Размдор: Тафовут байни таҳрирҳо
Omid Jeyhani (баҳс | ҳисса) х илова, ислоҳ, вироишоти сабкӣ |
х clean up using AWB |
||
Сатри 6: | Сатри 6: | ||
| caption2 = |
| caption2 = |
||
| name = Гурӯҳдор |
| name = Гурӯҳдор |
||
| country = {{ |
| country = {{парчамбандӣ|Tajikistan}} |
||
| service branch = [[Нерӯҳои мусаллаҳ|Артиш]] |
| service branch = [[Нерӯҳои мусаллаҳ|Артиш]] |
||
| abbreviation = {{lang-fa|'''گروهدار'''}} |
| abbreviation = {{lang-fa|'''گروهدار'''}} |
||
Сатри 19: | Сатри 19: | ||
}} |
}} |
||
'''Гурӯҳдор''' ({{lang-fa|'''گروهدار'''}}) — [[дараҷаи низомӣ|дараҷае]] [[ |
'''Гурӯҳдор''' ({{lang-fa|'''گروهدار'''}}) — [[дараҷаи низомӣ|дараҷае]] [[гурӯҳбон]]ӣ дар [[нерӯҳои мусаллаҳ]], ки поинтар аз ''[[гурӯҳбон]]'' ва болотар аз ''[[гурӯҳвар]]'' аст; ''сержант''<ref>[http://majmilli.tj/қонуни-ҷумҳурии-тоҷикистон-дар-бораи-35/ Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи уҳдадории умумии ҳарбӣ ва хизмати ҳарбӣ»]</ref>. |
||
{| class="wikipedia sortable" border="1" |
{| class="wikipedia sortable" border="1" |
||
Сатри 34: | Сатри 34: | ||
== Вожашиносӣ == |
== Вожашиносӣ == |
||
«''Гурӯҳдор''» аз як вожа ва як пасванд сохта шудааст: ''[[гурӯҳ]]'' + ''дор'' ({{lang-fa|'''دار'''}} < {{lang-pal|''dār''}} < {{lang-peo|*''dār(a)-''}} < эронии бостон: ''*dārai̯a-'' «''доштан''; ''доранда''»). Мақулаи дастурии ин вожа [[исм]] ва сохтвожаи он ба сурати [исм (''гурӯҳ'') + пайвожа (''-дор'')] аст. Дар сохти ин исм аз фароянди вожасозии таркиб истифода шудааст. |
«''Гурӯҳдор''» аз як вожа ва як пасванд сохта шудааст: ''[[гурӯҳ]]'' + ''дор'' ({{lang-fa|'''دار'''}} < {{lang-pal|''dār''}} < {{lang-peo|*''dār(a)-''}} < эронии бостон: ''*dārai̯a-'' «''доштан''; ''доранда''»). Мақулаи дастурии ин вожа [[исм]] ва сохтвожаи он ба сурати [исм (''гурӯҳ'') + пайвожа (''-дор'')] аст. Дар сохти ин исм аз фароянди вожасозии таркиб истифода шудааст. |
||
«''Гурӯҳдор''» таркибе кӯтоҳшуда аз «''нигаҳдори гурӯҳ''» ва бо «''*kāra-daranaka-''» дар забони эронии бостон > «ϰαρα-λραγγα» «''фармондеҳи гурӯҳе аз сипоҳиён''» дар забони балхӣ<ref>''Эдельман Д. И.'' Этимологический словарь иранских языков / Институт языкознания РАН. — М.: Издательская фирма «Восточная литература» РАН, 2011. — Т. 4 (i—k). — 416 с. — 800 экз. — ISBN 5-02-018124-2, ISBN 978-5-02-036478-3. (в пер.). — стр. 389—391.</ref>; «''нигаҳдор''», «''сипаҳдор''» ва «''лашкардор''» дар форсии дарӣ ҳамсохт аст, ки дар «''[[Шоҳнома]]''» низ ёд шудаанд. Чунончи, бузургвор [[Фирдавсӣ]] «''нигаҳдор''»-ро чун истилоҳи низомӣ ба кор бурдааст: |
«''Гурӯҳдор''» таркибе кӯтоҳшуда аз «''нигаҳдори гурӯҳ''» ва бо «''*kāra-daranaka-''» дар забони эронии бостон > «ϰαρα-λραγγα» «''фармондеҳи гурӯҳе аз сипоҳиён''» дар забони балхӣ<ref>''Эдельман Д. И.'' Этимологический словарь иранских языков / Институт языкознания РАН. — М.: Издательская фирма «Восточная литература» РАН, 2011. — Т. 4 (i—k). — 416 с. — 800 экз. — ISBN 5-02-018124-2, ISBN 978-5-02-036478-3. (в пер.). — стр. 389—391.</ref>; «''нигаҳдор''», «''сипаҳдор''» ва «''лашкардор''» дар форсии дарӣ ҳамсохт аст, ки дар «''[[Шоҳнома]]''» низ ёд шудаанд. Чунончи, бузургвор [[Фирдавсӣ]] «''нигаҳдор''»-ро чун истилоҳи низомӣ ба кор бурдааст: |
||
Сатри 43: | Сатри 43: | ||
Ки бурдӣ ба ҳар кор тиморашон<ref>[https://archive.org/stream/ShahnamaJildESivum-AbulQasimFirdausiTajikFarsi/ShahnamaJildESivum_djvu.txt ''Абулқосим Фирдавсӣ''. Шоҳнома. — Душанбе: «Адиб», 2008. Таҳияи матн ва луғату тавзеҳот аз Камол Айнӣ ва Зоҳир Аҳрорӣ. Муҳаррир Мубашшир Акбарзод. ҷ. 3. — 480 саҳ. — ISBN 978-99947-32-84-5. — c. 309]</ref>.</poem> |
Ки бурдӣ ба ҳар кор тиморашон<ref>[https://archive.org/stream/ShahnamaJildESivum-AbulQasimFirdausiTajikFarsi/ShahnamaJildESivum_djvu.txt ''Абулқосим Фирдавсӣ''. Шоҳнома. — Душанбе: «Адиб», 2008. Таҳияи матн ва луғату тавзеҳот аз Камол Айнӣ ва Зоҳир Аҳрорӣ. Муҳаррир Мубашшир Акбарзод. ҷ. 3. — 480 саҳ. — ISBN 978-99947-32-84-5. — c. 309]</ref>.</poem> |
||
«''Гурӯҳ''» ({{lang-fa|'''گروه'''}}<ref>''Фарҳанги забони тоҷикӣ''. Зери таҳрири М. Ш. Шукуров, В. А. Капранов, Р. Ҳошим, Н. А. Маъсумӣ — М., «Советская Энциклопедия», 1969. ҷ. 1, с. 297.</ref> > {{lang-pal|''grōh''}}<ref>[http://www.rabbinics.org/pahlavi/MacKenzie-PahlDict.pdf ''MacKenzie, D. N.'', A Concise Pahlavi Dictionary, London, etc.: Oxford University Press, 1971. — 236 pp. ISBN 0-19-713559-5. — p. 38]</ref> > [[Забони эронии бостон|эронии бостон]]: ''*vi-rauda-''<ref>''Ҳасандӯст, Муҳаммад''. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1393. ISBN |
«''Гурӯҳ''» ({{lang-fa|'''گروه'''}}<ref>''Фарҳанги забони тоҷикӣ''. Зери таҳрири М. Ш. Шукуров, В. А. Капранов, Р. Ҳошим, Н. А. Маъсумӣ — М., «Советская Энциклопедия», 1969. ҷ. 1, с. 297.</ref> > {{lang-pal|''grōh''}}<ref>[http://www.rabbinics.org/pahlavi/MacKenzie-PahlDict.pdf ''MacKenzie, D. N.'', A Concise Pahlavi Dictionary, London, etc.: Oxford University Press, 1971. — 236 pp. ISBN 0-19-713559-5. — p. 38]</ref> > [[Забони эронии бостон|эронии бостон]]: ''*vi-rauda-''<ref>''Ҳасандӯст, Муҳаммад''. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1393. ISBN 978-600-6143-58-3. ҷ. 4, с. 2385.</ref>) ба маънии «''дастае аз сипоҳиён'', ''лашкариён'', ''ҷанговарон''» дар «[[Шоҳнома]]» бисёр ба кор рафтааст. Чунончи, [[Фирдавсӣ]] гуфта: |
||
<poem>Бирав бо [[сипоҳ]]е ба кирдори кӯҳ, |
<poem>Бирав бо [[сипоҳ]]е ба кирдори кӯҳ, |
||
Гузин кун зи [[гурдон]]и [[лашкар]] ''гурӯҳ''<ref>[https://archive.org/stream/ShahnamaJildEPanjumTajikFarsi/Shahnama%20Jild%20e%20Panjum%20%28Tajik%20Farsi%29_djvu.txt ''Абулқосим Фирдавсӣ''. Шоҳнома. — Душанбе: «Адиб», 2008. Таҳияи матн ва луғату тавзеҳот аз Камол Айнӣ ва Зоҳир Аҳрорӣ. Муҳаррир Мубашшир Акбарзод. ҷ. 5. — 480 саҳ. — ISBN 978-99947-32-84-5. — c. 15]</ref></poem> |
Гузин кун зи [[гурдон]]и [[лашкар]] ''гурӯҳ''<ref>[https://archive.org/stream/ShahnamaJildEPanjumTajikFarsi/Shahnama%20Jild%20e%20Panjum%20%28Tajik%20Farsi%29_djvu.txt ''Абулқосим Фирдавсӣ''. Шоҳнома. — Душанбе: «Адиб», 2008. Таҳияи матн ва луғату тавзеҳот аз Камол Айнӣ ва Зоҳир Аҳрорӣ. Муҳаррир Мубашшир Акбарзод. ҷ. 5. — 480 саҳ. — ISBN 978-99947-32-84-5. — c. 15]</ref></poem> |
||
Ин вожаро соли 1935 ''Фарҳангистони забони Эрон'' бо пешниҳоди ''Анҷумани вожагузинии артиш'' ҳамчун истилоҳи низомӣ барои номидани бахше аз [[таҳм|даста]] тасвиб кардааст. Ҳамзамон истилоҳи «''гурӯҳбон''» ({{lang-fa|'''گروهبان'''}}) низ бо пешниҳоди ''Анҷумани вожагузинӣ'' ба маънои «''фармондеҳи гурӯҳ''» тасвиб шудааст<ref>[http://ganjineh.nlai.ir/article_1831.html ''Рустоӣ, Муҳсин''. Вожагони низомии мусаввиби Фарҳангистони Эрон (1314 — 1320 ҳ.ш.) // Ганҷинаи аснод. — с. 38]</ref>. |
Ин вожаро соли 1935 ''Фарҳангистони забони Эрон'' бо пешниҳоди ''Анҷумани вожагузинии артиш'' ҳамчун истилоҳи низомӣ барои номидани бахше аз [[таҳм|даста]] тасвиб кардааст. Ҳамзамон истилоҳи «''гурӯҳбон''» ({{lang-fa|'''گروهبان'''}}) низ бо пешниҳоди ''Анҷумани вожагузинӣ'' ба маънои «''фармондеҳи гурӯҳ''» тасвиб шудааст<ref>[http://ganjineh.nlai.ir/article_1831.html ''Рустоӣ, Муҳсин''. Вожагони низомии мусаввиби Фарҳангистони Эрон (1314 — 1320 ҳ.ш.) // Ганҷинаи аснод. — с. 38]</ref>. |
||
«''[[Гурӯҳбон]]''» ҳамакнун яке аз [[дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Эрон]] ва баробар бо [[Дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон|«''сержанти калон''»]] дар [[Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон|Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон]] аст<ref>''Фарҳангномаи форсӣ: вожагон ва аълом''. Ғуломҳусайн Садрии Афшор, Насрин Ҳакамӣ, Настаран Ҳакамӣ. Теҳрон: «Фарҳанги муъосир», 1388. — 3 ҷилд. ISBN: ҷ. 1: 978-964-8637-92-2; ҷ. 2: 978-964-8637-89-2; ҷ. 3: 978-964-8637-91-5</ref>. Аз рӯи ин истилоҳ вожаҳои «''[[саргурӯҳбон]]''», «'' |
«''[[Гурӯҳбон]]''» ҳамакнун яке аз [[дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Эрон]] ва баробар бо [[Дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон|«''сержанти калон''»]] дар [[Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон|Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон]] аст<ref>''Фарҳангномаи форсӣ: вожагон ва аълом''. Ғуломҳусайн Садрии Афшор, Насрин Ҳакамӣ, Настаран Ҳакамӣ. Теҳрон: «Фарҳанги муъосир», 1388. — 3 ҷилд. ISBN: ҷ. 1: 978-964-8637-92-2; ҷ. 2: 978-964-8637-89-2; ҷ. 3: 978-964-8637-91-5</ref>. Аз рӯи ин истилоҳ вожаҳои «''[[саргурӯҳбон]]''», «''гурӯҳдор''» ва «''[[гурӯҳвар]]''» сохта ва барои ҷойгузин кардани [[Дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон|дараҷаҳои низомии]] «''старшина''», «''сержант''» ва «''сержанти хурд''» ба [[Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон]] пешниҳод шудаанд<ref>[http://asiaplustj.info/ru/news/tajikistan/society/20181110/umed-dzhaihani-v-natsionalnoi-armii-i-terminologiya-dolzhna-bit-maksimalno-natsionalnoi ''Умед Джайхани'': В национальной армии и терминология должна быть максимально национальной]</ref>. |
||
== Пешина == |
== Пешина == |
||
Дараҷаи «''сержант''» ({{lang-fr|sergent}}, аз {{lang-la|serviens}} — ''хидматгузор'') ҳамчун рутбаи шахсӣ дар [[Артиши Сурх]] [[2 ноябр]]и [[соли 1940]] ҷорӣ шуда буд. Дар Нерӯҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон ин дараҷа [[23 феврал]]и [[соли 1993]] ҷорӣ шудааст. Дараҷаи [[Гурӯҳбон|сержантӣ]] чаҳор рутба дорад: |
Дараҷаи «''сержант''» ({{lang-fr|sergent}}, аз {{lang-la|serviens}} — ''хидматгузор'') ҳамчун рутбаи шахсӣ дар [[Артиши Сурх]] [[2 ноябр]]и [[соли 1940]] ҷорӣ шуда буд. Дар Нерӯҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон ин дараҷа [[23 феврал]]и [[соли 1993]] ҷорӣ шудааст. Дараҷаи [[Гурӯҳбон|сержантӣ]] чаҳор рутба дорад: |
||
* [[Гурӯҳвар|сержанти хурд]], |
* [[Гурӯҳвар|сержанти хурд]], |
||
* |
* сержант, |
||
* [[Гурӯҳбон|сержанти калон]], |
* [[Гурӯҳбон|сержанти калон]], |
||
* [[Саргурӯҳбон|старшина]]. |
* [[Саргурӯҳбон|старшина]]. |
||
Сатри 63: | Сатри 63: | ||
* [[Дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон]] |
* [[Дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон]] |
||
{{Дараҷаҳои низомӣ}} |
{{Дараҷаҳои низомӣ}} |
||
== |
== Эзоҳ == |
||
{{эзоҳ}} |
{{эзоҳ}} |
||
Нусха 04:21, 2 октябри 2020
Дараҷаи болотар | сержанти калон |
---|---|
Дараҷаи поинтар | Platoon-leader[d] |
Гурӯҳдор (форсӣ: گروهدار) — дараҷае гурӯҳбонӣ дар нерӯҳои мусаллаҳ, ки поинтар аз гурӯҳбон ва болотар аз гурӯҳвар аст; сержант[1].
Дараҷаи поинтар: Гурӯҳвар |
Гурӯҳдор |
Дараҷаи болотар: Гурӯҳбон |
Гурӯҳдор дар нерӯҳои мусаллаҳ маъмулан симати фармондеҳи гурӯҳро дорад, ки ягоне тактикиест, ки аз ду рада (6 — 12 сарбоз) ташкил шуда ва бахше аз таҳм аст[2]; отделение[3]. Гурӯҳдор ҳамчунин симатҳои созмонии фармондеҳи тонк ва фармондеҳи зиреҳпӯшро дорад.
Вожашиносӣ
«Гурӯҳдор» аз як вожа ва як пасванд сохта шудааст: гурӯҳ + дор (форсӣ: دار < порсии миёна: dār < порсии бостон: *dār(a)- < эронии бостон: *dārai̯a- «доштан; доранда»). Мақулаи дастурии ин вожа исм ва сохтвожаи он ба сурати [исм (гурӯҳ) + пайвожа (-дор)] аст. Дар сохти ин исм аз фароянди вожасозии таркиб истифода шудааст.
«Гурӯҳдор» таркибе кӯтоҳшуда аз «нигаҳдори гурӯҳ» ва бо «*kāra-daranaka-» дар забони эронии бостон > «ϰαρα-λραγγα» «фармондеҳи гурӯҳе аз сипоҳиён» дар забони балхӣ[4]; «нигаҳдор», «сипаҳдор» ва «лашкардор» дар форсии дарӣ ҳамсохт аст, ки дар «Шоҳнома» низ ёд шудаанд. Чунончи, бузургвор Фирдавсӣ «нигаҳдор»-ро чун истилоҳи низомӣ ба кор бурдааст:
Гузин кард ҳаштод тан нӯзарӣ,
Ҳама гурздору ҳама лашкарӣ.
Зараспи сипаҳбад нигаҳдорашон,
Ки бурдӣ ба ҳар кор тиморашон[5].
«Гурӯҳ» (форсӣ: گروه[6] > порсии миёна: grōh[7] > эронии бостон: *vi-rauda-[8]) ба маънии «дастае аз сипоҳиён, лашкариён, ҷанговарон» дар «Шоҳнома» бисёр ба кор рафтааст. Чунончи, Фирдавсӣ гуфта:
Ин вожаро соли 1935 Фарҳангистони забони Эрон бо пешниҳоди Анҷумани вожагузинии артиш ҳамчун истилоҳи низомӣ барои номидани бахше аз даста тасвиб кардааст. Ҳамзамон истилоҳи «гурӯҳбон» (форсӣ: گروهبان) низ бо пешниҳоди Анҷумани вожагузинӣ ба маънои «фармондеҳи гурӯҳ» тасвиб шудааст[10].
«Гурӯҳбон» ҳамакнун яке аз дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Эрон ва баробар бо «сержанти калон» дар Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон аст[11]. Аз рӯи ин истилоҳ вожаҳои «саргурӯҳбон», «гурӯҳдор» ва «гурӯҳвар» сохта ва барои ҷойгузин кардани дараҷаҳои низомии «старшина», «сержант» ва «сержанти хурд» ба Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод шудаанд[12].
Пешина
Дараҷаи «сержант» (фр. sergent, аз лот. serviens — хидматгузор) ҳамчун рутбаи шахсӣ дар Артиши Сурх 2 ноябри соли 1940 ҷорӣ шуда буд. Дар Нерӯҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон ин дараҷа 23 феврали соли 1993 ҷорӣ шудааст. Дараҷаи сержантӣ чаҳор рутба дорад:
- сержанти хурд,
- сержант,
- сержанти калон,
- старшина.
Пайвандҳо
Эзоҳ
- ↑ Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи уҳдадории умумии ҳарбӣ ва хизмати ҳарбӣ»
- ↑ Фарҳанги ҳазор вожаи низомӣ. — Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Дафтари вожагузинии низомии Ситоди кулли Нерӯҳои мусаллаҳи Эрон, 1392. – с. 161
- ↑ Коллектив авторов. Том 6, статья «Отделение» // Военная энциклопедия / Под ред. П. В. Грачёв. — М.: Воениздат, 2002. — С. 181. — 639 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-203-01873-1.
- ↑ Эдельман Д. И. Этимологический словарь иранских языков / Институт языкознания РАН. — М.: Издательская фирма «Восточная литература» РАН, 2011. — Т. 4 (i—k). — 416 с. — 800 экз. — ISBN 5-02-018124-2, ISBN 978-5-02-036478-3. (в пер.). — стр. 389—391.
- ↑ Абулқосим Фирдавсӣ. Шоҳнома. — Душанбе: «Адиб», 2008. Таҳияи матн ва луғату тавзеҳот аз Камол Айнӣ ва Зоҳир Аҳрорӣ. Муҳаррир Мубашшир Акбарзод. ҷ. 3. — 480 саҳ. — ISBN 978-99947-32-84-5. — c. 309
- ↑ Фарҳанги забони тоҷикӣ. Зери таҳрири М. Ш. Шукуров, В. А. Капранов, Р. Ҳошим, Н. А. Маъсумӣ — М., «Советская Энциклопедия», 1969. ҷ. 1, с. 297.
- ↑ MacKenzie, D. N., A Concise Pahlavi Dictionary, London, etc.: Oxford University Press, 1971. — 236 pp. ISBN 0-19-713559-5. — p. 38
- ↑ Ҳасандӯст, Муҳаммад. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1393. ISBN 978-600-6143-58-3. ҷ. 4, с. 2385.
- ↑ Абулқосим Фирдавсӣ. Шоҳнома. — Душанбе: «Адиб», 2008. Таҳияи матн ва луғату тавзеҳот аз Камол Айнӣ ва Зоҳир Аҳрорӣ. Муҳаррир Мубашшир Акбарзод. ҷ. 5. — 480 саҳ. — ISBN 978-99947-32-84-5. — c. 15
- ↑ Рустоӣ, Муҳсин. Вожагони низомии мусаввиби Фарҳангистони Эрон (1314 — 1320 ҳ.ш.) // Ганҷинаи аснод. — с. 38
- ↑ Фарҳангномаи форсӣ: вожагон ва аълом. Ғуломҳусайн Садрии Афшор, Насрин Ҳакамӣ, Настаран Ҳакамӣ. Теҳрон: «Фарҳанги муъосир», 1388. — 3 ҷилд. ISBN: ҷ. 1: 978-964-8637-92-2; ҷ. 2: 978-964-8637-89-2; ҷ. 3: 978-964-8637-91-5
- ↑ Умед Джайхани: В национальной армии и терминология должна быть максимально национальной