Бодиринг: Тафовут байни таҳрирҳо
Omid Jeyhani (баҳс | ҳисса) х вироишоти сабкӣ |
No edit summary |
||
Сатри 15: | Сатри 15: | ||
| grin = 404426 |
| grin = 404426 |
||
}} |
}} |
||
'''Бодиринг''' ({{lang-la|Cucumis sativus}}) — |
'''Бодиринг''' ({{lang-la|Cucumis sativus}}), '''бодранг''', '''хиёр''' — рустаниест яксолаи полизӣ. |
||
Ватани бодиринг [[Ҳиндустон]] ба ҳисоб меравад. Дар замони ҳозира қариб дар тамоми дунё парвариш карда мешавад. Бодиринг зироати гармидӯст аст, вале аз сабаби кӯтоҳ будани вақти нашъунамояш дар минтақаҳои шимолӣ низ кишт карда мешавад. |
|||
== Тавсифоти гиёҳшинохтӣ == |
== Тавсифоти гиёҳшинохтӣ == |
||
[[Акс:Illustration Cucumis sativus0.jpg|thumb|left|{{Тасв.гиёҳ.|3}}]] |
[[Акс:Illustration Cucumis sativus0.jpg|thumb|left|{{Тасв.гиёҳ.|3}}]] |
||
Дарозии палакаш 1, |
Дарозии палакаш 1,5–2 м. Баргаш дандонадор, гулаш қифшакл. Мевааш дарозу борик, сабз; ҳангоми пурра пухта расидан зарди тӯрдор мешавад. Бодиринг аслан аз минтақаҳои тропикии Ҳиндустон аст. Дар Тоҷикистон бодирингро аз а. 16 мепарваранд. Бодиринг зироати равшанӣ, намӣ ва гармидӯст буда, дар хоки ҳосилхез, ҳарор. 25–270С ва 60–80% будани намнокӣ хуб нашъунамо меёбад. Умқи кишти тухмӣ 10–27 см, меъёри кишт 5–7 кг/га. Тухми бодирингдар ҳарорати 12–13°С саросар неш мезанад. Ҳосили бодирингро баъди 60–85 рӯзи кишт 23–31 маротиба меғундоранд. Ббодирингро дар гармхонаҳо низ мепарваранд. Дар Тоҷикистон бодирингҳои навъи «Марғелонии 88», «Марғелонии 882», «Дониш 175», «Ҳисории 132» кишт карда мешавад. |
||
== Хосияти шифоӣ == |
== Хосияти шифоӣ == |
||
Бодирингро барои тархӯрӣ ва очоронидан, инчунин дар хӯришҳо истифода мебаранд. Таркиби бодиринг аз сафеда, қанд, насҷ, оҳар, кислотаҳои органикӣ, витаминҳои В, С, РР, Е, микроунсурҳо иборат аст. Бино ба маълумоти [[Абуалии Сино]], бодиринг таб ва ташнагиро мешиканад, пешобро меронад, меъдаро қувват мебахшад, ҳангоми бемориҳои ҷигар муфид аст. Ба ақидаи Муҳаммад Ҳусайни Шерозӣ, бодиринг ҷисмро тоза ва сард мекунад, барои меъдаи гарм ва илтиҳоби масона муфид аст, шикамро нарм месозад, пешоб ва санги гурдаю масонаро меронад. Тухми бодиринг низ давои пешоброн аст, қабзиятро кушода, рагҳоро тоза мекунад. Вале он бод ҳосил карда, боиси сар задани қуланҷ мегардад. |
|||
Табибони халқӣ бодирингро чун ғизои парҳезӣ, исҳоловар, пешоброн, талхарон, иштиҳоовар ба кор мебаранд. Оби бодиринг барои равондани доғи кунҷидак ва гармича нафъ дорад. Бо ҷӯшидаи решаи бодиринг зардпарвинро муолиҷа менамоянд. Оби бо асал омехтаи бодиринг давои сурфа аст. |
|||
Истеъмоли бодиринг тарашшӯҳи шираи меъда ва талхаро зиёд, кори узвҳои ҳозимаро беҳтар, қабзиятро пешгирӣ мекунад. Истеъмоли бодиринг хусусан барои одамони гирифтори иллати ҷоғар ва дарди санги пешобдон муфид аст. |
|||
Истеъмоли бодиринг тарашшӯҳи шираи меъда ва талхаро зиёд, кори узвҳои гуворишро беҳтар, қабзиятро пешгирӣ мекунад. Он хусусан барои одамони гирифтори иллати ҷоғар ва дарди санги пешобдон муфид аст. Бодиринги очоронида ва намакин низ серғизо мебошад, вале бинобар зиёд кардани шираи меъда ба ашхоси гирифтори гастрит ва захми меъда зиён дорад. Аз бодиринг барои пардоз лосёнҳои гуногун таҳия карда мешаванд. Баъди истеъмоли бодиринг нӯшидани оби хунук ё газдор, лимонад, шир ҷоиз нест. Модарони ширхорадор низ бояд ҳангоми истеъмоли бодиринг эҳтиёт бошанд, зеро бисёр моддаҳои таркиби он ба шири сина мегузаранд ва имкон дорад, ки кӯдакро дарунрав кунанд. |
|||
Се рӯз пай дар ҳам пӯсти бодиринги тару тозро дар об ҷӯшонида, он обро бинӯшанд, зардпарвинро дафъ мекунад. Тухми бодирингро кӯфта гузошта банданд, сӯзиши меъда ва дигар узвҳои шикам ва даруни синаро таскин медиҳад, барои қӯтур, хушк шудани пӯст, аллергия, хориши бадан нафъ меорад; агар онро ба зери ноф гузошта банданд, пешоби бандшударо мекушояд. |
|||
Бодиринги очоронида ва намакин низ серғизо мебошад, вале бинобар зиёд кардани тарашшӯҳи шираи меъда ба ашхоси гирифтори гастрит, захми меъда ва рӯдаи дувоздаҳангушта зарар дорад. Аз бодиринг барои пардози пӯсти рӯ лосёнҳои гуногун таҳия карда мешаванд. |
|||
Баъди истеъмоли бодиринг нӯшидани оби хунук ё газдор, лимонад, шир ҷоиз нест. Модарони ширхорадор низ бояд ҳангоми истеъмоли бодиринг эҳтиёт бошанд, зеро бисёр моддаҳои таркиби он ба шири сина мегузаранд ва имкон доранд, ки кӯдакро дарунрав созанд. |
|||
== Эзоҳ == |
== Эзоҳ == |
||
Сатри 38: | Сатри 32: | ||
== Адабиёт == |
== Адабиёт == |
||
* Огурцы. М., 1963; Сабзавоткории Тоҷикистон. Д., 1972; |
|||
⚫ | |||
* Марков В. М. Овощеводство. М., 1974; |
|||
⚫ | |||
* Нуралиев Ю. Лекарственные растения. Д., 1988; |
|||
⚫ | |||
* Разделова С. Ю. Всё о лекарственных растениях на ваших грядках. М., 2010. |
|||
⚫ | |||
== Сарчашма == |
|||
* {{ЭМТ|Бодиринг|2|муаллиф=Х. Эмомов}} |
|||
[[Гурӯҳ:Рустаниҳои полизӣ]] |
[[Гурӯҳ:Рустаниҳои полизӣ]] |
Нусха 06:48, 31 май 2019
Бодиринг | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
Табақабандии илмӣ | |||||||||||||||||||||
рутбаҳои мобайнӣ
|
|||||||||||||||||||||
Номи байнулмилалии илмӣ | |||||||||||||||||||||
Cucumis sativus L., 1753 | |||||||||||||||||||||
|
Бодиринг (лот. Cucumis sativus), бодранг, хиёр — рустаниест яксолаи полизӣ.
Тавсифоти гиёҳшинохтӣ
Дарозии палакаш 1,5–2 м. Баргаш дандонадор, гулаш қифшакл. Мевааш дарозу борик, сабз; ҳангоми пурра пухта расидан зарди тӯрдор мешавад. Бодиринг аслан аз минтақаҳои тропикии Ҳиндустон аст. Дар Тоҷикистон бодирингро аз а. 16 мепарваранд. Бодиринг зироати равшанӣ, намӣ ва гармидӯст буда, дар хоки ҳосилхез, ҳарор. 25–270С ва 60–80% будани намнокӣ хуб нашъунамо меёбад. Умқи кишти тухмӣ 10–27 см, меъёри кишт 5–7 кг/га. Тухми бодирингдар ҳарорати 12–13°С саросар неш мезанад. Ҳосили бодирингро баъди 60–85 рӯзи кишт 23–31 маротиба меғундоранд. Ббодирингро дар гармхонаҳо низ мепарваранд. Дар Тоҷикистон бодирингҳои навъи «Марғелонии 88», «Марғелонии 882», «Дониш 175», «Ҳисории 132» кишт карда мешавад.
Хосияти шифоӣ
Бодирингро барои тархӯрӣ ва очоронидан, инчунин дар хӯришҳо истифода мебаранд. Таркиби бодиринг аз сафеда, қанд, насҷ, оҳар, кислотаҳои органикӣ, витаминҳои В, С, РР, Е, микроунсурҳо иборат аст. Бино ба маълумоти Абуалии Сино, бодиринг таб ва ташнагиро мешиканад, пешобро меронад, меъдаро қувват мебахшад, ҳангоми бемориҳои ҷигар муфид аст. Ба ақидаи Муҳаммад Ҳусайни Шерозӣ, бодиринг ҷисмро тоза ва сард мекунад, барои меъдаи гарм ва илтиҳоби масона муфид аст, шикамро нарм месозад, пешоб ва санги гурдаю масонаро меронад. Тухми бодиринг низ давои пешоброн аст, қабзиятро кушода, рагҳоро тоза мекунад. Вале он бод ҳосил карда, боиси сар задани қуланҷ мегардад.
Табибони халқӣ бодирингро чун ғизои парҳезӣ, исҳоловар, пешоброн, талхарон, иштиҳоовар ба кор мебаранд. Оби бодиринг барои равондани доғи кунҷидак ва гармича нафъ дорад. Бо ҷӯшидаи решаи бодиринг зардпарвинро муолиҷа менамоянд. Оби бо асал омехтаи бодиринг давои сурфа аст.
Истеъмоли бодиринг тарашшӯҳи шираи меъда ва талхаро зиёд, кори узвҳои гуворишро беҳтар, қабзиятро пешгирӣ мекунад. Он хусусан барои одамони гирифтори иллати ҷоғар ва дарди санги пешобдон муфид аст. Бодиринги очоронида ва намакин низ серғизо мебошад, вале бинобар зиёд кардани шираи меъда ба ашхоси гирифтори гастрит ва захми меъда зиён дорад. Аз бодиринг барои пардоз лосёнҳои гуногун таҳия карда мешаванд. Баъди истеъмоли бодиринг нӯшидани оби хунук ё газдор, лимонад, шир ҷоиз нест. Модарони ширхорадор низ бояд ҳангоми истеъмоли бодиринг эҳтиёт бошанд, зеро бисёр моддаҳои таркиби он ба шири сина мегузаранд ва имкон дорад, ки кӯдакро дарунрав кунанд.
Эзоҳ
- ↑ Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».
Адабиёт
- Огурцы. М., 1963; Сабзавоткории Тоҷикистон. Д., 1972;
- Марков В. М. Овощеводство. М., 1974;
- Нуралиев Ю. Лекарственные растения. Д., 1988;
- Зоҳидов Ҳ. Канзи шифо. Д., 1998;
- Разделова С. Ю. Всё о лекарственных растениях на ваших грядках. М., 2010.
- Юсуф Нуралиев, Лекарственные растения, Д., 1988;
Сарчашма
- Бодиринг / Х. Эмомов // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.