
-:Бир кеча хучрам сари, чоно шаоб айлаб келинг,
+: Шум ракибим учраса каттик итоб айлаб келинг…
-:Ой каби рухсорингизни беникоб айлаб келинг.
-:Офтоби оразингиз бирла тунни кун килиб,
-:Шум ракибим учраса каттик итоб айлаб келинг.
-:Каши келганни киё бокмак ила бисмил этиб,
-:Ишкингиз утига кунгиллар кабоб айлаб келинг.
-:Кузларимдан учди уйку куз тутиб ташрифингиз,
-:Эмди шахло кузларингиз нимхоб айлаб келинг.
-:Сухбати мастонангиз яхши эрур эй масти ноз,
-:Узни бир оз май ичиб масти шароб айлаб келинг.
-:Васлии очиз дуоси булгусидир мустачоб,
-:Касди бир нега дуои мустачоб айлаб келинг.
 Ғазали мазкур низ дар қолаби анъанавӣ офарида шуда, қофия ва радифаш низ бамаврид дар шакли мувофиқ оварда шудааст. Иштиёқи дидори ёр қаҳрамони лирикиро водор месозад, ки бар мавзӯи ишқӣ ғазал офарад. Ғазал аз лиҳози мавзӯъ ва мундариҷа низ пурра анъанавӣ буда, дар он васфи ҷамоли ёр бо воситаҳои тасвири бадеии анъанавӣ ифода гардидааст.
@@ Сатри 50: / Сатри 26: @@
 Аммо метавон дар ашъори Саидаҳмад Васлӣ оҳангҳои иҷтимоиро низ мушоҳида кард. Дар ин бобат таъсири адабиёти маорифпарварии тоҷику ӯзбак равшан намудор аст. Гарчи дар мавзӯъ ва мундариҷаи ғоявии осори Васлӣ таҷдиди назар мушоҳида карда шавад ҳам, қолиб ва шакли осори бадеии ӯ дар асосу суннатҳои адабии классикӣ офарида шудааст. Маъюсию бадбахтӣ, шикваю норозигии ичтимоӣ, мавзӯҳои иҷтимоии ашъори шоирро асос гардиданд. Аммо бояд зикр кард, ки ин афкори адиб то ба дараҷаи мавзӯи асосии осори адиб қарор нагирифтаанд. Умуман то ибтидои асри ХХ дар осори адибони намоёнтарини тамоми ҳудудҳои Осиёи Марказӣ, аз ҷумла дар саросари водии Зарафшон ва муҳити адабии Самарқанд дар қатори мавзӯъ ва оҳангҳои нави иҷтимоӣ идомаи анъанаҳои аз ҳама хуби адабиёти классикиро низ мушоҳида кардан мумкин аст.
-== Аз рубоиёт ==
+=== Аз рубоиёт ===
+: Сарв арчи дарахти нотарошида бувад,
+: Мавзунии ӯ ҳаме писандида бувад.
-:Сарв арчи дарахти нотарошида бувад,
+: Аз ростӣ шуд мушобеҳи қомати ёр,
-:Мавзунии ӯ ҳаме писандида бувад.
+: Он кас, ки дурӯғ гуфт, нодида бувад.
-:Аз ростӣ шуд мушобеҳи қомати ёр,
-:Он кас, ки дурӯғ гуфт, нодида бувад.
-:Хуш он ки зи ҳимматаш саҳо меборад,
-:Дар мазраъи дил ғами вафо мекорад.
-:Дар дил тамаъе надорад аз ҳеҷ касе,
-:Бадбахт касе, ки тамаъ аз кас дорад.
+== Эзоҳ ==
-:Рӯят ба маҳу меҳри фалак мемонад,
+{{эзоҳ}}
-:Кас пеши ҷамоли ту ба шак мемонад.
-:Мондӣ ба дарад рақиби мардумозор,
-:К-он шум ба кеши бад ба саг мемонад.