Мучал: Тафовут байни таҳрирҳо
Шухрат Саъдиев (баҳс | ҳисса) х иловаи гурӯҳ |
Шухрат Саъдиев (баҳс | ҳисса) х иловаи манбаъ |
||
Сатри 10: | Сатри 10: | ||
:Он гоҳ ба аспу гӯсфанд аст ҳисоб, |
:Он гоҳ ба аспу гӯсфанд аст ҳисоб, |
||
:Ҳамдунаву мурғу сагу хук охири кор. |
:Ҳамдунаву мурғу сагу хук охири кор. |
||
{| class="wikitable" style="margin: 0 auto; text-align: center;" width="96%" |
|||
|- |
|||
Яъне, |
|||
! width="8%"|Муш |
|||
! width="8%"|Бақар |
|||
! width="8%"|Паланг |
|||
! width="8%"|Харгӯш |
|||
! width="8%"|Наҳанг |
|||
! width="8%"|Мор |
|||
! width="8%"|Асп |
|||
! width="8%"|Гӯсфанд |
|||
! width="8%"|Ҳамдуна |
|||
! width="8%"|Мурғ |
|||
! width="8%"|Саг |
|||
! width="8%"|Хук |
|||
|} |
|||
2. Аз соли матлуб 3 якиро кам карда посухи онро ба 12 бахш мекунем. Бозмондаи (бақияи) бахш худ шумораи тартибии соли мучал аст. |
2. Аз соли матлуб 3 якиро кам карда посухи онро ба 12 бахш мекунем. Бозмондаи (бақияи) бахш худ шумораи тартибии соли мучал аст. |
||
Сатри 53: | Сатри 53: | ||
3 – шумораи тартибии Паланг аст. |
3 – шумораи тартибии Паланг аст. |
||
3. Дониста ва огоҳ бошед, ки соли ҳар як ҷонвар дар Осиёи Пеш ва Марказӣ, аз он ҷумла дар [[Тоҷикистон]], аз Соли нави ҳақиқӣ ([[Наврӯз]]) оғоз меёбад, на аз оғози Соли нави исавӣ. |
3. Дониста ва огоҳ бошед, ки соли ҳар як ҷонвар дар Осиёи Пеш ва [[Осиёи Марказӣ]], аз он ҷумла дар [[Тоҷикистон]], аз Соли нави ҳақиқӣ ([[Наврӯз]]) оғоз меёбад, на аз оғози Соли нави исавӣ. |
||
Бинобар ин, ақидаи вақтҳои охир маъмулгашта, ки масалан, соли Асп гӯё аз 1 январи соли 2015 ([[Гоҳшумори мелодӣ]]) оғоз меёбад, хатост. |
|||
Ҳол он ки соли [[Асп]] аз [[Наврӯз]]и [[соли 2014]] сар шуда, то [[Наврӯз]]и [[соли 2015]] давом мекунад.<ref>[http://zarowadk.ru/kuhiston/solaton-chist.html#more-744 Солатон чист?]</ref> |
|||
{| class="wikitable" style="margin: 0 auto; text-align: center;" width="96%" |
|||
Бинобар ин, ақидаи вақтҳои охир маъмулгашта, ки масалан, соли Асп гӯё аз 01.01.2014 оғоз меёбад, хатост. |
|||
|- |
|||
Ҳол он ки соли [[Асп]] аз [[Наврӯз]]и [[соли 2014]] сар шуда, то [[Наврӯз]]и [[соли 2015]] давом мекунад.<ref>[http://zarowadk.ru/kuhiston/solaton-chist.html#more-744 Солатон чист?]</ref> |
|||
! width="8%"|Муш |
|||
! width="8%"|Бақар |
|||
! width="8%"|Паланг |
|||
! width="8%"|Харгӯш |
|||
! width="8%"|Наҳанг |
|||
! width="8%"|Мор |
|||
! width="8%"|Асп |
|||
! width="8%"|Гӯсфанд |
|||
! width="8%"|Ҳамдуна |
|||
! width="8%"|Мурғ |
|||
! width="8%"|Саг |
|||
! width="8%"|Хук |
|||
|- valign="top" |
|||
| |'''[[1900]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1901]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1902]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1903]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1904]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1905]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1906]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1907]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1908]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1909]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1910]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1911]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1912]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1913]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1914]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1915]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1916]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1917]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1918]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1919]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1920]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1921]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1922]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1923]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1924]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1925]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1926]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1927]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1928]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1929]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1930]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1931]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1932]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1933]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1934]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1935]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1936]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1937]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1938]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1939]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1940]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1941]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1942]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1943]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1944]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1945]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1946]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1947]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1948]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1949]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1950]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1951]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1952]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1953]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1954]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1955]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1956]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1957]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1958]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1959]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| |'''[[1960]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1961]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1962]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1963]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1964]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1965]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1966]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1967]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1968]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1969]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1970]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1971]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1972]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1973]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1974]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1975]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1976]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1977]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1978]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1979]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1980]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1981]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1982]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1983]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1984]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1985]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1986]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1987]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1988]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1989]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1990]]'''<br /> |
|||
| |'''[[1991]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1992]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[1993]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1994]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[1995]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1996]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[1997]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1998]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[1999]]'''<br /> |
|||
| |'''[[2000]]'''<br /> |
|||
| |'''[[2001]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[2002]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[2003]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[2004]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[2005]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[2006]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[2007]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[2008]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[2009]]'''<br /> |
|||
| |'''[[2010]]'''<br /> |
|||
| |'''[[2011]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[2012]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[2013]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[2014]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[2015]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[2016]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[2017]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[2018]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[2019]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
| |'''[[2020]]'''<br /> |
|||
| |'''[[2021]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[2022]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#5EC5ED"|'''[[2023]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[2024]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#009933"|'''[[2025]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[2026]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#EA6567"|'''[[2027]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[2028]]'''<br /> |
|||
| bgcolor="#FFED00"|'''[[2029]]'''<br /> |
|||
| |'''[[2030]]'''<br /> |
|||
| |'''[[2031]]'''<br /> |
|||
|- valign="top" |
|||
! width="8%"|Муш |
|||
! width="8%"|Бақар |
|||
! width="8%"|Паланг |
|||
! width="8%"|Харгӯш |
|||
! width="8%"|Наҳанг |
|||
! width="8%"|Мор |
|||
! width="8%"|Асп |
|||
! width="8%" |Гӯсфанд |
|||
! width="8%"|Ҳамдуна |
|||
! width="8%"|Мурғ |
|||
! width="8%"|Саг |
|||
! width="8%"|Хук |
|||
|} |
|||
== Солшумории чинӣ (хитойӣ) == |
|||
Дар Солшумории чинӣ (хитойӣ) ба солшумории Мучал монанд, солшумории қадимае [сулолаи Чжоу (сулолае, 800 сол сари қудрат буд) ва дар замони сулолаи Хан (206 то мелод — 207 мелодӣ) рушд ёфтааст] мавҷуд буд. Дар он ибтидои соли нав ба шаби якуми солшумори қамарӣ, моҳҳои 21 январ - 20 феврал оғоз меёбад. |
|||
== Пайвандҳои беруна == |
== Пайвандҳои беруна == |
||
* [http://zarowadk.ru/kuhiston/solaton-chist.html#more-744 zarowadk.ru] |
* [http://zarowadk.ru/kuhiston/solaton-chist.html#more-744 zarowadk.ru] |
||
Сатри 64: | Сатри 239: | ||
[[Гурӯҳ:Гоҳшуморӣ]] |
[[Гурӯҳ:Гоҳшуморӣ]] |
||
[[Гурӯҳ:Тақвими мардумӣ]] |
Нусха 11:08, 25 марти 2015
Солшумории дувоздаҳгонаи мучал, ки дар кӯҳистони тоҷик бо номи «сол» машҳур аст, аз замонҳои бостон корбурд мешавад. Рӯзгори дувоздаҳсола банавбат ба 12 ҷонвар номгузорӣ шуда, ки ба гуфти мардумонамон 6 ҳалолу 6 ҳаром аст.
Ҳарчанд имрӯз солбарорӣ бар усулҳои нав поя гирифтааст, вале ҳамоно барои таърих, муайян намудани замони зисти падару модар, бобою бибӣ ва дигар ниёгонамон солбарории дувоздаҳгона даркор аст. Агар фаромӯш накарда бошед, дар китоби «Дар ҷустуҷӯйи Карим-Девона»-и шодравон Ҳабибулло Назаров муаллиф маҳз бо кӯмаки солбарорӣ замони зист ва рӯзгори мардони таърихии водии Ҳисорро бознигорӣ кардааст. Барои мучал ҷадвалҳои гуногун сохта ва корбурд мешаванд. Лекин ман бароятон усулеро пешниҳод мекунам, ки бе ягон ҷадвал мучалҳоро барои ҳар кадом сол аз садаи I то садаи XXI солшумории хуршедии исавӣ метавонед муайян карда бошед.
1. Пеш аз ҳама бояд ин рубоиро азёд намоем ва шумораи тартибии солҳоро азбар намоем:
- Мушу бақару палангу харгӯш шумор,
- З-ин чор чу бигзарӣ наҳанг ояду мор,
- Он гоҳ ба аспу гӯсфанд аст ҳисоб,
- Ҳамдунаву мурғу сагу хук охири кор.
Муш | Бақар | Паланг | Харгӯш | Наҳанг | Мор | Асп | Гӯсфанд | Ҳамдуна | Мурғ | Саг | Хук |
---|
2. Аз соли матлуб 3 якиро кам карда посухи онро ба 12 бахш мекунем. Бозмондаи (бақияи) бахш худ шумораи тартибии соли мучал аст.
Барои намуна: Соли 2014
(2014-3):12=167 ва 7 бозмонда (бақия). 7 – шумораи тартибии Асп аст.
(1917-3):12=159 ва 6 бозмонда (бақия). 6 — шумораи тартибии Мор аст.
(1932-3):12=161 ва бозмонда (бақия) 9 аст. 9 – шумораи тартибии Ҳамдуна аст.
Соли 1878 (зодсоли С. Айнӣ)
(1878-3):12=156 ва бозмонда (бақия) 3 аст. 3 – шумораи тартибии Паланг аст.
Соли 858 (зодсоли Одамушшуаро Рӯдакӣ)
(858-3):12=71 ва бозмонда (бақия) 3 аст. 3 – шумораи тартибии Паланг аст.
3. Дониста ва огоҳ бошед, ки соли ҳар як ҷонвар дар Осиёи Пеш ва Осиёи Марказӣ, аз он ҷумла дар Тоҷикистон, аз Соли нави ҳақиқӣ (Наврӯз) оғоз меёбад, на аз оғози Соли нави исавӣ.
Бинобар ин, ақидаи вақтҳои охир маъмулгашта, ки масалан, соли Асп гӯё аз 1 январи соли 2015 (Гоҳшумори мелодӣ) оғоз меёбад, хатост. Ҳол он ки соли Асп аз Наврӯзи соли 2014 сар шуда, то Наврӯзи соли 2015 давом мекунад.[1]
Муш | Бақар | Паланг | Харгӯш | Наҳанг | Мор | Асп | Гӯсфанд | Ҳамдуна | Мурғ | Саг | Хук |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1900 |
1901 |
1902 |
1903 |
1904 |
1905 |
1906 |
1907 |
1908 |
1909 |
1910 |
1911 |
1912 |
1913 |
1914 |
1915 |
1916 |
1917 |
1918 |
1919 |
1920 |
1921 |
1922 |
1923 |
1924 |
1925 |
1926 |
1927 |
1928 |
1929 |
1930 |
1931 |
1932 |
1933 |
1934 |
1935 |
1936 |
1937 |
1938 |
1939 |
1940 |
1941 |
1942 |
1943 |
1944 |
1945 |
1946 |
1947 |
1948 |
1949 |
1950 |
1951 |
1952 |
1953 |
1954 |
1955 |
1956 |
1957 |
1958 |
1959 |
1960 |
1961 |
1962 |
1963 |
1964 |
1965 |
1966 |
1967 |
1968 |
1969 |
1970 |
1971 |
1972 |
1973 |
1974 |
1975 |
1976 |
1977 |
1978 |
1979 |
1980 |
1981 |
1982 |
1983 |
1984 |
1985 |
1986 |
1987 |
1988 |
1989 |
1990 |
1991 |
1992 |
1993 |
1994 |
1995 |
1996 |
1997 |
1998 |
1999 |
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
2023 |
2024 |
2025 |
2026 |
2027 |
2028 |
2029 |
2030 |
2031 |
Муш | Бақар | Паланг | Харгӯш | Наҳанг | Мор | Асп | Гӯсфанд | Ҳамдуна | Мурғ | Саг | Хук |
Солшумории чинӣ (хитойӣ)
Дар Солшумории чинӣ (хитойӣ) ба солшумории Мучал монанд, солшумории қадимае [сулолаи Чжоу (сулолае, 800 сол сари қудрат буд) ва дар замони сулолаи Хан (206 то мелод — 207 мелодӣ) рушд ёфтааст] мавҷуд буд. Дар он ибтидои соли нав ба шаби якуми солшумори қамарӣ, моҳҳои 21 январ - 20 феврал оғоз меёбад.