Инқилоби иттилоотӣ

Инқилоби иттилоотӣ (англ. Information Revolution) — ибораи маҷозист, ки таъсири инқилобии технологияҳои иттилоотиро дар тамоми соҳаҳои ҷомеа дар чоряки охири асри 20 инъикос мекунад. Ин падида таъсири ихтирооти пештараи инқилобиро дар соҳаи иттилоот (матбаа, телефония, радиоалоқа, компютери шахсӣ) муттаҳид мекунад, зеро он барои бартараф кардани ҳама гуна масофаҳо дар интиқоли иттилоот заминаи технологӣ фароҳам меорад, ки ба муттаҳидшавии қобилиятҳои зеҳнӣ ва қувваҳои маънавии инсоният мусоидат мекунад.

Ин истилоҳ инчунин барои ишора ба чаҳор инқилоби иттилоотӣ дар таърихи инсоният истифода мешавад, ки дар натиҷа на танҳо роҳҳои коркарди иттилоот, балки тарзи истеҳсолот, тарзи зиндагӣ ва арзишҳо низ ба куллӣ тағйир ёфтанд.

Инқилобҳои иттилоотии таърихӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Ташаккули ҷомеаи муосири иттилоотӣ натиҷаи якчанд инқилобҳои иттилоотӣ буд, ки дар таърихи рушди тамаддуни башарият ба амал омада, на танҳо тарзи коркарди иттилоот, балки тарзи истеҳсолот, тарзи зиндагӣ, системаҳои арзишро низ ба куллӣ тағйир дод:

Аввалин инқилоби иттилоотӣ бо пайдоиши хат алоқаманд аст. Имконият пайдо кард, ки донишро дар барандаи моддӣ мустаҳкам намуда, бо ҳамин тариқ онро аз истеҳсолкунанда бегона карда, тавассути аломатҳо дар аломатҳо аз насл ба насл интиқол диҳад ва монополияи доираи танги одамонро ба дониш барҳам дод;
Инқилоби дуюми иттилоотӣ дар натиҷаи ихтироъ ва паҳншавии матбаа дар асри 15 ва васеъ намудани дастрасии иттилоот ба омма тавассути паҳн кардани дониш ба вуҷуд омадааст. Ин инқилоб ҷомеаро ба куллӣ тағйир дод, барои табақаҳои васеи аҳолӣ имкониятҳои иловагӣ фароҳам овард, ки якбора арзишҳои фарҳангиро мубодила кунанд;
инқилоби сеюми иттилоотӣ (охири асри 19 — ибтидои асри 20) бо ихтирои телеграф, телефон, радио, телевизор алоқаманд аст, ки имкон дод, ки иттило зуд, дар ҳаҷми калон интиқол ва ҷамъ карда шавад, тасвирҳои садоӣ ва визуалӣ ба масофаҳои дур интиқол дода шавад. Охирин барои таъсири «фишурдани фазо» заминаҳои зарурӣ фароҳам овард;
Инқилоби чоруми иттилоотӣ (солҳои 70-уми асри XX) аз сабаби ихтирои технологияи микропросессор ва компютери шахсӣ ба вуҷуд омадааст. Он бо гузаштан аз воситаҳои механикӣ, электрикии иттило ба электронӣ ва сохтани барномаи ин раванд хос аст. "Тоҷ"-и ин мавҷи инқилоб пайдоиши шабакаи умумиҷаҳонӣ — Интернет аст, ки мубодилаи иттилоотро дар миқёси ҷаҳонӣ имконпазир сохт.