Позитивизм

Позитивизм (франс. positivis-шр'- аз лот. positivus — мусбат), як равняй фалсафаи буржуазист, ки фа-цат натиҷаи тахқицоти илмҳои конк-ретиро'дониши аслй (позитивй) медонад; бино ба Позитивизм, илм мӯхтоҷи ягон фалсафае нест ва зотан худаш ба худаш фалсафа аст. Ҷихатҳои асосии Позитивизм феноменализм (вазифаи илмро аз тавсифи ходисот иборат до-нистан) ва майлест ба Идеалнзмн субъекти вай Позитивизм ҳамчун ҷараёни махсуси фалсафаи солҳои 1930 ташаккул ёфтааст (асосгузораш О. Конт аст, ки худи Нети Лохи II. ба калами ӯ тааллуқ дорад). Аммо ба Позитивизм унсурҳои мате-риалнзмн илмию табиатшиноей низ мансуб аст. Конт ба маорифпарва-рони а. 18 франсавй пайравй карда, ба пнкншофи беинтиҳо қобил буда-ни илм изхорп боварй намуда буд.

Позитивизм ба методологияи илмҳои таби-атшилосию ҷамъиятшиносӣ (хусу-сан нимаи дуюми а. 19), аз ҷумла социология, ҳуқуқ, ицтисоди сиёсй, историография, адабиётшиноей ва г. таъсири зиёд расонд.

• П. аз се марҳилаи инкишофи таъ-рихй гузаштааст: Позитивизми классики, ки дар асри 19 (намояндагонаш Конт, Литтре, Вырубов, Спенсер) пайдо шуда, дар натиҷаи прогресси донпш-ҳои табиию илмй нуфузи худро аз даст додааст: Позитивизми эмпириокритицизм ё махизм, ки дар а. 19—20 дар давраи ннқилоб дар илмҳои табиатшиноей ба вуҷуд омадааст. Позитивизми махисти вазифаи фалсафаро дар ба вуҷуд овардани назарияи маърифати илмй медонад, ки решаҳои гоявии он аз идеалнзмн субъективни Ҷ. Беркли ва Д. Юм гизо гирнфтааст. Минбаъд нн равия инкишоф ёфта, дар солҳои 20 ба неопозитивизм табдил меёбад, ки он зотан марҳилаи сеюми позитивизмро ташкил медиҳад.

Адабиёт

• Ленин В. И., Материализм ва эмпириокритицизм. Ас, ҷ. 14;

• Нарский И. С, Очерки по истории позитивизма, М., 1960.
• Кон И. С, Позитивизм в социологии, Л., 1964.

Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев. — Д. : СИЭСТ, 1978—1988.