Дидани манбаъи Ӯзбекистон

{{Кишвар
|common_name                   = Uzbekistan
|Парчам                   = Flag of Uzbekistan.svg
|Номи тоҷикӣ                   = Ӯзбекистон
|Номи аслӣ                     = ''[[забони ӯзбекӣ|ӯзбекӣ]]:'' ''O‘zbekiston Respublikasi<br />Ўзбекистон Республикаси''
|Нишон                       = Emblem of Uzbekistan.svg
|Шиор                          = ''Kuch adolatdadir!'' (Куч ба адолат!)
|Номи суруди миллӣ             = O`zbekiston Respublikasi Davlat Madhiyasi
|Аудио = Uzbekistan_anthem.ogg
|Сохтори давлат                = [[Ҷумҳурӣ]]
|Дар харита                    = Узбекистан на глобусе.svg
|Забон                         = [[забони ӯзбакӣ|ӯзбекӣ]]
|Рӯзи истиқлол              = [[31 август]]и соли [[1991]] 
|Соҳибистиқлол аз              = [[Иттиҳоди Шӯравӣ]],<br /> [[31 август]]и соли [[1991]]
|Пойтахт                       = [[Тошканд]]
|Шаҳри калонтарин              = [[Тошканд]], [[Самарқанд]], [[:ru:Наманган|Намангон]], [[Андиҷон]], [[Бухоро]], [[Нукус]], [[Фарғона]], [[:ru:Карши|Қаршӣ]]
|Вазифаи сарварон= Президент
|Сарварон                      = [[Шавкат Мирзиёев]]
|Ҷой аз рӯи масоҳат            = 56
|Масоҳат                       = 447,400
|Дарсади об                      = 4.9
|Ҷой аз рӯи аҳолӣ              = 41
|Аҳолӣ                         = 32,979,000
|Соли ба шумор гирифтани аҳолӣ = 2017
|Зичии аҳолӣ                   = 73,0
|ММД                           = $222,792 миллиард 
|Соли ҳисоби ММД               = 2017
|Ҷой дар ҷаҳон аз рӯи ММД      = 62
|ММД ба сари аҳолӣ             = $7023
|Пули миллӣ                    = [[Сӯми Ӯзбекистон|сӯм]]
|Домен                         = [[.uz]]
|Коди телефон                  = 998
|Соат                          = +5
|Эзоҳот                        =
}}
'''Ҷумҳурии Ӯзбекистон''' ([[забони ӯзбекӣ|ӯзбекӣ]]: ''O'zbekiston Respublikasi / Ўзбекистон Республикаси'') — кишваре дар [[Осиёи Миёна]] аст. Дар шарқ бо [[Қирғизистон]], дар шимолу шарқ, шимол ва шимолу ғарб бо [[Қазоқистон]], дар ҷанубу ғарб ва ҷануб бо [[Туркманистон]], дар ҷануб бо [[Афғонистон]] ва дар ҷанубу шарқ бо [[Тоҷикистон]] ҳаммарз аст. Пойтахт ва калонтарин шаҳри ин кишвар — [[Тошканд]] (аҳолиаш 2 миллион 300 ҳазор нафар). Дигар калонтарин шаҳрҳо: [[Самарқанд]], [[:ru:Наманган|Намангон]], [[Андиҷон]], [[Бухоро]], [[Нуқус]], [[Фарғона]], [[:ru:Карши|Қаршӣ]].

Дар Ӯзбекистон аз 32 миллион зиёдтар мардум зиндагонӣ мекунад (2017). Забони давлатӣ ва расмии кишвар — [[забони ӯзбекӣ|ӯзбекӣ]]. [[Забони русӣ]] дар кишвар ҳамчунин истифода мешавад.

== Таърих ==
{{асос|Таърихи Ӯзбекистон}}
Дар садаи даҳуми милодӣ, сарзамини кунунии Ӯзбекистон, ҷузъе аз қаламрави [[Сомониён]] буд. Пас аз [[Сомониён]], Ӯзбекистон ба тартиб, таҳти ҳукумати [[Ғазнавиён]], [[Салҷуқиён]], [[Хоразмшоҳиён]], [[Истилои Осиёи Миёна аз тарафи муғулҳо|муғулҳо]], [[Темуриён]] ва хонҳои ӯзбек буда аст. Дар садаи 19 милоди ғарб ва шимоли Ӯзбекистон зери итоати [[хонигарии Хева]] ва ҷануби Ӯзбекистон зери салтанати [[аморати Бухоро]] буд. [[Хонии Хева|Хонигарии Хева]] дар соли [[1877]] зери султаи [[Русия]] даромад.

=== Даврони Истиқлол ===
* [[31 август]]и [[соли 1991]] кишвар ба номи '''Ҷумҳурии Ӯзбекистон''' истиқлоли худро эълон кард. [[1 сентябр]]и [[соли 1991]] — рӯзи истиқлоли Ҷумҳурии Ӯзбекистон аст.
* [[18 ноябр]]и [[соли 1991]] [[Парчами Ӯзбекистон|парчами давлатии Ҷумҳурии Ӯзбекистон]] қабул карда шуд, [[2 июл]]и [[соли 1992]] [[нишони давлатии Ҷумҳурии Ӯзбекистон]] қабул карда шуд, ва 10 декабри соли 1992 [[Суруди миллии Ӯзбекистон|суруди давлатии Ҷумҳурии Ӯзбекистон]] қабул карда шуд.
* [[29 декабр]]и [[соли 1991]] [[:ru:Референдум о независимости в Узбекистане (1991)|Референдум дар бораи истиқлоли Ӯзбекистон]] гузашт. Дар ин референдум, 98,3 % овоздиҳон тарафдори истиқлоли кишвару ватанашон Ӯзбекистон шуданд. Ҳамун рӯзи 29 декабри соли 1991 дар Ӯзбекистон [[:ru:Президентские выборы в Узбекистане (1991)|якӯмин интихоботи президентӣ]] гузашт. Дар ин интихобот [[Ислом Каримов]] аз [[:ru:Народно-демократическая партия Узбекистана|Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон]] аксари орои овоздиҳандагонро (87,1 %) гирифт ва президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон шуд. Ҷои дуюмро [[:ru:Мухаммад Салих|Салай Мадаминов]] аз [[:ru:Эрк (партия)|Ҳизби демократии «Эрк»]] гирифт (12,5 %).
[[File:Karimov Ufa.jpg|200px|thumb||Президенти аввалини Ҷумҳурии Ӯзбекистон [[Ислом Каримов]]]]
* [[4 январ]]и [[соли 1992]] Шӯрои Олии Ҷумҳурии Ӯзбекистон [[:ru:Беловежские соглашения|созишномаи беловежиро]] дар бораи барҳамдиҳии [[ИҶШС]] ва барпокунии [[Иттиҳоди давлатҳои муштаракулманофеъ|ИДМ]] ратификатсия кард. 
* [[2 март]]и  [[соли 1992]] Ҷумҳурии Ӯзбекистон аъзои [[Созмони Милали Муттаҳид|Созмони Милали Муттаҳид (СММ)]] шуд. 
* [[8 декабр]]и [[соли 1992]] Конститутсияи Ҷумҳурии Ӯзбекистон қабул карда шуд.
* [[15 ноябр]]и [[соли 1993]] дар Ӯзбекистон барориши пули [[:ru:Сум-купон|сӯм-купон]] сар шуд. Сӯм-купон ҷои [[:ru:Рубль СССР|рублҳои ИҶШС]] ва [[:ru:Российский рубль|Русияро]] гирифт. 1 июли соли 1994 Ӯзбекистон пули миллии худро ба номи [[Сӯми Ӯзбекистон|сӯм]] қабул кард. Сӯм — то ҳоло пули миллии ва расмии ин кишвар мебошад.
* [[25 декабр]]и [[соли 1994]], 8 ва 22 январи соли 1995 дар Ӯзбекистон интохоботи порлумонӣ шуда гузашт. Ин [[:ru:Парламентские выборы в Узбекистане (1994—1995)|якӯмин интихоботи порлумонӣ дар Ӯзбекистони мустақил]] буд. Аксари овоздиҳон овози худро ба [[:ru:Народно-демократическая партия Узбекистана|Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон]] доданд. [[:ru:Парламентские выборы в Узбекистане (1999)|Интихоботи порлумонии навбатӣ]] 5 декабри соли 1999 шуда гузашт. Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон боз аксари овози овоздиҳандагонро (49 овоз) гирифт ва бузургтарин ҳизби сиёсии кишвар гардид. Ҷои дуюмро [[:ru:Национально-демократическая партия «Фидокорлар»|Ҳизби демократии миллии «Фидокорон»]] гифирт (34 овоз), ҷои сеюмро Ҳизби «Тараққиёти Ватан» (20 овоз), ҷои чорумро [[:ru:Адолат|Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат»]] (11 овоз), ва ҷои панҷӯмро [[:ru:Миллий тикланиш|Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ»]] (10 овоз) гирифт.
* [[26 март]]и [[соли 1995]] дар Ӯзбекистон [[:ru:Референдум о сроке президента в Узбекистане (1995)|Референдум дар бораи муддати президентӣ]] гузашт. 9 январи соли 2000 [[:ru:Президентские выборы в Узбекистане (2000)|Интихоботи президентии навбатӣ]] гузашт. Ислом Каримов 95,7 % овози овоздиҳонро гирифт ва боз президенти Ӯзбакистон шуд. Абдулҳафиз Ҷалолов 4,3 % овозҳоро гирифт.
* [[27 январ]]и [[соли 2002]] дар ин кишвар  [[:ru:Конституционный референдум в Узбекистане (2002)|Референдуми Конститутсиявӣ]] дар бораи ҷорӣ кардани порлумони дупалатагӣ ва дароз кардани муддати президентӣ аз 5 сол то 7 сол гузашт.
* [[26 декабр]]и [[соли 2004]] ва [[9 январ]]и [[соли 2005]] [[:ru:Парламентские выборы в Узбекистане (2004—2005)|Интихоботи порлумонии навбатӣ]] дар Ӯзбекистон шуда гузашт. Ин дафъа овози аксари овоздиҳонро [[:ru:Либерально-демократическая партия Узбекистана|Ҳизби либерал-демократии Ӯзбекистон]] гирифт (41 овоз). Ҷои дуюмро Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон (28 овоз), ҷои сеюмро Ҳизби демократии миллии «Фидокорон» (18 овоз), ҷои чорӯмро Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ» (11 овоз) ва ҷои панҷӯмро Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» (10 овоз) гирифт.
* [[23 декабр]]и [[соли 2007]] [[:ru:Президентские выборы в Узбекистане (2007)|Интихоботи президентии навбатӣ]] гузашт. Аксари овоздиҳон овози худро ба президент [[Ислом Каримов]] доданд (90,76 %). Дигар овозҳоро ба Аслиддин Рустамов (3,27 %) аз Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон, Дилором Тошмуҳамедова (3,03 %) аз Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат», ва бепартиявӣ Акмал Саидов (2,94 %) гирифтанд. 
[[File:Nigmatilla Yuldashev.jpg|thumb|right|200px|Раиси Сенатӣ Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Ӯзбекистон [[:ru:Юлдашев, Нигматилла Тулкинович|Ниғматулло Йӯлдошев]]]].
* [[27 декабр]]и [[соли 2009]] ва [[10 январ]]и [[соли 2010]] [[:ru:Парламентские выборы в Узбекистане (2009—2010)|Интихоботи порлумонии навбатӣ]] дар ин кишвар шуда гузашт. Боз овози аксари овоздиҳонро Ҳизби либерал-демократии Ӯзбекистон гирифт (53 овоз). Ҷои дуюмро Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон (32 овоз), ҷои сеюмро Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ» (31 овоз), ҷои чорумро Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» (19 овоз), ва ҷои панҷумро [[:ru:Экологическое движение Узбекистана|Ҳаракати экологии Ӯзбекистон]] (15 овоз) гирифт.
* [[29 март]]и [[соли 2015]] [[:ru:Президентские выборы в Узбекистане (2015)|Интихоботи президентии навбатӣ]] гузашт, ва дар ин интихобот боз [[Ислом Каримов]] овози аксари овоздиҳандагонро гирифт (90,39 %) ва президенти Ӯзбакистон шуд. Дигар овозҳоро [[:ru:Саидов, Акмаль Холматович|Акмал Саидов]] (3,08 %) аз Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ», [[:ru:Кетмонов, Хатамжон Абдурахманович|Ҳотамҷон Кетмонов]] (2,92 %) аз Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон ва [[:ru:Умаров, Нариман Маджитович|Наримон Умаров]] (2,05 %) аз Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» гирифтанд.
* [[21 декабр]]и [[соли 2014]] ва [[4 январ]]и [[соли 2015]] [[:ru:Парламентские выборы в Узбекистане (2014—2015)|Интихоботи порлумонии навбатӣ]] дар Ӯзбекистон шуда гузашт. Ҳизби либерал-демократии Ӯзбекистон боз аксари овози овоздиҳонро гирифт (52 овоз) ва боз бузургтарин ҳизби сиёсии ин кишвар шуд. Ҷои дуюмро ин дафъа Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ» (36 овоз) гирифт. Ҷои сеюмро Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон (27 овоз), ҷои чорумро Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» (20 овоз), ва ҷои панҷумро [[:ru:Экологическое движение Узбекистана|Ҳаракати экологии Ӯзбекистон]] (15 овоз) гирифт. Ин интихоботи порлумонӣ то ҳоло охирин интихоботи порлумонӣ дар ин кишвар мебошад. Интихоботи порлумонии оянда дар ин кишвар солҳои 2019/2020 мегузарад.

[[File:Shavkat Mirziyoyev.png|thumb|right|200px|Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон [[Шавкат Мирзиёев]]]]
[[2 сентябр]]и [[соли 2016]] президенти Ӯзбекистон [[Ислом Каримов]] дар синни 78-солагӣ дар [[Тошканд]] аз олам даргузашт. Ҷанозаи президент дар зодгоҳаш,  шаҳри [[Самарқанд]] гузашт, ва президенти якӯми Ӯзбакистон [[:ru:Мечеть Хазрет-Хызр|масҷиди Ҳазрати Хизр]] дар оромгоҳи марказии шаҳри кӯҳнаи Самарқанд дафн карда шуд. Дар ҷанозаи Ислом Каримов президентҳои [[Тоҷикистон]], [[Туркманистон]] ва [[Афғонистон]], сарвазирон (ҳамчунин сарвазири [[Русия]]), ноибони-сарвазирон, вазирон ва дигар меҳмонҳои олӣ аз кишварҳои гуногун иштирок кардаанд. Баъди марги Ислом Каримов вазифаи президентӣ ба раиси [[:ru:Сенат Олий Мажлиса Республики Узбекистан|Сенатӣ Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Ӯзбакистон]] [[:ru:Юлдашев, Нигматилла Тулкинович|Ниғматулло Йӯлдошев]] гузашт. 8 сентябри соли 2016 дар маҷлиси якҷояи ҳар ду палатаи [[:ru:Олий Мажлис|Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Ӯзбекистон]], Йӯлдошев худрадкунӣ аз ин вазифа кард. Дар он маҷлис, сарвазири Ҷумҳурии Ӯзбакистон [[Шавкат Мирзиёев]] ба вазифаи президенти муваққати Ҷумҳурии Ӯзбакистон таъйин шуд.
* [[4 декабр]]и [[соли 2016]] дар Ӯзбекистон [[:ru:Президентские выборы в Узбекистане (2016)|Интихоботи президентии ғайринавбатӣ]] гузашт. 
Дар ин интихобот овози аксари овоздиҳонро (88,61 %) [[Шавкат Мирзиёев]] аз Ҳизби либерал-демократии Ӯзбакистон гирифт ва президенти интихобшудаи Ҷумҳурии Ӯзбекистон шуд. Ҷои дуюмро [[:ru:Кетмонов, Хатамжон Абдурахманович|Ҳотамҷон Кетмонов]] аз Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон гирифт (3,73 %). ҷои сеюмро [[:ru:Умаров, Нариман Маджитович|Наримон Умаров]] (3,46 %) аз Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» ва ҷои чорӯмро (2,35 %) Сарвар Отамуродов аз Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ» гирифт. Интихоботи президентии оянда дар ин кишвар дар соли 2021 мегузарад.

== Сохтори сиёсӣ ==
Тибқи конститутсия, Ӯзбекистон давлати ҳуқуқбунёди демократӣ мебошад. Сардори давлат [[Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон]] аст. Мақоми олии намояндагии давлатӣ Олий Маҷлиси Ҷумҳурии Ӯзбекистон мебошад, ки ҳокимияти қонунбарорро амалӣ менамояд. Олий Маҷлиси Ҷумҳурии Ӯзбакистон аз ду палата - палатаи қонунгузорӣ (палатаи поёнӣ) ва сенат (палатаи боло) иборат аст (Конститутсияи Ҷумҳурии Ӯзбекистон, боби 18, моддаи 76). Мақоми ҳокимияти иҷроияи Ҷумҳурии Ӯзбекистон, ки барои фаъолияти пурсамари иқтисодиёт, соҳаи иҷтимоӣ ва маънавӣ, татбиқи қонунҳо, қарорҳои дигари Олий Маҷлис, Фармонҳо ва фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон роҳнамоӣ мекунад, Девони Вазирони Ҷумҳурии Ӯзбекистон амалӣ мегардонад.

=== Ҳизбҳо ва ҳаракатҳои сиёсӣ === 

* 1991 — Ҳизби Халқии Демократии Ӯзбекистон (ҲХДӮ);
* 1995 — Ҳизби сотсиал-демократии " Адолат ";
* 1995 — Ҳизби "Ватан тараққиётӣ" (соли 2000 бо ҳизби Фидокорҳо ба як ҳизб бо номи Фидокорҳо ҳамроҳ шуд);
* 1995 — Ҳизби Демократии "Миллӣ Тиқланиш ";
* 2000 — Ҳизби Миллии Демократии " Фидокорлар " (соли 2008 ҳизбҳои сиёсии "Миллӣ Тиқланиш" ва "Фидокорлар" ба як ҳизб бо номи "Миллӣ Тиқланиш" муттаҳидшавиашонро эълон карданд );
* 2003 — Ҳизби либерал-демократии Ӯзбекистон;
* 2008 — Ассотсиатсияи ҷамъиятии " Ҷунбиши экологии Ӯзбекистон". (Ҷунбиш ба Ҳизби экологии Ӯзбакистон табдил дода шуд ва он 24 январи соли 2019 ба қайд гирифта шудааст).

== Бахшбандии кишварӣ ==
{{асос|Вилоятҳои Ӯзбекистон}}
[[Акс:RegistanSquare Samarkand.jpg|thumb|250px|right|[[Регистон|Майдон ва маҷмаи Регистон]] дар [[Самарқанд]]]]
[[Акс:Mosque Bibi Khanum (5).JPG|thumb|250px|right|мақбараи Биби-Хонум дар [[Самарқанд]]]]
[[Акс:Samanid Mausoleum.jpg|thumb|right|250px|[[Мақбараи сулолавии Сомониён]] дар [[Бухоро]]]]

Ӯзбекистон иборат аз 12 вилоят, 1 ҷумҳурии мухтор ва як шаҳри асоси дорад.

[[Акс:Uzbekistan provinces numbered.svg|thumb|250px]]
# Шаҳри [[Тошканд]] (1)
# [[Вилояти Андиҷон]] (2)
# [[Вилояти Бухоро]] (3)
# [[Вилояти Фарғона]] (4)
# [[Вилояти Ҷиззах]] (5)
# [[Вилояти Xоразм]] (13)
# [[Вилояти Намангон]] (6)
# [[Вилояти Навоӣ]] (7)
# [[Вилояти Қашқадарё]] (8)
# [[Вилояти Самарқанд]] (9)
# [[Вилояти Сирдарё]] (10)
# [[Вилояти Сурхондарё]] (11)
# [[Вилояти Тошканд]] (12)
# [[Қароқалпоқистон|Ҷумҳурии Қароқалпоқистон]] (14)

{| class="wikitable"
|+Калонтарин шаҳрҳои Ӯзбекистон (аҳолӣ беш аз 100 000)
|-
! Шаҳр !! Аҳолӣ<br>1.07.2001<ref name="ООН">[http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2013/notes/notes08.pdf Demographic Yearbook 2013. Population of capital cities and cities of 100 000 or more inhabitants: latest available year, 1999—2013]</ref>!! Аҳолӣ<br>1.01.2014<ref>[http://www.stat.uz/upload/str2.jpg Статистический буклет «О населении языком цифр»]</ref>
|-
| [[Тошканд]] ||2 137,2 || 2 352,9
|-
| [[Самарқанд]] ||361,3 || 509,0
|-
| [[:ru:Наманган|Намангон]] ||391,3 || 475,7
|-
| [[Андиҷон]] ||338,4 || 403,9
|-
| [[Нукус]] ||212,0 || 295,2
|-
| [[Бухоро]] ||237,4 || 272,5
|-
| [[Фарғона]] ||183,0 || 264,9
|-
| [[:ru:Карши|Қаршӣ]] ||204,7 || 254,6
|-
| [[Қӯқанд (Ӯзбекистон)|Қӯқанд]] ||197,5 || 233,5
|-
| [[Марғилон (Ӯзбекистон)|Марғилон]] ||149,6 || 215,4
|-
| [[:ru:Ангрен (город)|Ангрен]] ||128,8 || 175,4
|-
| [[:ru:Джизак|Ҷиззах]] || 131,5 || 163,2
|-
| [[:ru:Чирчик (город)|Чирчиқ]] ||141,7 || 149,4
|-
| [[:ru:Ургенч|Урганҷ]] ||138,6 || 137,3
|-
| [[Тирмиз|Термиз]] ||116,5 || 136,2
|-
| [[:ru:Навои (город)|Навоӣ]] ||138,1 || 134,1
|-
| [[:ru:Алмалык|Олмалиқ]] ||113,1 || 121,1
|-
| [[:ru:Ходжейли|Хӯҷайлӣ]] ||- || 104,5
|-
| [[Деҳнав (Ӯзбекистон)|Деҳнав]] ||- || 104,4
|-
| [[Бекобод]] ||- || 101,2
|-
| [[:ru:Шахрисабз|Шаҳрисабз]] ||- || 100,3
|}

== Ҷуғрофия ==
Дарозии марзҳои кишвар 6221 км мебошад. Дарозӣ: дар тӯлонӣ (аз шимол ба ҷануб) 925 км, дар арзи ҷуғрофӣ (аз ғарб ба шарқ) 1400 км, шарқтарин нуқтаи Ӯзбекистон, шаҳраки Тополино, [[вилояти Андиҷон]] аст.

Баландтарин нуқта  аз сатҳи баҳр: Қуллаи Ҳазрат-Султон бо баландии 4643,3 м (қаторкӯҳи Ҳисор). Пасттарин нуқта аз сатҳи баҳр: ботлоқи намаки Кулатай дар Минбулоқ - .712,7 м [47] (биёбони Қизилқум).

Иқлим  континенталӣ мебошад. Ҳарорати миёнаи январ аз +4 ° C дар ҷануб то -10 ° C дар шимол, ҳарорати июл аз +27 ° C дар шимол то +37 ° C дар ҷануб фарқ мекунад. Ҳарорати пасттарин -38 ° C мебошад.

== Аҳолӣ ==
{{main|Аҳолии Ӯзбекистон}}Аҳолии Ӯзбекистон 32 миллион 121 ҳазор нафар аҳолиро (дар соли 2017) ташкил мекард, аз он ҷумла 51 % аҳолӣ дар шаҳрҳо истиқомат мекарданд.

Дар таркибӣ миллии кишвар, 82 % (аз 25 миллион зиёдтар мардуми кишвар) — ӯзбекон, 5 % (аз 1,5 миллион зиёдтар) — тоҷикон, 3 % (аз 900 ҳазор зиёдтар) — қазоқҳо, 2 % (аз 800 ҳазор зиёдтар) — русҳо. Ҳамчунин, дар кишвар қароқалпоқҳо (аз 500 ҳазор зиёдтар), тоторҳо (аз 300 ҳазор зиёдтар), қирғизҳо, корейсҳо, туркманҳо, украинҳо, арманиҳо, озарбойҷониҳо, форсҳо (эрониён), уйғурҳо, белорусҳо, яҳудиён (асосан яҳудиёнӣ бухороӣ), олмониҳо, лӯлиҳо, арабони Осиёи Миёна истиқомат мекарданд.

=== Ҳайати миллии аҳолӣ ===
{| class="wikitable"
|+ Маълумоти расмӣ дар бораи 
таркиби миллии аҳолии Ӯзбекистон
|-
! rowspan="2"| Миллат !! colspan="2"| 12 январи 1989 <small>(баҳисобгирии оморӣ)</small><ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php?reg=4 Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по республикам СССР]</ref> !! colspan="2"| 1 января 1991 <small>(баҳодиҳӣ)</small><ref>{{Cite web |url=https://stat.uz/ru/ofitsialnaya-statistika/demografiya-i-trud/demograficheskie-pokazateli/433-analiticheskie-materialy-ru/2055-demograficheskaya-situatsiya-v-respublike-uzbekistan |title=Информация о национальном составе постоянного населения Республики Узбекистан |accessdate=2018-06-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190411075958/https://stat.uz/ru/ofitsialnaya-statistika/demografiya-i-trud/demograficheskie-pokazateli/433-analiticheskie-materialy-ru/2055-demograficheskaya-situatsiya-v-respublike-uzbekistan |archivedate=2019-04-11 |deadlink=yes }}</ref>!! colspan="2"| 1 январи 2011 <small>(баҳодиҳӣ)</small>!! colspan="2"| 1 январи 2017 <small>(баҳодиҳӣ)</small> 
|-
! шумора<br> ҳаз. наф. !! миқдор % !!шумора<br> ҳаз. наф. !! миқдор % !! шумора<br> ҳаз. наф. !! миқдор %  !! шумора<br> ҳаз. наф. !! миқдор % 
|-
| [[ӯзбек]]ҳо || 14 142,5 || 71,39 || 14 995,3 || 72,77 || 23 983,2 || 82,35 || 26 917,7 || 83,8
|-
| [[тоҷик]]ҳо || 933,6 || 4,71 || 980,7 || 4,76 || 1 411,6 || 4,85 || 1544,7 || 4,81
|-
| [[қазоқ]]ҳо || 808,2 || 4,08 || 845,3 || 4,1 || 832,7 || 2,86 || 803,4 || 2,5
|-
| [[русҳо]] || 1653,5 || 8,35 || 1593,8 || 7,73 || 837,5 || 2,88 || 750 || 2,33
|-
| [[қарқалпоқҳо]]|| 411,9 || 2,08 || 431,9 || 2,1 || 641,5 || 2,2 || 708,8 || 2,21
|-
| [[қирғизҳо]] || 374,9 || 1,88 || 482,6 || 1,89 || 254,6 || 1,87 || 274,4 || 0,85
|-
| [[тоторҳо]]|| 467,8 || 2,36 || 414,6 || 2,01 || 218,6 || 0,75 || 195 || 0,61
|-
| [[туркманҳо]]|| 121,6 || 0,61 || 126,6 || 0,61 || 174,7 || 0,6 || 192 || 0,6
|-
| [[куриёиҳо]]|| 183,1 || 0,92 || 183,7 || 0,89 || 188,0 || 0,65 || 176,9 || 0,55
|-
| [[укроинҳо]] || 153,2 || 0,77 || 146,8 || 0,71 || 78,2 || 0,27 || 70,7 || 0,22
|-
| дигарон || 759,8 || 3,84 || 706,4 || 3,43 || 502,8 || 1,73 || 486,9 || 1,52
|-
| '''Ҳамагӣ''' || '''19 810,1''' || '''100''' || '''20 607,7''' || '''100''' || '''29 123,4''' || '''100''' || '''32 120,5''' || '''100'''
|}
Аз соли 1989 дар Ӯзбекистон баҳисобгирии аҳолӣ гузаронида нашудааст. Мансубияти миллӣ аз рӯи маълумотномаи шиносномаҳои шаҳрвандӣ ва шаҳодатномаҳои таваллуди фарзандон (аз рӯи миллати волидайн) оварда шудааст.

==Иқтисодёт==

== Идҳои расмии кишвар ==
[[Акс:Le minaret et la mosquée Kalon (Boukhara, Ouzbékistan) (5658826884).jpg|thumb|250px|right|[[Мунори Калон]] ва [[Масҷиди Калон]] дар [[Бухоро]]]]
[[Акс:30 Shakhrisabz Ak Seraj (7).JPG|thumb|250px|right|Қасри [[Оқсарой]] ва муҷассамаи [[амир Темур]] дар [[Шаҳрисабз]]]]
{| class="wikitable"
|-
! Рӯз
! Ном ба забони ӯзбекӣ
! Ном ба забони тоҷикӣ
|-
| [[1 январ]]
| Yangi yil bayrami<br />Янги йил байрами
| [[Соли Нав|Соли нави мелодӣ]]
|-
| [[14 январ]]
| Vatan himoyachilari kuni<br />Ватан ҳимоячилари куни
| Рӯзи муҳофизони Ватан
|-
| [[8 март]]
| Xalqaro xotin-qizlar kuni<br />Халқаро хотин-қизлар куни
| [[Рӯзи байналмилалии занон]]
|-
| [[21 март]]
| Navroʻz<br />Наврӯз
| [[Наврӯз]]
|-
| [[9 май]]
| Xotira va qadrlash kuni <br />Хотира ва қадрлаш куни
| Рӯзи хотира ва иззат
|-
| [[1 сентябр]]
| Mustaqillik kuni<br />Мустақиллик куни
| Рӯзи истиқлолят
|-
| [[1 октябр]]
| Oʻqituvchilar va murabbiylar kuni<br />Ўқитучилар ва мураббийлар куни 
| Рӯзи устодон ва мураббиён
|-
| [[8 декабр]]
| Konstitutsiya kuni<br />Конституция куни
| Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Ӯзбекистон
|-
| -
| Ramazon Hayit<br />Рамазон Ҳайит
| [[Иди Рамазон]]
|-
| -
| Qurbon Hayit<br />Қурбон Ҳайит
| [[Иди Қурбон]]
|}

== Маориф ва фарҳанг ==
Мувофиқи маълумоти Кумитаи давлатии омори Ӯзбекистон, дар [[соли 2020]] шумораи [[театр]]ҳое, ки дар кишвар фаъолият мекунанд, 49 ададро ташкил медиҳад. 
:Шумораи театрҳое, ки дар ҳудудҳои вилоятҳо фаъолият мебаранд, чунинанд:
: [[Вилояти Самарқанд|Самарқанд]]  - 4 то
: [[Ҷумҳурии Қарақалпоқистон|Қарақалпоқистон]]  - 3 то
: [[Вилояти Андиҷон|Андиҷон]] - 3 то
: [[Вилояти Бухоро|Бухоро]]  - 2 то
: [[Вилояти  Ҷиззах|Ҷиззах]] - 2 то
: [[Вилояти Қашқадарё|Қашқадарё]]  - 4 то
: [[Вилояти Намангон|Намангон]]  - 1 то
: [[Вилояти Сурхондарё|Сурхондарё]]  - 2 то
: [[Вилояти Сирдарё|Сирдарё]]  - 2 то
: [[Вилояти Тошканд|Тошканд]]  - 1 то
: [[Вилояти Фарғона|Фарғона]]  - 5 то      
: [[Вилояти Хоразм|Хоразм]]  - 2 то
: шаҳри [[Тошканд]] - 18 то. <ref>{{Cite web |url=https://ovozi.uz/29369/ |title=Telegram Web Овози Самарқанд |accessdate=2021-03-31 |archivedate=2021-05-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210516021942/https://ovozi.uz/29369/ }}</ref>

== [[Ҷозибаҳои гардишгарӣ|Ҷозибаҳои сайёҳӣ]] ==
{{асосӣ|Ёдгориҳои бостонӣ ва меъмории Ҷумҳурии Тоҷикистон}}

== Нигораҳо ==
<center>
<gallery>
Hi-speed_trains_Afrosiyab_(Uzbekistan).JPG
Winter_in_Tashkent.JPG
University of Westminster 15-39.JPG
Hotel_Le_Grand_Plaza.JPG
Tashkent_city.jpg
Winter_in_Tashkent_3.JPG
Tashkent_city_5.JPG
Registan square2014.JPG
Uzbekistan 2007 042 Kalta minor Khiva.jpg
Registan Tillya-Kari madrasah2014.JPG
Bukhara - Panorama.jpg
Sacred Heart Cathedral, Tashkent 14-03.JPG
</gallery>
</center>

== Пайвандҳо ==
* [http://www.gov.uz/ru/ '''Правительственный портал''' Республики Узбекистан.]
* [http://cis.minsk.by/main.aspx?uid=230 Республика Узбекистан. Исполнительный комитет Содружества Независимых Государств]
* [[Facebook]] — [http://www.facebook.com/ozbekistan1 страница Республики Узбекистан.]
* [http://podrobnosti.ua/power/2010/12/25/742624.html Граждан Узбекистана обязали прикладывать руку к сердцу во время гимна]
* [http://uzreport.uz Национальное информационное агентство Узбекистана]
* [http://uzinform.com Информационный портал Узбекистана «УЗИНФОРМ»]
* [http://www.panoramio.uz/gallery/ panoramio.uz — Виртуальный Узбекистан] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20150911023408/http://www.panoramio.uz/gallery/ |date=2015-09-11 }}

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{ПБ}}
{{СҲШ}}
{{ИИЕ}}
{{ИДМ}}
{{Тақсимоти маъмурии Ӯзбекистон}}

[[Гурӯҳ:Ӯзбекистон]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳо аз рӯи алифбо]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳои Осиё]]
[[Гурӯҳ:Осиёи Миёна]]
[[Гурӯҳ:Осиёи Марказӣ]]
[[Гурӯҳ:Кишварҳои Осиёи Марказӣ]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳо — узви СММ]]