Дидани манбаъи Гурҷистон

{{Кишвар
|common_name=Georgia
|Парчам  =Flag of Georgia.svg
|Номи тоҷикӣ=Гурҷистон
|Номи аслӣ=საქართველო
|Нишон=Georgian COA.jpg
|Шиор=ძალა ერთობაშია
|Номи суруди миллӣ=Суруди миллии Гурҷистон [[File:Georgian national anthem.oga|center]]
|Сохтори давлат=
|Дар харита=Georgia (orthographic projection with inset).svg
|Забон=
|Рӯзи истиқлол=
|Соҳибистиқлол аз=
|Пойтахт=[[Тбилиси]]
|Шаҳри калонтарин=
|Вазифаи сарварон=[[Президенти Гурҷистон|президент]]
|Сарварон=[[Саломе Зурабишвилӣ]]
|Ҷой аз рӯи масоҳат=
|Масоҳат=
|Фоизи об=
|Ҷой аз рӯи аҳолӣ=
|Аҳолӣ=
|Соли ба шумор гирифтани аҳолӣ=
|Зичии аҳолӣ=
|ММД=
|Соли ҳисоби ММД=
|Ҷой дар ҷаҳон аз рӯи ММД=
|ММД ба сари аҳолӣ=
|Пули миллӣ=
|Домен=[[.ge]]
|Коди телефон=
|Соат=
|Эзоҳот=
}}
[[File:Georgia cities01.png|thumb|250px|Шаҳрҳои Гурҷистон ]]

'''Гурҷистон''', расман '''Ҷумҳурии Гурҷистон''' ({{Lang-ka|საქართველო, Сакартвело}}) — [[кишвар]]ест, ки дар қисми ғарбии [[Қафқоз]], дар соҳили шарқии Баҳри Сиёҳ воқеъ аст. Ба [[Осиёи Ғарбӣ]] тааллуқ дорад; аксар вақт ҳамчун як кишвар дар чорроҳаи Аврупо ва Осиё, баъзан ҳамчун як қисми Аврупои муосир баррасӣ карда мешавад.

Аҳолӣ, тибқи барӯйхатгирии расмии [[Соли 2014|соли 2014,]] 3 713 804 нафар (тибқи ҳисобҳо дар аввали соли 2021 — 3 728 573 нафар), масоҳат — 69 700 км².  Аз рӯи шумораи аҳолӣ дар ҷаҳон ҷои 131-ум ва аз ҷиҳати масоҳат 119-умро ишғол мекунад.

Пойтахташ — [[Тифлис|Тбилисӣ]].  Забони давлатӣ — [[забони гурҷӣ]].

Гурҷистон як давлати унитарӣ буда, шакли идораи парлумонӣ дорад. [[Саломе Зурабишвилӣ|Саломе Зурабишвили]] 16 декабри соли 2018 ба курсии раисиҷумҳури Гурҷистон расид, [[Ираклий Гарибашвилӣ]] аз 22 феврали соли 2021 нахуствазир буд.

Тибқи Конститутсия Гурҷистон 2 ҷумҳурии худмухтор, 9 вилоят ва як пойтахти муодили онро дар бар мегирад.

Гурҷистон дар ғарб ба баҳри Сиёҳ мебарояд;  дар шарқ ва шимол бо Русия, дар ҷануб бо Арманистон ва Туркия ва дар ҷанубу шарқ бо Озарбойҷон ҳамсарҳад аст. Қаламрави Абхозистон ва вилояти Тсхинвалӣ амалан аз ҷониби ҳукумати Гурҷистон назорат карда намешаванд ва аз ҷониби он, Ассамблеяи парлумонии САҲА, Иёлоти Муттаҳида ва Комиссияи Аврупо ҳамчун бахшҳои аз Гурҷистон ишғолшуда аз ҷониби Русия ҳисобида мешаванд. Русия, Никарагуа, Науру, Венесуэла ва Сурия онҳоро ҳамчун давлатҳои мустақил аз Гурҷистон ([[Ҷумҳурии Абхозистон]] ва [[Осетияи Ҷанубӣ|Ҷумҳурии Осетияи Ҷанубӣ]]) ҳисоб мекунанд.

== Таърих ==
== Сиёсату ҳукумат ==
== Бахшбандии кишварӣ ==
== Ҷуғрофия ==
==Иқтисодёт==
== Аҳолӣ ==
[[Акс:Georgia_single_age_population_pyramid_2020.png|thumb|300px|[[Пирамидаи синну сол ва ҷинсии]] аҳолии Гурҷистон барои соли 2020]]
[[Акс:Jvari monastery, outside Mtsketa.jpg|мини|Ибодатгоҳи православии [Ҷварӣ (гурҷӣ: ჯვარი, тарҷ. «салиб»), дар нимаи асри VII сохта шудааст (амалкунанда)]]

=== Маълумоти умумӣ ===
Теъдоди умумии аҳолии Гурҷистон, тибқи маълумоти хадамоти омори миллии Гурҷистон то 1 январи соли 2021, 3,728,573 нафар<ref>{{cite web|url=https://www.geostat.ge/media/38040/01---population-by-self-governed-unit.xlsx|title=Численность населения Грузии с разбивкой по городам и районам на начало января 1994—2021 гг.|publisher=[https://www.geostat.ge/en/modules/categories/41/population Национальная статистическая служба Грузии]|accessdate=2021-08-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210804201948/https://www.geostat.ge/media/38040/01---population-by-self-governed-unit.xlsx|archivedate=2021-08-04|deadlink=}}{{ref-en}}</ref>, тибқи барӯйхатгирии соли 2014 дар Гурҷистон — 3,713,804 нафар, тибқи ҳисобҳо то моҳи январ 1, 2014 - 4 490 500 нафар<ref>{{cite web|url=https://www.geostat.ge/media/38040/01---population-by-self-governed-unit.xlsx|title=Численность населения Грузии с разбивкой по городам и районам на начало января 1994—2021 гг.|publisher=[https://www.geostat.ge/en/modules/categories/41/population Национальная статистическая служба Грузии]|accessdate=2021-08-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210804201948/https://www.geostat.ge/media/38040/01---population-by-self-governed-unit.xlsx|archivedate=2021-08-04|deadlink=}}{{ref-en}}</ref>
Аз рӯи зичии аҳолӣ (53 нафар/км²), Гурҷистон дар соли 2017 дар ҷаҳон ҷои 123-юмро ишғол кард<ref>{{cite web|url=https://worldpopulationreview.com/countries/georgia-population |title=Israel Population 2021 |lang=en |publisher=World Population Review |accessdate=2020-02-15}}</ref>.

=== Таркиби этникӣ ===
[[Акс:Caucasus-ethnic ru.svg|мини|Гурӯҳҳои этнолингвии Қафқоз]]
Тибқи барӯйхатгирии соли 2014 дар Гурҷистон, аз 3 713 804 сокинон дар ин кишвар гурӯҳҳои миллии зерин зиндагӣ мекарданд<ref>{{cite web|url=http://census.ge/files/results/Census_release_ENG.pdf|deadlink=yes|title=Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 General Population Census Main Results General Information)|subtitle=[http://census.ge/en/results/census 2014 GENERAL POPULATION CENSUS RESULTS]|publisher=Национальная статистическая служба Грузии|accessdate=2016-04-28|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160808154843/http://census.ge/files/results/Census_release_ENG.pdf|archivedate=2016-08-08}}</ref>:
{|class="standard sortable"
|-
! Халқ || % || Халқ || % || Халқ || %
|-
| [[гурҷиҳо]] ||align="right" | 86,8 ||align="right" | [[осетинҳо]] ||align="right" | 0,4 ||align="right" | [[юнониҳо]] ||align="right" | 0,1
|-
| [[озарбойҷониҳо]] ||align="right" | 6,3 ||align="right" | [[езидҳо]] ||align="right" | 0,3 ||align="right" | [[ашӯриҳо]] ||align="right" | 0,1
|-
| [[арманҳо]] ||align="right" | 4,5 ||align="right" | [[украинҳо]] ||align="right" | 0,2 ||align="right" | [[яҳудиён]], [[абхозҳо]], [[курдҳо]], [[аварҳо]] ва ғ. ||align="right" | 0,4
|-
| [[русҳо]] ||align="right" | 0,7 ||align="right" | [[чечен-кистинҳо]] ||align="right" | 0,4
|}.

Ба гуфтаи вазири давлатии умури диаспора Мирзо Давитай, беш аз 1,6 миллион гурҷӣ берун аз Гурҷистон (25,7%) зиндагӣ мекунанд.<ref>{{Cite web |url=https://www.apsny.ge/2010/pol/1267131783.php |title=За рубежом проживает более 1,6 миллиона грузин |accessdate=2021-12-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211221124710/https://www.apsny.ge/2010/pol/1267131783.php |archivedate=2021-12-21 }}</ref>

=== Таркиби динӣ ===

83,42% аҳолии Гурҷистон ба дини православӣ (калисои православии гурҷӣ) тааллуқ доранд, 10,74% мусулмонон, 2,94% пайравони калисои апостолии арманӣ, 0,52% католикҳо, 0,33% Шоҳидони Иегова, 07,03% просситонҳо, 0,04% — яҳудиён;  дигар динҳо — 0,04%. Гурҷистон дуввумин давлатест, ки баъд аз Арманистон дар ҷаҳон аст, ки дар асри IV масеҳиятро ба унвони дини давлатӣ пазируфтааст.  Калисои Православии Гурҷистон — яке аз қадимтарин калисоҳои масеҳӣ<ref>{{cite web|url=https://www.apsny.ge/news/1158540240.php|title=Грузия Online|author=|website=|date=|publisher=|archiveurl=https://www.webcitation.org/6FQsEy23C?url=https://www.apsny.ge/news/1158540240.php|archivedate=2013-03-27|accessdate=2021-12-21}}</ref><ref>{{cite web|url=http://georgia.orthodoxy.ru/index.php?cat=_history|title=Краткая история Грузинской Православной Церкви|author=|website = |date=|publisher=|deadlink=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090504010147/http://georgia.orthodoxy.ru/index.php?cat=_history|archivedate=2009-05-04}}</ref>.

Масеҳиёни православӣ аксарияти куллии аҳолии қариб дар тамоми минтақаҳои Гурҷистонро ташкил медиҳанд, ба истиснои Адҷария, ки 40%-и аҳолии онҷо аҷарҳои мусулмон мебошанд;  Квемо-Картли, ки дар он 43% озарбойҷонҳои мусалмон ҳастанд, инчунин Самтхе-Ҷавахетӣ, ки дар он ҷо православҳо дар ақаллият қарор доранд (45%), ки ин ба шумораи зиёди арманиҳо, ки ба Калисои Апостолии Арманистон тааллуқ доранд (40% аҳолии минтақа) ва калисои католикӣ (9% аҳолии минтақа) рабт дода мешавад.

=== Шаҳрнишинӣ ===
Тақрибан 55% аҳолии Гурҷистон дар шаҳрҳо зиндагӣ мекунанд (бештар аз 2,0 миллион нафар тибқи барӯйхатгирии соли 2014);  4 шаҳр зиёда аз 100 ҳазор нафар ахолй дорад, аз он ҷумла Тбилиси бо қариб 1,1 миллион нафар аҳолӣ зиндагӣ мекунад.
{{Largest cities
| name        = Шаҳрҳои калонтарин
| country     = Гурҷистон
| stat_ref    = {{cite web|url=http://census.ge/en/results/census|title=Итоги переписи населения Грузии 2014 года|publisher=Национальная статистическая служба Грузии|lang=en|accessdate=2021-12-21|archivedate=2020-02-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200214144947/http://census.ge/en/results/census}}
| list_by_pop = Шаҳрҳои Гурҷистон
| class       = nav
| div_name    = Воҳиди маъмурӣ
| div_link    = Тақсимоти маъмурии Гурҷистон
| city_1      = Тбилиси | div_1= Тбилисӣ | pop_1 = 1 062 282|img_1 = Tbilisi panorama, ArmAg (5).jpg
| city_2      = Батуми | div_2 =  Аҷария |pop_2 = 152 839 |img_2 = City of Batumi, Georgia.jpg
| city_3      = Кутаиси | div_3 = Имеретия |pop_3 = 147 635 |img_3 = Downtown_Kutaisi_%26_White_Bridge_as_seen_from_Mt_Gora_(August_2011)-cropped.jpg
| city_4      = Рустави | div_4 = Квемо-Картлӣ |pop_4 = 125 103 |img_4 = Rustavi_Square.JPG
| city_5      = Горӣ | div_5 = Шида-Картли |pop_5 = 48 143
| city_6      = Зугдидӣ | div_6 = Самегрело-Верхняя Сванетия |pop_6 = 42 998
| city_7      = Поти | div_7 = Самегрело-Сванетияи Боло |pop_7 = 41 465
| city_8      = Хашурӣ | div_8 = Шида-Картлӣ |pop_8 = 33 627
| city_9      = Самтредиа | div_9 = Имеретия |pop_9 = 25 318
| city_10     = Сенакӣ | div_10 = Самегрело-Сванетияи Боло |pop_10 =  21 596
<!-- | city_11     = Зестафонӣ | div_11 = Имеретия |pop_11 = 20 814
| city_12     = Марнеули | div_12 = Квемо-Картлӣ |pop_12 = 20 211-->
}}

Ҳамчунин, дар 39 шаҳраки типи шаҳрӣ ҳудуди 86 ҳазор нафар (барӯйхатгирии 2014) зиндагӣ мекунанд.

==Фарҳанг ва маданият==
== Инҷоро ҳам бингаред ==
== Пайвандҳо ==
* [http://www.allgeo.org Full information about (country) Georgia] (english, german, russian, georgian)
{{Умуми}} 
{{Гурҷистон-ҷуғ-нопурра}}
== Эзоҳ ==
{{Эзоҳ}}
{{Кишварҳои Осиё}}
{{ПБ}}
[[Гурӯҳ:Давлатҳо аз рӯи алифбо]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳо — узви СММ]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳои Аврупо]]
[[Гурӯҳ:Аврупои Шарқӣ]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳои Осиё]]
[[Гурӯҳ:Осиёи Ғарбӣ]]
[[Гурӯҳ:Гурҷистон]]