Малмё

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Шаҳр
Малмё
швед. Malmö
Парчам Нишон
Парчам Нишон
55°35′ с. ш. 13°02′ в. д.HGЯO
Кишвар Шветсия
Вилоят Сконе
Мири шаҳр Катрин Стернфелдт Ҷамме
Таърих ва ҷуғрофиё
Таъсис 1275
Аввалин номбарӣ 1170
Масоҳат 76,81 км²
Баландии марказ 12 м
Минтақаи замонӣ UTC+1[d] ва UTC+02:00
Аҳолӣ
Аҳолӣ 351 749 тан (2021)
Зичӣ 4346 тан/км²
Забони расмӣ шведӣ
Шиносаҳои ададӣ
Пешшумораи телефон 040
Нишонаи почта 21X XX
malmo.se
Малмё дар харитаи
Малмё
Малмё
 Парвандаҳо дар Викианбор

Малмё (швед. Malmö) — сеюмин шаҳри калонтарин дар Шветсия. Он дар ҷанубтарин вилояти маъмурии Шветсия — Скан ҷойгир аст ва маркази маъмурии вилояти аст. Дар 19[1] км аз пойтахти Дания шаҳри Копенгаген, ки дар соҳили муқобили Эресун ҷойгир аст, қарор дорад. Малмю ва Копенгагенро дарозтарин купруки Аврупо — Эресун мепайвандад. Он инчунин бузургтарин шаҳр дар вилояти Скан ва дар минтақаи фарҳангӣ ва таърихии Скания мебошад. Аз соли 1658 то 1664 пойтахти Сконеланд[2] (ҳудуди Скания + Борнҳолм) буд.

Малмёи муосир яке аз марказҳои муҳими нақлиётӣ ва марказҳои саноатии Скандинавия мебошад.

То охири соли 2021, дар агломератсия 351,749 нафар зиндагӣ мекарданд. Мақомот шаҳри Малмёро дар иртибототи байналмилалӣ ҳамчун намунаи бренди бисёрфарҳангӣ ҷойгир мекунанд. Дар байни аҳолӣ 151926 нафар, ё 44% бо ду волидайни шведӣ доранд, 31589 нафар, ё 9% никоҳи омехта, 44944 нафар, ё 18% бо ду падару модар аз дигар кишвар, 123290 нафар ё 29% аҳолии шаҳр берун аз он таваллуд шудаанд[3][4].

Манзараи Малмё

Соли 2013 Малмё бузургтарин озмуни Eurovision дар Аврупо ва инчунин Ҷоми ҷаҳон оид ба хоккей байни дастаҳои ҷавонон дар соли 2014 дар маҷмааи Малмё Арена баргузор шуд.

Саноатикунонӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҳаракати трамвай дар Малмё. Акс соли 1913 гирифта шудааст.

Дар соли 1775 ҳукумати Шветсия бартарии мавқеъи ҷуғрофии Малмёро дарк карда, ба навсозии бандар шурӯъ кард. Бо сохтмони роҳи оҳан ба Стокголм сар кард, инқилоби саноатӣ дар Малмё cap шуд. Яке аз сарчашмаҳои асосии даромад киштисозӣ буд. Дар асри 20 дар атрофи шаҳр соҳилҳои сунъӣ пайдо шуданд, ки дар он минтақаи саноатӣ бо анборҳо ва корхонаҳо ҷойгир буд. Якчанд ширкатҳои бузург дар Малмё ҷойгиранд, аз ҷумла ABS Group. Соли 1998 Донишгоҳи Малмё таъсис дода шуд. Дар асри 21 дар Малмё раванди фаромиллӣ ҳукмфармост. 2 декабри соли 2015, Малмё расман як қисми агломератсияи Бузурги Копенгаген дар як қатор соҳаҳо, сайёҳӣ ва маркетинг шуд. Вазифаҳои туризм ва маркетингро кумитаи генералии агломератсияи Копенгагени Бузург иҷро мекунад[5]. Инчунин, бахши нақлиёт пеш аз ҳама бо Копенгаген ҳамоҳанг карда мешавад, на бо Стокҳолм. Маҷмааи бандарҳои Малмё қисми ширкати Портҳои Копенгаген мебошад. Фурудгоҳи асосии байналмилалии шаҳри Малмои Шветсия Каструп аст, ки дар тарафи Дания дар гулӯгоҳи Эресун ҷойгир аст. Хидмати роҳи оҳан байни Копенгаген ва Малмё аз ҷониби ширкати Öresundstog идора карда мешавад, ки танҳо дар Дания ва минтақаҳои наздик ба Дания дар Шветсия амал мекунад.

Ҷуғрофия ва иқлим[вироиш | вироиши манбаъ]

Малмё ҷанубтарин ва мутаносибан гармтарин шаҳрҳои бузурги Шветсия аст ва дар маҷмӯъ дар байни шаҳрҳои кишвар Малмё[6] дар ин нишондод дар ҷои дуюм аст, танҳо баъд аз Фалстербо[7] (20 км ҷануби Малмё). Тамоми майдони шаҳр[8] дар ҳамвории Скония, дар қисми пасттарини он[9] ҷойгир аст.

Малмё иқлими мӯътадили баҳрӣ дорад. Дар тамоми давраи мушоҳида аз соли 1917 то соли 2013 ҳарорати максималӣ 34,0°С (1 июни 1947)[10] ва минималӣ -28,0°С (26 январи 1942)[11] буд.

Дар давраи аз соли 1990 то соли 2011 якчанд давраҳои аномалии обу ҳаво мушоҳда карда шуданд[12]. Ҳамин тавр, масалан, якчанд зимистонҳои ғайриоддӣ сард буданд, ки дар тӯли якчанд ҳафта қабати барф устувор ва ҳарорати мӯътадили зери сифр вуҷуд дошт. Зимистони соли 2010 сардтарин зимистон дар 55 соли охир буд. Масалан, 22 декабри соли 2010 -22,2 ба қайд гирифта шудааст[13]. Бори охир ҳарорати якхела ё хунуктар, -22,7 °C, 8 феврали соли 1958 ба қайд гирифта шудааст. Харорати миёнаи шабонарӯзии моҳи декабр дар тамоми давраи мушоҳида хунуктарин буд.[14]

Диданиҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Малмё як шаҳри биноҳои қисман замонавӣ мебошад. Қалъаи Малмоҳус (ҳоло осорхона), ки аз ҷониби даниҳо дар асри 16 сохта шудааст ва намунаи хоси хишти готикӣ — калисои Петри Муқаддас (асри XIV). Бинои бошукӯҳи толори шаҳрак дар охири асри 16 сохта шудааст. Калисои Иоани Муқаддас ҷолиб аст - асари дурахшони романтизми миллии аввали асри 20. Соли 1975 Осорхонаи санъати Малмё дарҳои худро боз кард - яке аз бузургтарин намоишгоҳҳои санъати муосир дар Аврупо.

Нақлиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

Пул аз болои гулӯгоҳи Оресунд

Роҳҳои автомобилгарди E6, E20, E22, E65 аз шаҳр мегузаранд. Тавассути пули Эресун бо Копенгаген пайваст мешавад. Фурудгоҳи Малмё-Штуруп дар шарқи шаҳр ҷойгир аст. Дар натиҷаи сохтмони пули Эресун Малмё дар ҷои ғайриоддӣ қарор гирифт (барои шаҳре, ки 300 000 нафар аҳолӣ дорад) ва мавқеи хеле фоиданок аз ҷиҳати нақлиёти ҳавоӣ. Пас аз ба истифода додани пул, бузургтарин фурудгоҳи Скандинавия Копенгаген Каструп[15], ҳоло мисли фурудгоҳи Малмё-Штуруп[16] низ аз маркази шаҳр ним соат бо мошин ҷойгир шудааст.

Аҳолӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар охири семоҳаи 4-уми соли 2021, дар Малмё 351,749[17] нафар зиндагӣ мекунанд. Малмё яке аз шаҳрҳои босуръат рушдёбандаи ИА ва босуръат рушдёбанда дар байни кишварҳои шимолии ИА мебошад. Дар моҳи марти соли 2012, Малмё марҳалаи 300,000-ро убур кард[18]. Чунин афзоиши босуръати аҳолӣ ба як қатор омилҳо: дараҷаи рекордии баланди таваллуд ва дараҷаи баланди ба шахр омадани одамони навбаромад вобаста буд. Масалан, дар соли 2009 шумораи аҳолии шаҳр 7400 нафар афзудааст, ки тақрибан 2,5% зиёд аст. Ин суръати хеле баланди афзоиши аҳолии шаҳр барои кишварҳои Иттиҳоди Аврупо аст. Дар тӯли 27 сол: аз соли 1994 то 2021, шумораи аҳолии Малмё 47% афзуд. Дар давоми 3 соли оянда (2016-2019) афзоиши расмии аҳолӣ тақрибан 3 фоизро ташкил медиҳад, қаблан афзоиш дар як сол 2,5 фоизро ташкил медод. Ба таври мутлақ афзоиши расмӣ 33 ҳазор нафар ё дар тӯли се сол тақрибан 10% хоҳад буд. Илова бар ин, тибқи маълумоти расмӣ, дар ин вақт (2016-2019) боз 24,7 ҳазор нафар дар шаҳр хоҳанд буд, ки 44% аз онҳо аз 0 то 19 сола мебошанд[19].

Вазъияти демографӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар соли 2018, Малмё хати афзоиши якбораи аҳолии муҳоҷиронро идома дод - 45,9%. Масалан, сарфи назар аз афзоиши шумораи одамоне, ки аз Шведсия омадаанд, шумораи умумии аҳолӣ боз ҳам тезтар афзоиш ёфт, мутаносибан афзоиши шумораи муҳоҷирон дар шумораи бештари онҳо ҳам аз рӯи фоизҳо ва ҳам аз рӯи шахсони алоҳида идома ёфт. Инро ҷадвали махсуси интишоркардаи Хадамоти давлатии омори Малмё тасдиқ мекунад, ки дар соли 2018 аз 45,1% муҳоҷирон то охири сол ба 45,9% омадаанд. Афзоиши шумораи мардони муҳоҷир махсусан назаррас аст. Шумораи мардони муҳоҷир нисбат ба занон 4,5% зиёд аст[20]. Дар айни замон, афзоиш хеле нобаробар тақсим карда мешавад. Аксарияти куллии нафақахӯронро занони зодаи Шветсия ва дар миёни муҳоҷирон ҷавонони аз 15 то 25-сола ташкил медиҳанд.

Дар соли 2017, 45% сокинони Малмё муҳоҷирон ва фарзандони онҳо мебошанд[21]. Дар соли 2001, фоизи муҳоҷирон ва фарзандони онҳо 24%[21], дар соли 2010 аллакай 40% буд; солҳои 2011-2012 - 41%; дар соли 2013 - 42%; дар 2014-2015 - 43%[22]; дар соли 2016 44%[23]. Муҳоҷирон[24] аз Югославияи собиқ, Ироқ ва Дания бартарӣ доранд. Ҷамъияти мусулмонони Малмё яке аз калонтаринҳо дар Скандинавия аст: 25% сокинони шаҳр мусулмонанд[25]. Шумораи малмиён, ки дар хориҷа таваллуд шудаанд, якбора аз 34 то 29 фоиз коҳиш ёфт[26], аммо дар айни замон шумораи аврупоиҳо зиёд шуд. Инчунин, шумораи зиёди мутахассисоне, ки дар тиҷорати байналмилалӣ кор мекунанд ва ду ё зиёда забонро медонанд, ба шаҳр кӯчиданд. Сатҳи миёнаи маълумот якбора боло рафт ва бори аввал Малмё ба рӯйхати 10 шаҳру ноҳияҳои дорои маълумоти олӣ дохил карда шуд[27]. Ин изтиробҳои амиқ ва инқилоби демографӣ дар Малмё тамоюли гентрификатсия ва ҷаҳонишавӣ дар ҷаҳонро хеле возеҳ инъикос мекарданд, танҳо фарқият дар он аст, ки тағирот дар Малмё дар муддати хеле кӯтоҳ (2019-2021) ба амал омаданд. Ҳамин равандҳо боиси англисишавии аҳолӣ ва мутаносибан соҳаи тиҷорат ва хизматрасонӣ гардиданд. Ҳатто хадамоти шаҳрӣ маҷбур шуданд, ки тамоюли босуръати демографии ҷорӣ кардани муошират бо забони англисӣ дар баробари забонҳои маъмулии шведӣ ва арабиро риоя кунанд. Аврупоиҳои нав омада ва мутахассисони ҷавони космополитӣ дар баробари афзоиши якбораи нархҳо дар шаҳр талаботро ба навъҳои нави манзил ба вуҷуд меоранд, зеро аксари онҳо намехоҳанд дар минтақаҳои арабӣ ва дигар муҳоҷирони корӣ ва минтақаҳои анъанавии Шветсия маскун шаванд. ба онхо имконият дода наметавонад. Ҳамин тариқ, аврупоиҳо ва космополитҳои нав омада дар биноҳои нави шаҳр (Вернҳем, Julie) дар баробари Шветсия ва Африқои Миёна ва Шарқи Миёна минтақаҳои тамоман навро ташкил медиҳанд. Ҳамзамон, ҳиссаи сокинон бо ду волидайни шведӣ дар Малмё дар соли 2021 ба сатҳи пасти таърихии 43% расид.

Шаҳрҳои бародар ва шаҳрҳои шарик[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. ↑ замер расстояния по картам гугла(пайванди дастнорас — таърих). 28 августи 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 30 июли 2021.
  2. ↑ commons:File:Map skåneland updated.png — карта Сконеланд
  3. ↑ Kommuner i siffror. kommunsiffror.scb.se(пайванди дастнорас — таърих). 16 июни 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 ноябри 2020.
  4. ↑ Number of persons with foreign or Swedish background (detailed division) by region, age and sex. Year 2002 - 2020. Statistikdatabasen(пайванди дастнорас — таърих). 16 июни 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 19 апрели 2020.
  5. ↑ malmö крупнейшая газета региона Сюдсвенскан(пайванди дастнорас — таърих). 12 май 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 июни 2019.
  6. ↑ температура Мальмё(пайванди дастнорас — таърих).
  7. ↑ температура Фальстербу(пайванди дастнорас — таърих).
  8. ↑ Статистика площади городов Швеции: на шведском. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 7 июни 2012., на английском. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 7 июни 2012.
  9. ↑ commons:File:Map of Sweden Topography (polar stereographic) Sv.svg — карта-топография Швеции
  10. ↑ Климат, max температура(пайванди дастнорас — таърих). 30 августи 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 ноябри 2013.
  11. ↑ Климатические данные Швеции(пайванди дастнорас — таърих). 19 Январ 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 Январ 2012.
  12. ↑ график погодные циклы Malmö 1900—2011(пайванди дастнорас — таърих). 30 августи 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 ноябри 2013.
  13. ↑ Malmö цифры рекордов периода 1900—2011(пайванди дастнорас — таърих). 30 августи 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 ноябри 2013.
  14. ↑ Гос. Институт гидрометорологии: декабрь 2010 рекордно холодный(пайванди дастнорас — таърих). 30 августи 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 ноябри 2013.
  15. ↑ путь на машине Malmö — Kastrup
  16. ↑ путь на машине Malmö — Sturup
  17. ↑ население Мальмё на конец 4-го квартала 2017-го года
  18. ↑ [1](пайванди дастнорас)
  19. ↑ статистическай служба г. Мальмё стр.16 кол-во новых жителей 2016—2019 гг., а также беженцев которые будут находится в городе 2016—2019 гг.(пайванди дастнорас — таърих). 29 феврали 2016 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 6 марти 2016.
  20. ↑ список кол.-ва и процент изменения иммигрантов к прошлому году(пайванди дастнорас — таърих). 11 май 2019 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 28 августи 2018.
  21. ↑ 21.0 21.1 количество и процент иммигрантов в Мальмё: ссылка на официальный источник (официальная страница города Мальмё). пройдя по ссылке на файл нужно кликнуть на utländsk bakgrund (население мигрантского происхождения)(пайванди дастнорас — таърих). 24 сентябри 2019 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 31 марти 2018.
  22. ↑ Malmöbor med utländsk bakgrund.
  23. ↑ количество и процент иммигрантов в Мальмё: официальная страница города Мальмё. пройдя по ссылке на файл нужно кликнуть на utländsk bakgrund (население мигрантского происхождения(пайванди дастнорас — таърих). 24 сентябри 2019 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 31 марти 2018.
  24. ↑ группы иммигрантов Мальмё по количеству, стр 7(пайванди дастнорас — таърих). 28 августи 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 ноябри 2013.
  25. ↑ исследование Люндского Университет «исламские общины и организации в Люнде и Мальмё»(пайванди дастнорас — таърих). 31 май 2016 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 27 августи 2016.
  26. ↑ Number of persons with foreign or Swedish background (detailed division) by region, age and sex. Year 2002—2021. PxWeb
  27. ↑ нусхаи бойгонӣ. 20 май 2023 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 19 Декабри 2022.
  28. ↑ Список городов-побратимов и партнёров на официальном сайте города Мальмё(пайванди дастнорас — таърих).
  29. ↑ Список городов-побратимов и партнёров на официальном сайте города Анталья(пайванди дастнорас — таърих). 12 май 2019 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 14 май 2019.

Пайвандҳои беруна[вироиш | вироиши манбаъ]

Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Малмё&oldid=1383473"