Дидани манбаъи Ноҳияи Қаросой

{{ВМ
| Кишвар = {{Парчам|Қазоқистон}}
| Тобеъи = [[Вилояти Алмаато]]
| Шомили = 10 ҳавзаи деҳот ва 1 шаҳр
}}
'''Ноҳияи Қаросой''' ({{Lang-kk|Қарасай ауданы}}) — воҳиди маъмурӣ дар ҷануби [[Вилояти Алматӣ|вилояти Алмаатои]] [[Қазоқистон]]. Маркази маъмурӣ — шаҳри [[Қаскелен]].

== Ҷуғрофия ==
Ноҳия дар қисми ҷанубу ғарбии вилояти Алмаато ҷойгир аст. Ҳудуди вилоятро доманакӯҳҳои Алатауи Илӣ ва қисми ҳамвории нишебии Копа-Илӣ ишғол мекунанд <ref name="kazssr252">{{Книга|заглавие=Казахская ССР|ответственный=Гл. ред. Р. Н. Нургалиев|место=Алма-Ата|издательство=Гл. ред. Казахской советской энциклопедии|год=1988|том=2|страницы=252|страниц=608|тираж=31300|isbn=5-89800-002-X}}</ref>. Дар ҳудуди ноҳия як қисми Боғи давлатии миллии Иле-Алатау бо масоҳати 80,5 ҳазор гектар (аз 199,7 ҳазор гектар масоҳати умумии боғ) мавҷуд аст.

Нуқтаи баландтарини минтақа кӯҳи Айдатау аст .

Иқлими минтақа якбора континенталӣ аст. Ҳарорати миёнаи январ -6... -9&nbsp;°C, дар моҳи июл + 22... + 24&nbsp;°C аст. [[Боришот]]и солона 300-500 мм, дар кӯҳистон то 1000 мм <ref name="kazssr252"/>.

Аз худуди вилоят дарёҳои Қаскелен, Шамалған, Оқсой, Канали Калони Алмаато мегузарад.

== Таърих ==
{{float box|[[Файл:ALAKarasay.jpg|справа|мини|280пкс|Арка на въезде в Карасайский район из города [[Алма-Ата|Алма-Аты]] (по состоянию на 2018 год — демонтирована).]]}}Ноҳия 17 январи соли 1928 (аз 3 сентябри 1928 аз тарафи Кумитаи Иҷроияи Марказии Умумироссия тасдиқ карда шудааст) дар округи Алмаато аз як кисми округи Иле ташкил карда шудааст <ref name="kazssr252"/><ref>{{Cite web|url=http://www.tugan-olke.kz/index.php?id=52|title=Справочник по истории административно-территориального деления Алматинской области (10 марта 1932 г. — 1 января 2000 г.)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160806164824/http://www.tugan-olke.kz/index.php?id=52|archivedate=2016-08-06}}</ref>. Номи аслии он '''Ленинский''' буд, 17 июли соли 1928 ба '''Калининский''' иваз карда шуд'''.''' 6 январи соли 1931 маркази ноҳияи Калининский аз посёлкаи Талгар дар қишлоқ Қаскелен кӯчонида шуд. 25 феврали соли 1933 маркази ноҳияи Калининский аз посёлки Қаскелен ба ст. Ленинская кӯчонида шуд. 16 ноябри соли 1933 ноҳияи Калининский бо ба ихтиёри ноҳияҳои Иле ва Енбекчӣ-Қазоқ додани қаламраваш барҳам дода шуд. 9 январи соли 1935 дар вилояти Алмаато '''ноҳияи Каскеленский'''  (Қаскелен) таъсис ёфт.

5 октябри соли 1957 як қисми ҳудуди ноҳияи барҳам додашудаи Алмаато ба ноҳияи Қаскелен дода шуд<ref>Ведомости Верховного Совета СССР. № 26 (893), 1957 г.</ref>.

29 апрели соли 1998 2562 гектар замин дар вилояти Қаскелен ба ихтиёри [[Алматӣ|шаҳри Алма-Ато]] дода шуд <ref>{{Cite web|url=http://adilet.zan.kz/rus/docs/U980003929_|title=Указ Президента Республики Казахстан от 29 апреля 1998 года №3929 «Об изменении границ города Алматы»|publisher=«Әділет» — Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан|accessdate=2017-02-07}}</ref>.

3 сентябри соли 1998 бо фармони Президенти Қазоқистон [[Нурсултон Назарбоев|Назарбоев]]'''ноҳияи Қаскелен ба ноҳияи Қаросой''' тағйири ном кард <ref>Указ Президента Республики Казахстан от 3 сентября 1998 года № 4053 «О переименовании Каскеленского района Алматинской области»</ref>.

2 апрели соли 2001 158,4 гектар замин дар ноҳияи Қаросой ба ихтиёри шаҳри Алма-Ато дода шуд <ref>{{Cite web|url=http://adilet.zan.kz/rus/docs/U010000579_|title=Указ Президента Республики Казахстан от 2 апреля 2001 года №579 «Об изменении границ города Алматы»|publisher=«Әділет» — Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан|accessdate=2017-02-07}}</ref>.

21 декабри соли 2002 1075,5 гектар замин дар ноҳияи Қаросой ба ихтиёри шаҳри Алма-Ато дода шуд <ref>{{Cite web|url=http://adilet.zan.kz/rus/docs/U020001003_|title=Указ Президента Республики Казахстан от 21 декабря 2002 года №1003 «Об изменении границ города Алматы»|publisher=«Әділет» — Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан|accessdate=2017-02-07}}</ref>.

12 майи соли 2011 823,82 гектар замин дар ноҳияи Қаросой ба ихтиёри шаҳри Алма-Ато дода шуд <ref>{{Cite web|url=http://adilet.zan.kz/rus/docs/U1100000077|title=Указ Президента Республики Казахстан от 12 мая 2011 года №77 «Об изменении границ города Алматы»|publisher=«Әділет» — Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан|accessdate=2017-02-07}}</ref>.

21 сентябри соли 2012 8360,52 гектар замин дар ноҳияи Қаросой ба ихтиёри шаҳри Алма-Ато дода шуд <ref>{{Cite web|url=http://adilet.zan.kz/rus/docs/U1200000385|title=Указ Президента Республики Казахстан от 21 сентября 2012 года №385 «Об изменении границ города Алматы»|publisher=«Әділет» — Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан|accessdate=2017-02-07}}</ref>.

16 апрели соли 2014 дар ноҳияи Қаросой 16069,7 гектар замин ба ихтиёри шаҳри Алма-Ато дода шуд <ref>{{Cite web|url=http://adilet.zan.kz/rus/docs/U1400000798|title=Указ Президента Республики Казахстан от 16 апреля 2014 года №798 «Об изменении границ города Алматы»|publisher=«Әділет» — Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан|accessdate=2017-02-07}}</ref>.

== Аҳолӣ ==
То 1 январи соли 2020 шумораи умумии аҳолии ноҳия 270 963 нафарро ташкил медиҳад.
{| class="wikitable"
|'''N.'''
| '''Мансубияти этникӣ'''
|Миқдор
| '''% аз шумораи умумии аҳолӣ'''
|-
| 1
| қазоқҳо
| 217547
| 80.3
|-
| 2
| русҳо
| 27305
| 10.1
|-
| 3
| чеченҳо
| 370
| 0.1
|-
| 4
| туркҳо
| 11613
| 4.3
|-
| 5
| курдҳо
| 2307
| 0,9
|-
| 6
| тоторҳо
| 714
| 0.3
|-
| 7
| украинҳо
| 408
| 0.2
|-
| 8
| уйғурҳо
| 1850
| 0,7
|-
| 9
| олмонҳо
| 496
| 0.2
|-
| 10
| қирғизҳо
| 387
| 0.1
|-
| 11
| узбекҳо
| 1103
| 0,4
|-
| 12
| бошқурдҳо
| 8
| 0,0030
|-
| 13
| белорусҳо
| 595
| 0.2
|-
| 14
| озарбойчонхо
| 4301
| 1.6
|-
| 15
| тоҷикон
| 31
| 0,011
|-
| 16
| арманиҳо
| 9
| 0,003
|-
| 17
| ҷугиҳо
| 30
| 0,011
|-
| 18
| булғорҳо
| 873
| 0.3
|-
| 19
| яҳудӣ
| 11
| 0,0041
|-
| 20
| дунганҳо
| 108
| 0,0399
|-
| 21
| юнониён
| 34
| 0,0125
|-
| 22
| полякхо
| 20
| 0,0074
|-
| 23
| гурҷҳо
| 8
| 0,0030
|-
| 24
| ингушҳо
| 15
| 0,0055
|-
| 25
| молдаванҳо
| 8
| 0,0030
|-
| 26
| куриёиҳо
| 813
| 0.3
|-
|
| '''Ҳамагӣ'''
| '''270964'''
| '''100,0'''
|}

== Иқтисод ==

=== Саноат ===
Дар ноҳияи Қарасай 18 корхонаи саноатӣ фаъолият доранд, ки калонтаринашон инҳоянд: «Азияагрофуд», «ИП „Эфес Казахстан“», «Кока-Кола Алматы Боттлерс», «Хамле Компании ЛТД», «RG Brands Казахстан», «Kagazy Recycling». Ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти саноатӣ дар охири соли 2016 186,7 млрд танга. Дар ин минтақа нӯшокиҳои спиртӣ, картон, пиво, орди гуногун, қаннодӣ, маҳсулоти дорусозӣ, масолеҳи сохтмонӣ (хишт, пенопласт, сэндвич-панел, конструксияҳои металлӣ) ва ғайра истеҳсол карда мешавад.

=== Хоҷагии қишлоқ ===
Дар соли 2015 ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти умумӣ дар соҳаи кишоварзӣ 33,4 миллиард тангаро ташкил дод, ки аз он 52,6 фоиз маҳсулоти чорводорӣ, 47,4 фоиз дар соҳаи зироатпарварӣ мебошанд. Саршумори чорвои калони шохдор 35082 cap, гусфанду буз 36910 cap, асп 5090 cap, хук 1269 cap, парранда 1714,2 ҳазор cap шуд. Махсусгардонии асосии вилоят дар соҳаи рустанипарварӣ сабзавоткорӣ мебошад. Майдони кишт 28,9 ҳазор гектарро ташкил дод, ки аз он 36,5 фоизаш кишти ғалла мебошад <ref>{{Cite web|url=http://karasay.zhetisu.gov.kz/pages/175/|title=Социально-экономический паспорт района|publisher=Акимат Карасайского района Алматинской области|accessdate=2017-02-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170208032822/http://karasay.zhetisu.gov.kz/pages/175/|archivedate=2017-02-08}}</ref>.

== Тақсимот ==
Ноҳия аз 1 шаҳр, 1 ҳавзаи шаҳр, 48 деҳа ва 10 ҷамоати (ҳавзаи) деҳот иборат аст:

* Айтей
* Елтой
* Ҷомбул 
* Ҷандосов
* Ҷанашамолған
* Қаскелен
* Первомай
* Раҳимбек
* Умтил
* Шамолған
* Иргелӣ

== Раҳбарон ==

# Мусаханов Ансар Турсунканович (11.2007-09.2009)
# Турлашов Ляззат Махатович
# Дауренбаев Амангелды Айдарович
# Бигельдиев Махаббат Садвакасович (04.2016-05.2018)
# Далабаев, Жандарбек Ермекович (с 05.2018)

== Эзоҳ ==
{{Эзоҳ}}{{Вилояти Алматӣ}}{{Ноҳияи Қаросой|nocat}}

[[Гурӯҳ:Ноҳияи Қаросой]]