Аломатҳои астрономӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Сатри 1: Сатри 1:
'''Аломатҳои астрономӣ''' — ишораҳои шартии [[Офтоб]], [[Моҳ]], сайёраҳо ва дигар ҷирмҳои осмонӣ, инчунин бурҷҳои дувоздаҳгона, шакли сайёраҳо, авзои [[Моҳ]] ва ғайра, ки дар адабиёти доир ба астрономия ва тақвимҳо ба сифати сурати рамзӣ истифода мешаванд. Аксари аломатҳои астраномӣ дар давраҳои қадим ба вуҷуд омадаанд. Дар асарҳои астрономии олимони тоҷики асрҳои миёна ду намуди ишораҳо вомехӯранд: аломатҳо ва ҳарфҳои алифбои арабӣ. [[Абурайҳони Берунӣ]] (973 – 1048) дар «Китоб-ут-тафҳим ли авоили саноат-ит-танҷим» («Китоб доир ба фаҳмондани аввали санъати илми нуҷум») барои ишораи [[Офтоб]], [[Моҳ]] ва сайёраҳо аломатҳои зеринро истифода кардааст:
'''Аломатҳои астрономӣ''' — ишораҳои шартии [[Офтоб]], [[Моҳ]], сайёраҳо ва дигар ҷирмҳои осмонӣ, инчунин бурҷҳои дувоздаҳгона, шакли сайёраҳо, авзои [[Моҳ]] ва ғайра, ки дар адабиёти доир ба астрономия ва тақвимҳо ба сифати сурати рамзӣ истифода мешаванд. Аксари аломатҳои астраномӣ дар давраҳои қадим ба вуҷуд омадаанд. Дар асарҳои астрономии олимони тоҷики асрҳои миёна ду намуди ишораҳо вомехӯранд: аломатҳо ва ҳарфҳои алифбои арабӣ. [[Абурайҳони Берунӣ]] (973—1048) дар «Китоб-ут-тафҳим ли авоили саноат-ит-танҷим» («Китоб доир ба фаҳмондани аввали санъати илми нуҷум») барои ишораи [[Офтоб]], [[Моҳ]] ва сайёраҳо аломатҳои зеринро истифода кардааст:
[[Аҳмади Дониш]] (1826 – 1897) дар «Манозир ул-кавокиб» («Манзараи ситораҳо») барои ишораи [[Офтоб]], [[Моҳ]], сайёраҳо, бурҷҳои дувоздаҳгона ва ҳодисаҳои астрономӣ як ё ду ҳарфи охирини он истилоҳро истифода кардааст.
[[Аҳмади Дониш]] (1826—1897) дар «Манозир ул-кавокиб» («Манзараи ситораҳо») барои ишораи [[Офтоб]], [[Моҳ]], сайёраҳо, бурҷҳои дувоздаҳгона ва ҳодисаҳои астрономӣ як ё ду ҳарфи охирини он истилоҳро истифода кардааст.
Аломатҳои ситораву сайёраҳо:
Аломатҳои ситораву сайёраҳо:
Шамс Қамар
Шамс — ﺱ Қамар —
Миррих Аторуд
Миррих — ﺥ Аторуд —
Муштарӣ Зӯҳра
Муштарӣ — ﻯ Зӯҳра —
Зуҳал
Зуҳал —
Аломатҳои ҳодисаҳои астрономӣ:
Аломатҳои ҳодисаҳои астрономӣ:
қирон эҳтироқ
қирон — ﻥ эҳтироқ —
тасдис ﺱ ﺩ таслис –ﺙ
тасдис — ﺱ ﺩ таслис -ﺙ
тарбиъ таҳвил ﻞﻳ
тарбиъ — ﻉ таҳвил — ﻞﻳ
муқобала ﻪﻟ меҳтариқа ﻪﻗ
муқобала — ﻪﻟ меҳтариқа — ﻪﻗ
явм лайл
явм — ﻡ лайл —
найира рос ﺲ ﺍ
найира — ﻩ рос — ﺲ ﺍ
занаб ﺐ ﻧ истиқомат ﺖ ﻤ
занаб — ﺐ ﻧ истиқомат — ﺖ ﻤ
руҷъат ﺖ ﻋ шараф
руҷъат — ﺖ ﻋ шараф —
танозири явмӣ ﻢ ﻆ
танозири явмӣ — ﻢ ﻆ
танозири матлаӣ ﻡ ﻃ
танозири матлаӣ — ﻡ ﻃ
ҳубут
ҳубут —
Аз соли 1991 барои ишораи аломатҳо стандарти умумиҷаҳонии Юникод (англис Unicode) қабул карда шудааст. Истифодаи ин стандарт имкон медиҳад, ки аломатҳои гуногуни алифбоҳо ба рамзҳо баргардон шуда, дар тамоми ҷаҳон як хел истифода шаванд. Ҳоло тибқи Юникод Аломатҳои астраномӣ. чунин ишора карда мешаванд.
Аз соли 1991 барои ишораи аломатҳо стандарти умумиҷаҳонии Юникод (англис Unicode) қабул карда шудааст. Истифодаи ин стандарт имкон медиҳад, ки аломатҳои гуногуни алифбоҳо ба рамзҳо баргардон шуда, дар тамоми ҷаҳон як хел истифода шаванд. Ҳоло тибқи Юникод Аломатҳои астраномӣ. чунин ишора карда мешаванд.


== Разное ==
== Гуногун ==
{| class="standard" border="1" style="text-align: center;"
{| class="standard" border="1" style="text-align: center;"
|-
|-
! Название !! Символ !! Код в [[Юникод]]е !! Код в HTML
! Ном !! Аломат !! Рамз дар [[Юникод]] !! Рамз дар HTML
|-
|-
| [[комета]] || style="font: 2em/1em serif;" | {{Unicode|☄}} || <tt>U+2604</tt>||<tt>&#9732</tt>;
| [[комета]] || style="font: 2em/1em serif;" | {{Unicode|☄}} || <tt>U+2604</tt>||<tt>&#9732</tt>;
Сатри 46: Сатри 46:
|}
|}


== Символы [[Луна|Луны]] ==
== Аломатҳои [[Моҳ]] ==
{| class="standard" border="1" style="text-align: center;"
{| class="standard" border="1" style="text-align: center;"
|-
|-
Сатри 55: Сатри 55:
| <tt>U+263D</tt>
| <tt>U+263D</tt>
| <tt>&amp;#9789;</tt>
| <tt>&amp;#9789;</tt>
|[[Файл:Moon symbol crescent.svg|25px|First quarter moon]]
|[[File:Moon symbol crescent.svg|25px|First quarter moon]]
|-
|-
| Последняя четверть
| Последняя четверть
Сатри 61: Сатри 61:
| <tt>U+263E</tt>
| <tt>U+263E</tt>
| <tt>&amp;#9790;</tt>
| <tt>&amp;#9790;</tt>
|[[Файл:Moon symbol decrescent.svg|25px|Last quarter Moon]]
|[[File:Moon symbol decrescent.svg|25px|Last quarter Moon]]
|-
|-
| Новолуние
| Новолуние
Сатри 67: Сатри 67:
| <tt>U+1F311</tt>
| <tt>U+1F311</tt>
| <tt>&amp;#127761;</tt>
| <tt>&amp;#127761;</tt>
| [[Файл:Moon phase 0.svg|25px]]
| [[File:Moon phase 0.svg|25px]]
|-
|-
| Первая четверть
| Первая четверть
Сатри 73: Сатри 73:
| <tt>U+1F312</tt>
| <tt>U+1F312</tt>
| <tt>&amp;#127762;</tt>
| <tt>&amp;#127762;</tt>
| [[Файл:Moon phase 1.svg|25px]]
| [[File:Moon phase 1.svg|25px]]
|-
|-
| Первая четверть
| Первая четверть
Сатри 79: Сатри 79:
| <tt>U+1F313</tt>
| <tt>U+1F313</tt>
| <tt>&amp;#127763;</tt>
| <tt>&amp;#127763;</tt>
| [[Файл:Moon phase 2.svg|25px]]
| [[File:Moon phase 2.svg|25px]]
|-
|-
| Первая четверть
| Первая четверть
Сатри 85: Сатри 85:
| <tt>U+1F314</tt>
| <tt>U+1F314</tt>
| <tt>&amp;#127764;</tt>
| <tt>&amp;#127764;</tt>
| [[Файл:Moon phase 3.svg|25px]]
| [[File:Moon phase 3.svg|25px]]
|-
|-
| Полнолуние
| Полнолуние
Сатри 103: Сатри 103:
| <tt>U+1F317</tt>
| <tt>U+1F317</tt>
| <tt>&amp;#127767;</tt>
| <tt>&amp;#127767;</tt>
| [[Файл:Moon phase 6.svg|25px]]
| [[File:Moon phase 6.svg|25px]]
|-
|-
| Последняя четверть
| Последняя четверть
Сатри 109: Сатри 109:
| <tt>U+1F318</tt>
| <tt>U+1F318</tt>
| <tt>&amp;#127768;</tt>
| <tt>&amp;#127768;</tt>
| [[Файл:Moon phase 7.svg|25px]]
| [[File:Moon phase 7.svg|25px]]
|-
|-
| Серп Луны без уточнения
| Серп Луны без уточнения
Сатри 155: Сатри 155:
| <tt>U+2295</tt>
| <tt>U+2295</tt>
|<tt>&#8853</tt>;
|<tt>&#8853</tt>;
| [[Файл:Earth symbol.svg|25px|Земля]]
| [[File:Earth symbol.svg|25px|Земля]]
|-
|-
| style="font: 2em/1em serif;" | {{Unicode|♁}}
| style="font: 2em/1em serif;" | {{Unicode|♁}}
| <tt>U+2641</tt>
| <tt>U+2641</tt>
|<tt>&#9793</tt>;
|<tt>&#9793</tt>;
| [[Файл:Earth symbol alternate.svg|25px|Земля (альтернативный символ)]]
| [[File:Earth symbol alternate.svg|25px|Земля (альтернативный символ)]]


|-
|-
Сатри 174: Сатри 174:
|<tt>U+26E2</tt>
|<tt>U+26E2</tt>
|<tt>&#9954</tt>;
|<tt>&#9954</tt>;
| [[Файл:Uranus symbol.svg|25px|Уран]]
| [[File:Uranus symbol.svg|25px|Уран]]
|-
|-
| style="font: 2em/1em serif;" | {{Unicode|♅}}
| style="font: 2em/1em serif;" | {{Unicode|♅}}
| <tt>U+2645</tt>
| <tt>U+2645</tt>
|<tt>&#9797</tt>;
|<tt>&#9797</tt>;
| [[Файл:Uranus's astrological symbol.svg|25px|Уран (астрологический символ)]]
| [[File:Uranus's astrological symbol.svg|25px|Уран (астрологический символ)]]


|-
|-
|rowspan="2"| [[Нептун]] || style="font: 2em/1em serif;" | {{Unicode|♆}}||<tt>U+2646</tt> ||<tt>&#9798</tt>;||[[Файл:Neptune symbol.svg|25px|Нептун]]
|rowspan="2"| [[Нептун]] || style="font: 2em/1em serif;" | {{Unicode|♆}}||<tt>U+2646</tt> ||<tt>&#9798</tt>;||[[Файл:Neptune symbol.svg|25px|Нептун]]
|-
|-
| style="font: 2em/1em serif;" | |||| ||[[Файл:Neptune symbol alternate.svg|25px|Нептун]]
| style="font: 2em/1em serif;" | |||| ||[[File:Neptune symbol alternate.svg|25px|Нептун]]
|}
|}


Знак Нептуна — [[трезубец]].
Знак Нептуна — [[трезубец]].




Сатри 215: Сатри 215:
|- align=center
|- align=center
| [[(2) Паллада]]
| [[(2) Паллада]]
| [[Файл:Pallas symbol.svg|x25px|Pallas]]<ref name=mcbeh-v6>von Zach, Franz Xaver (1802). ''[https://books.google.com/books?id=nR04AAAAMAAJ&pg=PA95 Monatliche correspondenz zur beförderung der erd- und himmels-kunde, Volume 6]''. pp. 95-96.</ref>
| [[File:Pallas symbol.svg|x25px|Pallas]]<ref name=mcbeh-v6>von Zach, Franz Xaver (1802). ''[https://books.google.com/books?id=nR04AAAAMAAJ&pg=PA95 Monatliche correspondenz zur beförderung der erd- und himmels-kunde, Volume 6]''. pp. 95-96.</ref>
| <tt>U+26B4</tt>
| <tt>U+26B4</tt>
| {{Unicode|⚴}}
| {{Unicode|⚴}}
Сатри 228: Сатри 228:
|- align=center
|- align=center
|rowspan="2"|[[(3) Юнона]]
|rowspan="2"|[[(3) Юнона]]
|[[Файл:Juno symbol.svg|x25px|Juno]]<ref name=mcbeh-v10>{{cite book
|[[File:Juno symbol.svg|x25px|Juno]]<ref name=mcbeh-v10>{{cite book
| title = Monatliche correspondenz zur beförderung der erd- und himmels-kunde, Volume 10
| title = Monatliche correspondenz zur beförderung der erd- und himmels-kunde, Volume 10
| url = https://books.google.com/books?id=vnIEAAAAQAAJ&pg=RA1-PA471
| url = https://books.google.com/books?id=vnIEAAAAQAAJ&pg=RA1-PA471
Сатри 248: Сатри 248:
|rowspan="2"| [[скипетр]], увенчанный звездой<ref name=mcbeh-v10 />
|rowspan="2"| [[скипетр]], увенчанный звездой<ref name=mcbeh-v10 />
|- align=center
|- align=center
|[[Файл:3 Juno symbol alternate.svg|x25px|Juno]]<ref name=high_school_astronomy /><ref name=olmstead />
|[[File:3 Juno symbol alternate.svg|x25px|Juno]]<ref name=high_school_astronomy /><ref name=olmstead />
|
|
|
|
|- align=center
|- align=center
|rowspan="3"|[[(4) Веста]]
|rowspan="3"|[[(4) Веста]]
|[[Файл:Simbolo di Vesta.svg|18x25px|Vesta]]<ref name=mcbeh-v15>{{cite book
|[[File:Simbolo di Vesta.svg|18x25px|Vesta]]<ref name=mcbeh-v15>{{cite book
| title = Monatliche correspondenz zur beförderung der erd- und himmels-kunde, Volume 15
| title = Monatliche correspondenz zur beförderung der erd- und himmels-kunde, Volume 15
| url = https://books.google.com/books?id=_Rw4AAAAMAAJ&pg=PA507
| url = https://books.google.com/books?id=_Rw4AAAAMAAJ&pg=PA507
Сатри 265: Сатри 265:
|rowspan="3"| алтарь с огнём<ref name=mcbeh-v15 />
|rowspan="3"| алтарь с огнём<ref name=mcbeh-v15 />
|- align=center
|- align=center
|[[Файл:4 Vesta (2).svg|x25px|Vesta]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel /><ref name=olmstead>{{книга|автор=[[Ольмстед, Денисон|Денисон Ольмстед]] |заглавие=Letters on astronomy|ссылка= https://books.google.com/books?id=BYoXAAAAYAAJ&pg=PA288|ответственный= |издание= |место= |издательство= Harper|год=1855 |страниц=288 |серия= |isbn= |тираж=}}</ref>
|[[File:4 Vesta (2).svg|x25px|Vesta]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel /><ref name=olmstead>{{книга|автор=[[Ольмстед, Денисон|Денисон Ольмстед]] |заглавие=Letters on astronomy|ссылка= https://books.google.com/books?id=BYoXAAAAYAAJ&pg=PA288|ответственный= |издание= |место= |издательство= Harper|год=1855 |страниц=288 |серия= |isbn= |тираж=}}</ref>
|
|
|
|
|- align=center
|- align=center
|[[Файл:Vesta_symbol.svg|25px]]
|[[File:Vesta symbol.svg|25px]]
| <tt>U+26B6</tt>
| <tt>U+26B6</tt>
| {{Unicode|⚶}}
| {{Unicode|⚶}}
|- align=center
|- align=center
|rowspan="2"|[[(5) Астрея]]
|rowspan="2"|[[(5) Астрея]]
|[[Файл:5 Astraea Symbol.svg|x25px]]<ref name=berlin-1945>
|[[File:5 Astraea Symbol.svg|x25px]]<ref name=berlin-1945>
{{cite book
{{cite book
| title = Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Königl. Preuss. Akademie der Wissenschaften zu Berlin
| title = Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Königl. Preuss. Akademie der Wissenschaften zu Berlin
Сатри 286: Сатри 286:
| якорь<ref name=berlin-1945 />
| якорь<ref name=berlin-1945 />
|- align=center
|- align=center
|[[Файл:5 Astraea symbol alternate.svg|x25px|5 Astraea (alternate symbol)]]<ref name=wilson />
|[[File:5 Astraea symbol alternate.svg|x25px|5 Astraea (alternate symbol)]]<ref name=wilson />
|
|
|
|
Сатри 292: Сатри 292:
|- align=center
|- align=center
|[[(6) Геба]]
|[[(6) Геба]]
|[[Файл:6 Hebe Astronomical Symbol.svg|x25px]]<ref name=high_school_astronomy /><ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|[[File:6 Hebe Astronomical Symbol.svg|x25px]]<ref name=high_school_astronomy /><ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|
|
|
|
Сатри 303: Сатри 303:
|- align=center
|- align=center
|[[(7) Ирида]]
|[[(7) Ирида]]
|[[Файл:7 Iris Astronomical Symbol.svg|25px]]<ref name=high_school_astronomy /><ref name=hilton />
|[[File:7 Iris Astronomical Symbol.svg|25px]]<ref name=high_school_astronomy /><ref name=hilton />
|
|
|
|
Сатри 317: Сатри 317:
|- align=center
|- align=center
|[[(8) Флора]]
|[[(8) Флора]]
|[[Файл:8 Flora Astronomical Symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|[[File:8 Flora Astronomical Symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel />
| <tt>U+2698</tt>
| <tt>U+2698</tt>
| <font size="6">{{unicode|&#x2698;}}</font>
| <font size="6">{{unicode|&#x2698;}}</font>
Сатри 323: Сатри 323:
|- align=center
|- align=center
|[[(9) Метида]]
|[[(9) Метида]]
|[[Файл:9 Metis symbol.svg|25px]]<ref name=high_school_astronomy /><ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|[[File:9 Metis symbol.svg|25px]]<ref name=high_school_astronomy /><ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|
|
|
|
Сатри 338: Сатри 338:
|- align=center
|- align=center
|rowspan="2"|[[(10) Гигея]]
|rowspan="2"|[[(10) Гигея]]
|[[Файл:10 Hygeia symbol alternate.svg|x25px]]<ref name=hind>{{cite book
|[[File:10 Hygeia symbol alternate.svg|x25px]]<ref name=hind>{{cite book
| title = An astronomical vocabulary
| title = An astronomical vocabulary
| url = https://books.google.com/books?id=_DgDAAAAQAAJ&pg=PR5
| url = https://books.google.com/books?id=_DgDAAAAQAAJ&pg=PR5
Сатри 360: Сатри 360:
| змея со звездой<ref name=ras-v11 />
| змея со звездой<ref name=ras-v11 />
|- align=center
|- align=center
|[[Файл:10 Hygiea Astronomical Symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|[[File:10 Hygiea Astronomical Symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel />
| <tt>U+2695</tt>;
| <tt>U+2695</tt>;
| <font size="6">{{unicode|&#x2695;}}</font>
| <font size="6">{{unicode|&#x2695;}}</font>
Сатри 366: Сатри 366:
|- align=center
|- align=center
|rowspan="2"|[[(11) Парфенопа]]
|rowspan="2"|[[(11) Парфенопа]]
|[[Файл:11 Parthenope symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=ras-v11 />
|[[File:11 Parthenope symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=ras-v11 />
|
|
|
|
| рыба со звездой<ref name=ras-v11 />
| рыба со звездой<ref name=ras-v11 />
|- align=center
|- align=center
|[[Файл:11 Parthenope symbol alternate.svg]]<ref name=wilson>{{cite book
|[[File:11 Parthenope symbol alternate.svg]]<ref name=wilson>{{cite book
| title = A treatise on English punctuation
| title = A treatise on English punctuation
| url = https://books.google.com/books?id=oIICAAAAYAAJ&pg=PA302
| url = https://books.google.com/books?id=oIICAAAAYAAJ&pg=PA302
Сатри 384: Сатри 384:
|- align=center
|- align=center
|[[(12) Виктория]]
|[[(12) Виктория]]
|[[Файл:12 Victoria symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|[[File:12 Victoria symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|
|
|
|
Сатри 399: Сатри 399:
|- align=center
|- align=center
|[[(13) Эгерия]]
|[[(13) Эгерия]]
|[[Файл:13 Egeria symbol.svg|x25px|13 Egeria]]<ref name=hind />
|[[File:13 Egeria symbol.svg|x25px|13 Egeria]]<ref name=hind />
|
|
|
|
Сатри 413: Сатри 413:
|- align=center
|- align=center
|[[(14) Ирена]]
|[[(14) Ирена]]
|[[Файл:Irene symbol 14.png|25px|14 Irene]]<ref name=wilson />
|[[File:Irene symbol 14.png|25px|14 Irene]]<ref name=wilson />
|
|
|
|
Сатри 428: Сатри 428:
|- align=center
|- align=center
|[[(15) Эвномия]]
|[[(15) Эвномия]]
|[[Файл:15 Eunomia symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|[[File:15 Eunomia symbol.svg|x25px]]<ref name=hilton /><ref name=schmadel />
|
|
|
|
Сатри 443: Сатри 443:
|- align=center
|- align=center
|[[(16) Психея]]
|[[(16) Психея]]
|[[Файл:16 Psyche symbol.svg|x25px|16 Psyche]]<ref name=hind />
|[[File:16 Psyche symbol.svg|x25px|16 Psyche]]<ref name=hind />
|
|
|
|
Сатри 459: Сатри 459:
|- align=center
|- align=center
|[[(17) Фетида]]
|[[(17) Фетида]]
|[[Файл:17 Thetis symbol.png|25px|17 Thetis]]<ref name=an-34-thetis>{{cite journal
|[[File:17 Thetis symbol.png|25px|17 Thetis]]<ref name=an-34-thetis>{{cite journal
| last = Luther
| last = Luther
| first = R.
| first = R.
Сатри 475: Сатри 475:
|- align=center
|- align=center
|[[(18) Мельпомена]]
|[[(18) Мельпомена]]
|[[Файл:18 Melpomene symbol.svg|x25px|18 Melpomene]]<ref name=hind />
|[[File:18 Melpomene symbol.svg|x25px|18 Melpomene]]<ref name=hind />
|
|
|
|
Сатри 481: Сатри 481:
|- align=center
|- align=center
|[[(19) Фортуна]]
|[[(19) Фортуна]]
|[[Файл:19 Fortuna symbol.svg|x25px|19 Fortuna]]<ref name=hind />
|[[File:19 Fortuna symbol.svg|x25px|19 Fortuna]]<ref name=hind />
|
|
|
|
Сатри 487: Сатри 487:
|- align=center
|- align=center
|[[(26) Прозерпина]]
|[[(26) Прозерпина]]
|[[Файл:26 Proserpina symbol.svg|x25px|26 Proserpina]]<ref name=an-proserpina>{{cite journal
|[[File:26 Proserpina symbol.svg|x25px|26 Proserpina]]<ref name=an-proserpina>{{cite journal
| last = Luther
| last = Luther
| first = R.
| first = R.
Сатри 502: Сатри 502:
|- align=center
|- align=center
|[[(28) Беллона]]
|[[(28) Беллона]]
|[[Файл:28 Bellona symbol.svg|x25px]]<ref name=an-bellona>{{cite journal
|[[File:28 Bellona symbol.svg|x25px]]<ref name=an-bellona>{{cite journal
| last=Encke
| last=Encke
| first= J. F.
| first= J. F.
Сатри 518: Сатри 518:
|- align=center
|- align=center
|[[(29) Амфитрита]]
|[[(29) Амфитрита]]
|[[Файл:29 Amphitrite symbol.svg|x25px|29 Amphitrite]]<ref name=webster>
|[[File:29 Amphitrite symbol.svg|x25px|29 Amphitrite]]<ref name=webster>
{{cite book
{{cite book
| title = Webster's Complete Dictionary of the English Language
| title = Webster's Complete Dictionary of the English Language
Сатри 540: Сатри 540:
|- align=center
|- align=center
|[[(35) Левкофея]]
|[[(35) Левкофея]]
|[[Файл:35 Leukothea symbol.png|x25px]]<ref name=an-leukothea>{{cite journal
|[[File:35 Leukothea symbol.png|x25px]]<ref name=an-leukothea>{{cite journal
| last=Rümker
| last=Rümker
| first= G.
| first= G.
Сатри 556: Сатри 556:
|- align=center
|- align=center
|[[(37) Фидес]]
|[[(37) Фидес]]
|[[Файл:37 Fides symbol.svg|x25px]]<ref name=an-fides>{{cite journal
|[[File:37 Fides symbol.svg|x25px]]<ref name=an-fides>{{cite journal
| last=Luther
| last=Luther
| first= R.
| first= R.
Сатри 572: Сатри 572:
|- align=center
|- align=center
| [[(2060) Хирон]]
| [[(2060) Хирон]]
|[[Файл:Chiron_symbol.svg|x25px]]
|[[File:Chiron symbol.svg|x25px]]
|<tt>U+26B7</tt>
|<tt>U+26B7</tt>
|{{Unicode|⚷}}
|{{Unicode|⚷}}
Сатри 585: Сатри 585:
{{ЭМТ}}
{{ЭМТ}}


[[Гурӯҳ: Астраномия]]
[[Гурӯҳ:Астраномия]]

Нусха 11:11, 2 ноябри 2017

Аломатҳои астрономӣ — ишораҳои шартии Офтоб, Моҳ, сайёраҳо ва дигар ҷирмҳои осмонӣ, инчунин бурҷҳои дувоздаҳгона, шакли сайёраҳо, авзои Моҳ ва ғайра, ки дар адабиёти доир ба астрономия ва тақвимҳо ба сифати сурати рамзӣ истифода мешаванд. Аксари аломатҳои астраномӣ дар давраҳои қадим ба вуҷуд омадаанд. Дар асарҳои астрономии олимони тоҷики асрҳои миёна ду намуди ишораҳо вомехӯранд: аломатҳо ва ҳарфҳои алифбои арабӣ. Абурайҳони Берунӣ (973—1048) дар «Китоб-ут-тафҳим ли авоили саноат-ит-танҷим» («Китоб доир ба фаҳмондани аввали санъати илми нуҷум») барои ишораи Офтоб, Моҳ ва сайёраҳо аломатҳои зеринро истифода кардааст: Аҳмади Дониш (1826—1897) дар «Манозир ул-кавокиб» («Манзараи ситораҳо») барои ишораи Офтоб, Моҳ, сайёраҳо, бурҷҳои дувоздаҳгона ва ҳодисаҳои астрономӣ як ё ду ҳарфи охирини он истилоҳро истифода кардааст. Аломатҳои ситораву сайёраҳо: Шамс — ﺱ Қамар — ﺭ Миррих — ﺥ Аторуд — ﺩ Муштарӣ — ﻯ Зӯҳра — ﻩ Зуҳал — ﻝ Аломатҳои ҳодисаҳои астрономӣ: қирон — ﻥ эҳтироқ — ﻕ тасдис — ﺱ ﺩ таслис -ﺙ тарбиъ — ﻉ таҳвил — ﻞﻳ муқобала — ﻪﻟ меҳтариқа — ﻪﻗ явм — ﻡ лайл — ﻝ найира — ﻩ рос — ﺲ ﺍ занаб — ﺐ ﻧ истиқомат — ﺖ ﻤ руҷъат — ﺖ ﻋ шараф — ﻒ танозири явмӣ — ﻢ ﻆ танозири матлаӣ — ﻡ ﻃ ҳубут — ﻄ Аз соли 1991 барои ишораи аломатҳо стандарти умумиҷаҳонии Юникод (англис Unicode) қабул карда шудааст. Истифодаи ин стандарт имкон медиҳад, ки аломатҳои гуногуни алифбоҳо ба рамзҳо баргардон шуда, дар тамоми ҷаҳон як хел истифода шаванд. Ҳоло тибқи Юникод Аломатҳои астраномӣ. чунин ишора карда мешаванд.

Гуногун

Ном Аломат Рамз дар Юникод Рамз дар HTML
комета U+2604 &#9732;
Солнце U+2609 &#9737;
Солнце U+263C &#9788;
восходящий узел U+260A &#9738;
нисходящий узел U+260B &#9739;
соединение U+260C &#9740;
противостояние U+260D &#9741;
Звезда U+2605 &#9733;
Затмение U+2600 &#9728;

Аломатҳои Моҳ

Название Символ Код в Юникоде Код в HTML Изображение
Первая четверть U+263D &#9789; First quarter moon
Последняя четверть U+263E &#9790; Last quarter Moon
Новолуние 🌑 U+1F311 &#127761;
Первая четверть 🌒 U+1F312 &#127762;
Первая четверть 🌓 U+1F313 &#127763;
Первая четверть 🌔 U+1F314 &#127764;
Полнолуние 🌕 U+1F315 &#127765; 25px
Последняя четверть 🌖 U+1F316 &#127766; 25px
Последняя четверть 🌗 U+1F317 &#127767;
Последняя четверть 🌘 U+1F318 &#127768;
Серп Луны без уточнения 🌙 U+1F319 &#127769;
Новолуние «с лицом» 🌚 U+1F31A &#127770;
Первая четверть «с лицом» 🌛 U+1F31B &#127771;
Последняя четверть «с лицом» 🌜 U+1F31C &#127772;
Полнолуние «с лицом» 🌝 U+1F31D &#127773;

Символы планет

Название Символ Код в Юникоде Код в HTML Изображение
Меркурий U+263F &#9791; 25px|Меркурий
Венера U+2640 &#9792; 25px|Венера
Земля U+2295 &#8853; Земля
U+2641 &#9793; Земля (альтернативный символ)
Марс U+2642 &#9794; 25px|Марс
Юпитер U+2643 &#9795; 25px|Юпитер
Сатурн U+2644 &#9796; 25px|Сатурн
Уран U+26E2 &#9954; Уран
U+2645 &#9797; Уран (астрологический символ)
Нептун U+2646 &#9798; 25px|Нептун
Нептун

Знак Нептуна — трезубец.


Символы астероидов

Название Символ Код в Юникоде Отображение Пояснение
(2) Паллада Pallas[1] U+26B4 копьё[1][2]
(3) Юнона Juno[3][4] U+26B5 скипетр, увенчанный звездой[3]
Juno[5][6]
(4) Веста Vesta[7] алтарь с огнём[7]
Vesta[8][2][6]
U+26B6
(5) Астрея [9][2] якорь[9]
5 Astraea (alternate symbol)[10] весы[5][2]
(6) Геба [5][8][2] бокал[11]
(7) Ирида [5][8] радуга со звездой внутри[12]
(8) Флора [8][2] U+2698 цветок[12]
(9) Метида [5][8][2] звезда над глазом[13]
(10) Гигея [14][15] змея со звездой[15]
[8][2] U+2695; посох Асклепия
(11) Парфенопа [8][15] рыба со звездой[15]
[10] арфа[2]
(12) Виктория [8][2] звезда с лавровой ветвью[16]
(13) Эгерия 13 Egeria[14] щит[17]
(14) Ирена 14 Irene[10] голубь с оливковой ветвью в клюве и со звездой на голове[18]
(15) Эвномия [8][2] сердце под звездой[19]
(16) Психея 16 Psyche[14] крыло бабочки и звезда[20]
(17) Фетида 17 Thetis[21] дельфин и звезда[21]
(18) Мельпомена 18 Melpomene[14] кинжал над звездой[14]
(19) Фортуна 19 Fortuna[14] звезда над колесом[14]
(26) Прозерпина 26 Proserpina[22] гранат со звездой внутри[22]
(28) Беллона [23] кнут Беллоны и копьё[23]
(29) Амфитрита 29 Amphitrite[24] раковина[25]
(35) Левкофея [26] древний маяк[26]
(37) Фидес [27] крест[27]
(2060) Хирон U+26B7


Эзоҳ

  1. 1.0 1.1 von Zach, Franz Xaver (1802). Monatliche correspondenz zur beförderung der erd- und himmels-kunde, Volume 6. pp. 95-96.
  2. 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 Dictionary of minor planet names. Springer. 2003. pp. 15–18.  Unknown parameter |firstname= ignored (help); Unknown parameter |lastname= ignored (help)
  3. 3.0 3.1 von Zach, Franz Xaver (1804). Monatliche correspondenz zur beförderung der erd- und himmels-kunde, Volume 10. p. 471. 
  4. A handbook of descriptive astronomy. Clarendon Press. 1877. pp. 920–921.  Unknown parameter |firstname= ignored (help); Unknown parameter |lastname= ignored (help)
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 Хатои ёдкард: Барчасби <ref> ғайримиҷоз; матне барои ёдкардҳо бо номи high_school_astronomy ворид нашудааст
  6. 6.0 6.1 Денисон Ольмстед. Letters on astronomy. — Harper, 1855. — 288 с.
  7. 7.0 7.1 von Zach, Franz Xaver (1807). Monatliche correspondenz zur beförderung der erd- und himmels-kunde, Volume 15. p. 507. 
  8. 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 Хатои ёдкард: Барчасби <ref> ғайримиҷоз; матне барои ёдкардҳо бо номи hilton ворид нашудааст
  9. 9.0 9.1 Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Königl. Preuss. Akademie der Wissenschaften zu Berlin. 1945. p. 406. Der Planet hat mit Einwilligung des Entdeckers den Namen Astraea erhalten, und sein Zeichen wird nach dem Wunsche des Hr. Hencke ein umgekehrter Anker sein. 
  10. 10.0 10.1 10.2 Wilson, John (1899). A treatise on English punctuation. p. 302. 
  11. Wöchentliche Unterhaltungen für Dilettanten und Freunde der Astronomie, Geographie und Witterungskunde. 1847. p. 315. 
  12. 12.0 12.1 (1848) «Report of the Council to the Twenty-eighth Annual General Meeting». Monthly notices of the Royal Astronomical Society 8. “The symbol adopted for [Iris] is a semicircle to represent the rainbow, with an interior star and a base line for the horizon....The symbol adopted for [Flora's] designation is the figure of a flower.”
  13. > (1848) «Extract of a Letter from Mr. Graham». Monthly notices of the Royal Astronomical Society 8. “I trust, therefore, that astronomers will adopt this name [viz. Metis], with an eye and star for symbol.”
  14. 14.0 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.6 Hind, J. R. (1852). An astronomical vocabulary. pp. v. 
  15. 15.0 15.1 15.2 15.3 de Gasparis, Annibale (1850). «Letter to Mr. Hind, from Professor Annibale de Gasparis». Monthly notices of the Royal Astronomical Society 11. “The symbol of Hygeia is a serpent (like a Greek ζ) crowned with a star. That of Parthenope is a fish crowned with a star.”
  16. Hind (1850). «Letter from Mr. Hind». Monthly notices of the Royal Astronomical Society 11. “I have called the new planet Victoria, for which I have devised, as a symbol, a star and laurel branch, emblematic of the Goddess of Victory.”
  17. (1851) «Correspondance». Comptes rendus des séances de l'Académie des sciences 32. “M. De Gasparis adresse ses remerciments à l'Académie, qui lui a décerné, dans la séance solennelle du 16 décembre 1850, deux des médailles de la fondation Lalande, pour la découverte des planètes Hygie, Parthénope et Egérie. M. de Gasparis annonce qu'il a choisi, pour symbole de cette dernière planète, la figure d'un bouclier.”
  18. Hind (1851). «On the Discovery of a Fourth New Planet, at Mr. Bishop's Observatory, Regent's Park». Monthly notices of the Royal Astronomical Society 11. “Sir John Herschel, who kindly undertook the selection of a name for this, the fourteenth member of the ultra-zodiacal group, has suggested Irene as one suitable to the present time, the symbol to be a dove carrying an olive-branch with a star on the head; and since the announcement of this name, I have been gratified in receiving from all quarters the most unqualified expressions of approbation.”
  19. de Gasparis, Annibale (1851). «Beobachtungen und Elemente der Eunomia». Astronomische Nachrichten: 174. “J'ai proposé le nom Eunomia pour la nouvelle planète. Le symbole serait un coeur surmonté d'une étoile.”
  20. Sonntag, A. (1852). «Elemente und Ephemeride der Psyche». Astronomische Nachrichten 34: 283. “(in a footnote) Herr Professor de Gasparis schreibt mir, in Bezug auf den von ihm März 17 entdeckten neuen Planeten: "J'ai proposé, avec l'approbation de Mr. Hind, le nom de Psyché pour la nouvelle planète, ayant pour symbole une aile de papillon surmontée d'une étoile."”
  21. 21.0 21.1 Luther, R. (1852). «Beobachtungen der Thetis auf der Bilker Sternwarte». Astronomische Nachrichten 34: 243–244. “Herr Director Argelander in Bonn, welcher der hiesigen Sternwarte schon seit längerer Zeit seinen Schutz und Beistand zu Theil werden lässt, hat die Entdeckung des April-Planeten zuerst constatirt und mir bei dieser Gelegenheit dasür den Namen Thetis und das Zeichen [symbol pictured] vorgeschlagen, wodurch der der silberfüssigen Göttinn geheiligte Delphin angedeutet wird. Indem ich mich hiermit einverstanden erkläre, ersuche ich die sämmtlichen Herren Astronomen, diesen Namen und dieses Zeichen annehmen und beibehalten zu wollen.”
  22. 22.0 22.1 Luther, R. (1853). «Beobachtungen des neuesten Planeten auf der Bilker Sternwarte». Astronomische Nachrichten 36: 349–350.
  23. 23.0 23.1 Encke, J. F. (1854). «Beobachtung der Bellona, nebst Nachrichten über die Bilker Sternwarte». Astronomische Nachrichten 38: 143. doi:10.1002/asna.18540380907.
  24. Webster's Complete Dictionary of the English Language. 1884. p. 1780. 
  25. Marth, A. (1854). «Elemente und Ephemeride des Marz 1 in London entdeckten Planeten Amphitrite». Astronomische Nachrichten 38: 167.
  26. 26.0 26.1 Rümker, G. (1855). «Name und Zeichen des von Herrn R. Luther zu Bilk am 19. April entdeckten Planeten». Astronomische Nachrichten 40: 373. doi:10.1002/asna.18550402405.
  27. 27.0 27.1 Luther, R. (1856). «Schreiben des Herrn Dr. R. Luther, Directors der Sternwarte zu Bilk, an den Herausgeber». Astronomische Nachrichten 42: 107. doi:10.1002/asna.18550420705.

Сарчашма

Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов. — Д. : СИЭМТ, 2011—2023.