Ал-ҳовӣ
| Нависанда | Закариёи Розӣ |
|---|---|
| Забони навиштаҷот ё осор/асар | забони сурёнӣ[1] |
«Ал-ҳовӣ» — асари Абубакр Муҳаммад Закариёи Розӣ дар боби тиб.
Муаарифь[вироиш | вироиши манбаъ]
Розӣ дар асар ҳамаи бемориҳоеро, ки мушоҳида ва табобат кардааст, зикр менамояд. Бино ба маълумоти Абурайҳони Берунӣ «Ал-ҳовӣ» аз 13 фасл иборат аст: беморӣ ва муолиҷаи беморон, ҳифзи сиҳат; бахия (чоки захм), шикастабандӣ ва захмҳо; нерӯи доруҳо, ғизо ва дигар моддаҳо, ки дар тиб истифода мешаванд; доруҳои мураккаб, санъати тиб, дорусозӣ, рангу таъм ва бӯи доруҳо; навъи баданҳо, вазнҳо ва кайлҳо (ченакҳо); шарҳу вазифаҳои аъзо; иллат ва сабабҳои табиии санъати тиб; нахустин истилоҳоти тиббӣ ва муқаддимаи тиб.
Муаллиф барои таҳияи китоби мазкур 15 соли умри худро сарф кардааст. Китоб аз 30 муҷаллад иборат мебошад. Ошноӣ бо муҳтавои «Ал-ҳовӣ» шаҳодат медиҳад, ки Розӣ аз таълифоти Дисқуридус, Буқрот, Ҷолинус ва дигар табибони юнонӣ, румӣ, ҳиндӣ, арабӣ хуб огоҳӣ доштааст. «Ал-ҳовӣ» қомуси ҳақиқии тиббӣ буда, қариб ҳамаи масъалаҳои тибби амалӣ ва назариявии ҳамон даврро дар бар мегирад. Абуалӣ ибни Сино ба ин асари Розӣ шинос буд ва дар китоби худ «Аш-Шифо» иқтибосҳои сершумор карданаш далели ин мебошад. Ба қавли муаррихон Шайхурраис зимни шурӯъ кардан ба омӯзиши тиб дар навбати аввал ба «Ал-ҳовӣ» шинос шудааст. «Ал-ҳовӣ» аввал соли 1486 ва минбаъд солҳои 1509, 1542 бо номи «Continens Rasis» дар Италия ба лотинӣ тарҷума шудааст. Дастхатҳои он бо номи «Ал-Ҷомеъ-ул-ҳозир ли синоати-т-тиб» ва «Ал-Ҷомеъ-ул-кабир» дар китобхона-музейи Италия, китобхонаҳои Мюнхен, Оксфорд, Кембриҷ, дар Испания, Истанбул, Ромпур, Мадрас ва ғайра маҳфузанд.
Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]
- ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
Сарчашма[вироиш | вироиши манбаъ]
- А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — 608 с. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.