Jump to content

Барак Обама

Вироиши пайвандҳо
Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
(Тағйири масир аз Барак Ҳусейн Обама)
Барак Обама
англ. Barack Obama[1][2]
Президенти Иёлоти Муттаҳидаи Амрико
20 январ 2009 — 20 январ 2017
Пешгузашта Ҷорҷ Уокер Буш
Ҷонишин Доналд Трамп
member of the State Senate of Illinois[d]
8 январ 1997 — 4 ноябр 2004
Пешгузашта Alice Palmer[d]
Ҷонишин Kwame Raoul[d]
Сенатори ИМА[d]
3 январ 2005 — 3 январ 2007
Пешгузашта Peter Fitzgerald[d]
Сенатори ИМА[d]
3 январ 2007 — 16 ноябр 2008
Ҷонишин Roland Burris[d]
President-elect of the United States[d]
4 ноябр 2008 — 20 январ 2009
Пешгузашта Ҷорҷ Уокер Буш
Ҷонишин Доналд Трамп
Таваллуд 4 август 1961(1961-08-04)[3][4][5][…] (63 сол)
Дудмон family of Barack Obama[d][1][2]
Ном ҳангоми таваллуд англ. Barack Hussein Obama II[3]
Падар Barack Obama Sr.[d][3][6]
Модар Stanley Ann Dunham[d][3]
Ҳамсар Michelle Obama[d][7][8][6]
Фарзандон Sasha Obama[d][1][2] ва Malia Obama[d][1][2]
Ҳизб
Таҳсилот
Дараҷаи илмӣ коршиноси ҳунар[d][1][2] ва доктори ҳуқуқ[d][11]
Фаъолият civil rights[d][1][2] ва Ҳуқуқи асосӣ[1][2]
Эътиқод протестантизм, Congregational churches[d][12], congregationalist polity[d] ва United Church of Christ[d]
Соядаст
Ҷоизаҳо
Вебгоҳ barackobama.com​(англ.)
Ҷойҳои кор
 Парвандаҳо дар Викианбор
Логотипи Викитека Осор дар Викитека

Барак Ҳусейн Обама II (англ. Barack Hussein Obama II, тлаффуз [bəˈrɑːk huːˈseɪn oʊˈbɑːmə] US Listeni/bəˈrɑːk huːˈseɪn ɵˈbɑːmə ði ˈsɛkənd/; зод. 4 август 1961[3][4][5][…], Ҳунулулу[3]) — 44-умин президенти Иёлоти Муттаҳидаи Амрико аз 20 январи 2009 то 20 январи 2017. Бори нахуст Обама ба мансаби Президенти ИМА ноябри 2008 ва бори дуюм ноябри 2017 интихоб гардидааст. Обама узви Ҳизби демократии ИМА ва аввалин президенти африқоитабори кишвар буд. Ходими давлатӣ ва сиёсатмадори амрикоӣ мебошад.

Зиндагинома

[вироиш | вироиши манбаъ]

Обама 4 августи соли 1961,[17] дар Маркази тиббии Каполани барои занон ва кӯдакон дар Ҳонолулуи иёлати Ҳавайӣ ба дунё омадааст.[18][19] Вай ягона президентест, ки берун аз 48 иёлати ҳамсоя таваллуд шудааст.[20] Ӯ аз модари амрикоӣ, аврупоиасл ва падари африқоиасл, ба дунё омадааст. Модараш Анна Данҳэм (1942—1995), дар Вичитаи Канзас таваллуд шудааст; вай асосан англисзода буд,[21] бо каме ирқияти олмони, ирландӣ, шотландӣ,[22][23][24][25][26] аҷдодони швейтсарӣ ва уелсияш.[27] Моҳи июли соли 2012, бо эҳтимоли зиёд ҳадс зад, ки Данҳэм аз Ҷон Панч, марди ғуломи африқоӣ, ки дар асри ҳабдаҳум дар Колонияи Вирҷиния зиндагӣ мекард, ба дунё омадааст.[28] Падари Обама Барак Обамаи хурд (1936—1982),[29][30][31][32] Луо Кения аз Нянгома Когело оиладор буд.[33] Волидайни Обама соли 1960 дар синфи забони русии Донишгоҳи Ҳавайӣ дар Маноа, ки он ҷо падари ӯ як донишҷӯи хориҷӣ бо стипендия буд, бо ҳам вохӯрданд.[34][35] Ин ҷуфт дар Вайлукуи, Ҳавайӣ, 2 феврали соли 1961, шаш моҳ пеш аз таваллуди Обама бо ҳам издивоҷ карданд.[36][37]

Дар охирҳои моҳи августи соли 1961, пас аз чанд ҳафтаи таваллуд, Барак ва модараш ба Донишгоҳи Вашингтон воқеъ дар Сиэтл кӯч бастанд ва дар он ҷо як сол зиндагӣ карданд. Дар он вақт, Обама калонӣ дараҷаи бакалаврии иқтисодиро дар Ҳавайӣ ба итмом расонд ва моҳи июни соли 1962 онро хатм кард. Вай барои хатми аспирантура бо стипендияи Донишгоҳи Ҳарвард рафт ва дар он ҷо дараҷаи магистр дар иқтисодро ба даст овард. Волидони Обама моҳи марти соли 1964 аз ҳам ҷудо шуданд.[38] Обамаи калонӣ яъне падар соли 1964 ба Кения баргашт ва дар он ҷо бори сеюм оиладор шуд ва дар ҳукумати Кения ба ҳайси таҳлилгари бузурги иқтисодии Вазорати молия кор кард.[39] Вай писари худро дар Ҳавайӣ танҳо як маротиба, дар Мавлуди соли 1971 дида буд[40] Пасон ӯ дар садамаи худрав дар соли 1982, вақте ки Обама 21 сола буд, ба ҳалокат расид.[41] Обама бо ёдоварӣ аз кӯдакии барвақти худ чунин мегӯяд, «ки падари ман ба одамони атроф шабоҳат надошт — вай сиёҳпӯст буд, модарам бошад чун шир сафед — (ки ҳамаи инҳо)дар зеҳни ман базӯр сабт шудааст.»[35] Вай муборизаҳои худро ҳамчун як ҷавони калонсол барои мувофиқат кардани дарки иҷтимоии мероси гуногунмиллаташ тасвир кард.[42]

Дар соли 1963, Данҳэм бо Лоло Соеторо дар Донишгоҳи Ҳавайӣ шиносоӣ пайдо кард; ӯ аспиранти Маркази Шарқу Ғарби Индонезия дар соҳаи ҷуғрофиё буд. Ин ҷуфт дар Молокай 15 марти соли 1965 издивоҷ карданд. Пас аз ду тамдиди яксолаи раводиди J-1, Лоло соли 1966 ба Индонезия баргашт. Зан ва писари нотанияш бо гузашти шонздаҳ моҳ пас, аз 1967 ба ӯ пайвастанд. Ин оила аввал дар маҳаллаи Ментенг Далам дар ноҳияи Тебет дар ҷануби Ҷакарта зиндагӣ мекард. Аз соли 1970, онҳо дар як маҳаллаи сарватмандтар дар ноҳияи Ментенги маркази Ҷакарта зиндагиро оғоз карданд.

Пас аз хатми Донишгоҳи Колумбия дар соли 1983, ӯ ҳамчун як ташкилотчии ҷамъиятӣ дар Чикаго фаъолият кардааст. Дар соли 1988, ӯ ба Мактаби ҳуқуқшиносии Ҳарвард номнавис шуд, ки дар он ҷо ӯ аввалин шахси сиёҳпӯст буд, ки президенти нашрияи нақди ҳуқуқии Ҳарвард буд. Пас аз фориғуттаҳсил шудан, ӯ ба ҳайси адвокати ҳуқуқҳои шаҳрвандӣ ва академик шуд, аз соли 1992 то 2004 дар дар Мактаби ҳуқуқшиноси донишгоҳи Чикаго дарс дода аст. Бо рӯй овардан ба сиёсати интихобӣ, вай аз соли 1997 то 2004 ба Сенати Иллинойс, интихоб шуд, вақте ки номзадии худро ба Сенати ИМА пешбарӣ мекард, аз ҳавзаи 13 намояндагӣ мекард. Обама таваҷҷуҳи ҳамагониро дар соли 2004 пас аз роҳхати моҳи марташ ба Сенат ба даст овард. Ҳамчунин барномаи маърӯзаи ӯ дар ҳамоиши умумимиллии Ҳизби демократӣ, роҳи ӯро ба Сенати ИМА ҳамвор сохт.

Давраи фаъолияти президентии Обама

[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар соли 2008, Обамаро Ҳизби демократии ИМА пас аз як соли оғози маъракаи пешазинтихоботӣ ва пас аз маъракаи ибтидоии наздик ба Ҳиллари Клинтон ҳамчун номзад ба мақоми президентӣ пешбарӣ кард. Обама дар маъракаи интихоботии ноябри соли 2008, бар сенатори ҷумҳурихоҳон Ҷон МакКейн дар интихоботи саросарии Президенти Иёлоти Муттаҳидаи Амрико пирӯз шуд ва ӯ бо ҳамтояш Ҷо Байден 20 январи соли 2009 савганди презиндентӣ ёд карданд. Бо гузашти нуҳ моҳ, аз давраи раёсати ҷумҳурияш ӯро барандаи ҷоизаи сулҳи Нобел дар соли 2009 эълон карданд.

Обама дар тӯли ду соли аввали кориаш бисёр санадҳои муҳимро имзо кард. Ислоҳоти асосӣ, ки қабул карда шуданд, Қонуни нигоҳубинии дастрасро (маъмулан ACA ё «Obamacare» номида мешавад) дар бар мегиранд, гарчанде ки бидуни интихоби суғуртаи тиббии давлатӣ, Додд-Фрэнк Уолл Стрит ва Қонуни Ҳимояи Истеъмолкунандагон ва Напурсед, Санади бекоркунии соли 2010-ро нагӯед низ вуҷуд доштанд. Санади барқарорсозӣ ва сармоягузории амрикоӣ дар соли 2009 ва сабукиҳо дар бораи андоз, барқароркунии суғуртаи бекорӣ ва таъсиси ҷойҳои нави корӣ дар соли 2010 ҳамчун таҳаввули иқтисодӣ дар байни рукуди бузург хидмат карданд. Пас аз баҳсҳои тӯлонӣ дар бораи лимити қарзи миллӣ, ӯ назорати буҷа ва санадҳои сабукии андозсупорандагони амрикоиро имзо кард. Дар сиёсати хориҷӣ, ӯ шумораи нерӯҳои ИМА дар Афғонистонро афзоиш дод, силоҳи ҳастаиро бо Иёлоти Муттаҳида — Русия New START START коҳиш дод ва ширкати низомӣ дар ҷанги Ироқро хотима бахшид. Вай ба дахолати ҳарбӣ алайҳи давлати Либия фармон дод, то қатъномаи 1973 Шӯрои Амнияти Созмони Милали Муттаҳид татбиқ шавад, дарнатиҷа ин боиси сарнагун кардани Муаммар Каззофӣ шуд. Вай инчунин фармон роҳандозии амалиёти низомӣ, алайҳи Усома бин Лодин ва гумонбаршудаи амрикоии Алқоида Анвар ал-Авлакӣ фармон дод ки боиси сарбанест шудани онҳо шуд.

Пас аз пирӯзӣ дар интихоботи такрорӣ бо шикасти рақиби ҳизби ҷумҳурихоҳ Митт Ромнӣ, Обама барои давраи дуввум дар соли 2013 савганд ёд кард. Дар ин давра, ӯ ба қонуни фарогирии умумиамрикоӣ дар мавриди дигарбошони ҷинсиро тасвиб кард, ки мунҷар ба вуруди онҳо дар тамоми умур шуд. Маъмурияти ӯ пешниҳодеро ироа карда, ки аз Додгоҳи Олӣ даъват мекард, то манъи издивоҷи дигарбошоноро ҳамчун хилофи қонуни асосии кишвараш; издивоҷи дигарбошҳо дар саросари ИМА дар соли 2015 пас аз ҳукми додгоҳ дар Обергефелл қонунӣ карда шуд. Вай дар посух ба тирандозии мактаби ибтидоии Сэнди Ҳук ҳимоят аз назорати силоҳро нишон дод, ки аз мамнӯъияти силоҳи ҳамлавар пуштибонӣ мекунад ва амалҳои васеъи иҷроиро дар робита ба гармоиши ҷаҳонӣ ва муҳоҷират содир мекунад.

Дар сиёсати хориҷӣ, Обама фармон дод, то дахолати низомӣ дар Ироқ бар зидди пешравиҳои ДИИШ пас аз хуруҷ аз Ироқ 2011, идома ёбад. Раванди хотима додани амалиёти ҷангии ИМА дар Афғонистон дар соли 2016 идома дод, Пасон баҳсҳо дар мавриди тағйирёбии иқлим баҳсҳоеро ба миён овард, ки мунҷар ба имзои созишномаи Париж (соли 2015) дар бораи тағйирёбии иқлим шуд, ки дар сатҳи ҷаҳонӣ тағйирот ба вуҷуд овард. Пас аз воқеаҳои соли 2014 дар Укроина ва мудохилаи дубораи Русия дар интихоботи 2016, аз ҷониби ИМА таҳримот алайҳи Русия оғоз шуд.

Обама аз яке чеҳраҳои асоии созишномаи ҳастаии JCPOA бо Эрон мебошад ки муносиба бо Эронро ба эътидол овард ва муносибатҳои ИМА бо Кубаро ба сатҳи оддӣ баргардонд. Обама дафтари кориро моҳи январи соли 2017 тарк кард ва ҳоло бошад дар Вашингтон, Округи Колумбия зиндагӣ мекунад[43][44]

Дар давраи раёсати Обама, эътибори Иёлоти Муттаҳида дар сатҳи байналмилалӣ боло рафт ва инчунин иқтисоди Амрико ба таври назаррас беҳтар шуд.[45] Раёсати Обамаро метавон дар маҷмӯъ мусбат арзёбӣ кард ва арзёбии давраи раёсати ҷумҳурӣ дар байни таърихнигорон, сиёсатшиносон ва аҳли ҷомеа ӯро зуд-зуд дар қатори болоии президентҳои Амрико ҷой медиҳад.

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 https://www.gala.fr/stars_et_gotha/barack_obama
  2. ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 https://www.voici.fr/bios-people/barack-obama
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 свидетельство о рождении Барака Обамы(англ. амр.) — 2011.
  4. ↑ 4.0 4.1 Barack Obama (ингл.) — 1990.
  5. ↑ 5.0 5.1 Barack H. Obama Facts
  6. ↑ 6.0 6.1 Каталог Немецкой национальной библиотеки (нем.)
  7. ↑ Kantor J. The Obamas’ Marriage (ингл.) — The New York Times, 2009.
  8. ↑ Barack Obama's Marriage License : President Barack Obama - Fact And Fiction
  9. ↑ https://www.workwithdata.com/person/barack-obama-1961
  10. ↑ 10.0 10.1 Hoffman R. LinkedIn (ингл.) — 2003.
  11. ↑ https://news.harvard.edu/gazette/story/2008/11/obama-joins-list-of-seven-presidents-with-harvard-degrees/
  12. ↑ http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html
  13. ↑ Gala Barack Obama - La biographie de Barack Obama avec Gala.fr (фр.)
  14. ↑ Voici Barack Obama - La biographie de Barack Obama avec Voici.fr (фр.)
  15. ↑ http://www.newsday.com/news/new-york/obama-stood-out-even-during-brief-1985-nypirg-job-1.885513
  16. ↑ https://web.archive.org/web/20110708222043/http://www.dailyprincetonian.com/2005/12/07/14049/
  17. ↑ President Barack Obama. The White House (2008). 12 Декабри 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 октябри 2009.
  18. ↑ Maraniss, David. Though Obama had to leave to find himself, it is Hawaii that made his rise possible, The Washington Post (August 24, 2008), стр. A22. Проверено 28 октябри 2008.
  19. ↑ Nakaso, Dan. Twin sisters, Obama on parallel paths for years, The Honolulu Advertiser (December 22, 2008), стр. B1. Проверено 22 Январ 2011.
  20. ↑ Barreto, Amílcar Antonio; Richard L. O'Bryant (November 12, 2013). "Introduction". American Identity in the Age of Obama. Taylor & Francis. pp. 18–19. ISBN 978-1-317-93715-9. Retrieved May 8, 2017. 
  21. ↑ Obama (1995, 2004), p. 12.
  22. ↑ Scotland and the USA | Scotland.org. Scotland. 24 марти 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 27 марти 2021.
  23. ↑ The US presidents with the strongest Scottish roots, The Scotsman.
  24. ↑ Obama discovers his Scots-Irish roots to tackle Trump (July 30, 2016).
  25. ↑ Sellers. Our first black president plays up his Scots-Irish heritage — and it has everything to do with Trump, The Washington Post.
  26. ↑ Obama's Scotch-Irish ancestry speech '˜clever bid to boost Hillary'. www.newsletter.co.uk. 24 марти 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 28 октябри 2020.
  27. ↑ Smolenyak, Megan Smolenyak (November–December 2008). «The quest for Obama's Irish roots». Ancestry 26 (6): 46–47, 49. ISSN 1075-475X. Санҷида шуд December 20, 2011.
  28. ↑ Hennessey, Kathleen. «Obama related to legendary Virginia slave, genealogists say», Los Angeles Times. July 30, 2012.
  29. ↑ Kipkemboi. Kenyans Enthusiastic About Obama, The Baltimore Sun (June 1, 2008). Бойгонӣ шудааст 22 феврали 2020  сол. Проверено 16 Январ 2020.
  30. ↑ Jacobs. President Obama's Father: A 'Bold And Reckless Life', NPR (July 6, 2011). Проверено 16 Январ 2020.
  31. ↑ Swaine. Barack Obama's father 'forced out of US in 1960s', Telegraph (April 29, 2011). Проверено 16 Январ 2020.
  32. ↑ Rachel L. Swarns. Words of Obama's Father Still Waiting to Be Read by His Son—The New York Times, The New York Times. Проверено 16 Январ 2020.
  33. ↑ David R Arnott. From Obama's old school to his ancestral village, world reacts to US presidential election, NBC News. Проверено 16 Январ 2020.
  34. ↑ Jones, Tim. Barack Obama: Mother not just a girl from Kansas; Stanley Ann Dunham shaped a future senator, Chicago Tribune (March 27, 2007), стр. 1 (Tempo). Бойгонӣ шудааст 7 феврали 2017  сол.
  35. ↑ 35.0 35.1 Obama (1995, 2004), pp. 9-10.
  36. ↑ Ripley, Amanda. The story of Barack Obama's mother, Time (April 9, 2008). Проверено 9 апрели 2007.
  37. ↑ Scott (2011), p. 86.
  38. ↑ Scott (2011), pp. 87-93.
  39. ↑ Obama «Dreams from My Father a Story of Race and Inheritance»
  40. ↑ Scott (2011), pp. 142—144.
  41. ↑ Ochieng, Philip. From home squared to the US Senate: how Barack Obama was lost and found, The EastAfrican (November 1, 2004). Бойгонӣ шудааст 27 сентябри 2007  сол.
  42. ↑ Serrano, Richard A.. Obama's peers didn't see his angst, Los Angeles Times (March 11, 2007), стр. A20. Бойгонӣ шудааст 8 ноябри 2008  сол. Проверено 13 марти 2007.
  43. ↑ Jones. Obama's First Retrospective Job Approval Rating Is 63%, Gallup (February 15, 2018). Проверено 8 феврали 2021.
  44. ↑ Rottinghaus. Opinion | How Does Trump Stack Up Against the Best—and Worst—Presidents?, The New York Times (February 19, 2018). Проверено 8 феврали 2021.
  45. ↑ Wan. Most of the world doesn't actually see America the way Trump said it did, The Washington Post (November 18, 2016). Проверено 8 феврали 2021.


Одам Ин мақолаи хурд дар бораи одам аст. Бо густариши он ба Википедия кӯмак кунед.
Дар сурати имкон ин ёддошт бояд дақиқтар ҷойгузин шавад.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Барак_Обама&oldid=1381869"