Jump to content

Феҳристи президентҳои Ангола

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод

 

Стандарти президенти Ангола

Ба рӯйхати сарони Ангола шахсоне дохил мешаванд, ки аз замони истиқлолияти Ангола дар соли 1975 дар вазифаи сарвари давлати Ангола кор кардаанд, инчунин роҳбарони ҳукумати муваққат ва сардорони давлатхои алтернативии Ангола иштирокчиёни ҷанги шаҳрвандиро дар соли 1975 эълон карданд.

Дар айни замон сардори давлат ва хукумат ва сарфармондехи Куввахои Мусаллахи мамлакат президенти Ҷумҳурии Ангола мебошад ( португалӣ: Presidente da República de Angola ), ғайрирасмӣ - Президенти Ангола ( португалӣ: Presidente de Angola ), одатан Президенти Ҷумҳурӣ ( португалӣ: Presidente da República ) . Дар Конститутсияи ҷорӣ , ки соли 2010 интишор шудааст, қисми 1 боби II ба мансаби президент бахшида шудааст. Он тартиберо муқаррар кардааст, ки шумораи аввали рӯйхати ҳизбӣ, ки дар интихобот ба Маҷлиси Миллӣ пирӯз мешавад, ба таври худкор президенти кишвар мешавад (бо ҳуқуқи як маротиба аз нав интихоб шудан) [1] [2] .

Рақамгузории дар сутунҳои аввали ҷадвалҳо истифодашаванда шартӣ мебошад. Инчунин истифодаи сояҳои ранг дар сутунҳои аввал шартӣ аст, ки барои содда кардани дарки мансубияти афрод ба нерӯҳои мухталифи сиёсӣ бидуни истинод ба сутуни мансубияти ҳизб хизмат мекунад. Дар сутуни «Интихобот» расмиёти интихоботи баргузоршуда ё дигар асосҳои ба даст овардани ваколатҳо аз ҷониби роҳбари давлат инъикос карда мешаванд. Барои роҳат, рӯйхат ба давраҳои таърихи кишвар, ки дар таърихнигорӣ қабул шудаанд, тақсим карда шудааст. Тавсифи ин даврахое, ки дар мукаддимаи хар як бахш оварда шудаанд, барои шарх додани хусусиятхои хаёти сиёсии мамлакат нигаронида шудаанд.

Ҷумҳурии Халқии Ангола (1975—1992)

[вироиш | вироиши манбаъ]
Муҷассамаи Антонио Антонио Агустинио Нето ( Луанда )


Эълон карда шудани истиклолияти Ҷумҳурии Халқии Ангола ( португалӣ: República Popular de Angola ) [3] 11 ноябри соли 1975 баргузор шуд. Як руз пеш дар мачлиси якчояи КМ МПЛА ва Шурои Халқии Инқилобй (хукумате, ки аз тарафи МПЛА ташкил карда шуда, баъдтар ба Маҷлиси Миллй табдил дода шуд)[4] кабул карда шуд ва президент таъин шуд. Нето, Антонио Агостиньо интихоб шуд. [5] .

Худи ҳамон руз, 11 ноябр , ФНЛА дар шаҳри Амбриш Ҷумҳурии Демократии Ангола ( португалӣ: República Democrática de Angola), УНИТА дар шаҳри пойгоҳи Нова Лишбоа (ҳоло Хуамбо) - Ҷумҳурии Сотсиал-Демократии Ангола ( португалӣ: República Social Democrática de Angola ), ки 23 ноябр дар бораи ба Ҷумҳурии Демократии Ангола муттаҳид шудани Ангола ( португалӣ: República Democrática Popular de Angola (</img>) [6] . Агар ЭЛНА хамчун кувваи харбй баъди маглубият дар мохи ноябри соли 1975 — феврали соли 1976 аҳамияти худро гум карда бошад. [7], баъдан FALA баъзан, махсусан дар охири солҳои 1980, то чор се ҳиссаи қаламрави кишварро назорат мекард, аммо натавонистанд пойтахтро ишғол кунанд [8] .

Ҷанги шаҳрвандӣ имкон дод, ки интихоботи миллӣ то соли 1980 баргузор шавад, ки дар он вақт Ҳизби Коргарии МПЛА давлати якҳизбӣ таъсис дод. Дар интихоботи ғайримустақими бисёрдараҷа коллегияҳои интихоботӣ аз байни номзадҳои санҷидашуда барои ташкили Ассамблеяи Миллӣ интихоб шуданд, аз ҷумла раёсати ҷумҳуриро пур карданд. Интихоботи навбатӣ мебоист соли 1983 баргузор мешуд, вале бо сабаби идомаи ҷанг то соли 1986 ба таъхир афтод.

1 майи соли 1991 бо миёнҷигарии Португалия, ИМА ва ИҶШС Созишномаҳои Бисесс (ба номи ҷои гуфтушунид - дар канори Лиссабони Бисессе ) байни ҳукумати Ангола ва УНИТА дар бораи оташбас ба имзо расид. ва гузаштани кишвар ба демократияи бисёрҳизбӣ .

Акс Ном

(солҳои ҳаёт) 		Вазифа Ҳизб Пр.
Аввал Охир
1 Антонио Агустинио Нето

(1922—1979)

португалӣ: António Agostinho NetoAntónio Agostinho Neto 		11 ноябр 1975 (1975-11-11) 10 сентябр 1979 (1979-09-10) Ҳаракати халқии озодкунии Ангола

→ Ҳаракати халқии озодкунии Ангола — Ҳизби меҳнат[9] 		[10][11][12]
и. в. Лусиу Родригу Лейте Баррету ди Лара

(1929—2016)

португалӣ: Lúcio Rodrigo Leite Barreto de LaraLúcio Rodrigo Leite Barreto de Lara 		11 сентябр 1979 (1979-09-11) 20 сентябр 1979 (1979-09-20) Ҳаракати халқии озодкунии Ангола — Ҳизби меҳнат [комм. 1] [13][14][15][16]
2

(I—III) 		Ҳосе Едуардо дос Сантос

(1942—2022)

португалӣ: José Eduardo dos SantosJosé Eduardo dos Santos 		21 сентябр 1979 (1979-09-21) 27 август 1992 (1992-08-27) [комм. 2] [17][18][19]
1980[англ.]
1986[англ.]

Шӯрои президентии Ҳукумати муваққатӣ (1975)

[вироиш | вироиши манбаъ]
  • Парчами МПЛА
    Парчами МПЛА
  • Парчами ФНЛА
    Парчами ФНЛА
  • Парчами УНИТА
    Парчами УНИТА

Шӯрои президентии ҳукумати муваққатӣ ( португалӣ: Conselho Presidencial do Governo de transição ) 31 январи соли 1975 аз намояндагони се ҳаракати асосии озодихоҳӣ ( Ҳаракати халқии озодкунии Ангола, Ҷабҳаи миллии озодкунии Ангола ва Иттифоқи миллии истиқлолияти комили Ангола ) таъсис дода шудааст, ки ба Алворские соглашения имзо гузоштанд. Алворские соглашения байни ҳукумат бо Португалия, ки муборизаи Ангола барои истиқлолиятро хотима медиҳад. Дарҳол пас аз таъсиси он дар байни ҳаракатҳо барои назорати пойтахт ва ҳудуди максималии кишвар, ки дар он контингентҳои экспедитсионӣ аз Заир, Африқои Ҷанубӣ ва Куба фаъолона иштирок доштанд, задухӯрд ба амал омад; 14 август кори органи муштарак катъ гардид [6] [20] .

Акс Ном

(солҳои ҳаёт) 		Вазифа Ҳизб Пр.
Аввал Охир
Лопу Фортунату Ферейра ду Нашсименту

(1942—)

португалӣ: Lopo Fortunato Ferreira do NascimentoLopo Fortunato Ferreira do Nascimento 		31 январ 1975 (1975-01-31) 14 август 1975 (1975-08-14) Ҳаракати халқӣ барои озодии Ангола [21][22]
Ҷонни Эдуардо Пиннок

(1946—2000)

португалӣ: Johnny Eduardo PinnockJohnny Eduardo Pinnock 		Ҷабҳаи миллии озодкунандаи Ангола (FNLA) [23][24]
Жозе ди Асунсан Алберту Нделе[порт.]

(1946—2000)

португалӣ: José de Assunção Alberto Ndele 		Иттифоқи миллии истиқлолияти комили Ангола [6][20]

Ҳукуматҳои иштирокчиёни ҷанги шаҳрвандӣ (1975-1976)

[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар баробари эълон карда шудани истиклолияти Ҷумҳурии Халқии Ангола 11 ноябри соли 1975 дар Луанда ҳаракатҳои ФНЛА ва УНИТА, ки бо МПЛА ракобат мекарданд, дар ҳудудҳое, ки дар зери назораташон буданд, истиклолияти боз ду давлати Анголаро эълон карданд [6] .

ФНЛА

[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҷабҳаи миллии озодкунандаи Ангола (FNLA) дар шаҳри Амбриш 11 ноябри соли 1975 Ҷумҳурии Демократии Анголаро ( португалӣ: República Democrática de Angola ) бо сардории Холден Алваро Роберто, ки 23 ноябр бо Ҷумҳурии Сотсиал-Демократии Ангола эълон кардашудаи ЮНИТА муттаҳид шуд [6] .

Акс Ном

(солҳои ҳаёт) 		Вазифа Ҳизб Пр.
Аввал Охир
Холден Алваро Роберто

(1923—2007)

португалӣ: Holden Álvaro RobertoHolden Álvaro Roberto 		11 ноября 1975 (1975-11-11) 23 ноября 1975 (1975-11-23) Ҷабҳаи миллии озодкунандаи Ангола (FNLA) [25][26][27][28]

УНИТА

[вироиш | вироиши манбаъ]

Иттиҳоди миллии истиқлолияти комили Ангола (ЮНИТА), дар асоси он шаҳри Нова Лишбоа (холо Хуамбо) 11 ноябри соли 1975 Ҷумҳурии Сотсиал-Демократии Ангола ( португалӣ: República Social Democrática de Angola ) бо сардории Йонас Малхейро Савимби, ки 23 ноябр бо Ҷумҳурии Демократии Ангола эълоншудаи ФНЛА муттаҳид шуд [6] .

Акс Ном

(солҳои ҳаёт) 		Вазифа Ҳизб Пр.
Аввал Охир
Жонаш Мальейру Савимби

(1934—2002)

португалӣ: Jonas Malheiro SavimbiJonas Malheiro Savimbi 		11 ноябр 1975 (1975-11-11) 23 ноябр 1975 (1975-11-23) Иттиҳоди миллии истиқлолияти комили Ангола (ЮНИТА) [29][30][31]

Шурои ягонаи миллии инқилоб

[вироиш | вироиши манбаъ]

23 ноябри соли 1975 дар Нова Лишбоа (холо Хуамбо) ба Ҷумҳурии Халқии Демократии Ангола муттахид шудани Ҷумҳурии Сотсиал-Демократии Ангола ва Ҷумҳурии Демократии Ангола ( португалӣ: República Democrática Popular de Angola ). Холден Алваро Роберто ва Йонас Малхейро Савимби, ки ба ҷумҳуриҳои муттаҳид сардорй мекарданд, ҳам - раиси Шурои ягонаи миллии инқилоб ( португалӣ: co-presidente do Conselho Nacional Unido da revolução ) ва хукумати муваккатии иттиҳоди ФНЛА ва УНИТА. Аммо ин сохтор танҳо то 30 январи соли 1976 амал карда, 11 феврал пас аз ишғоли Нова Лишбоа аз ҷониби Артиши халқии озодкунии Ангола (қаноти мусаллаҳи МПЛА) мавҷудияти худро қатъ кард [6] .

Акс Ном

(солҳои ҳаёт) 		Вазифа Ҳизб Пр.
Аввал Охир
Холден Алваро Роберто

(1923—2007)

португалӣ: Holden Álvaro RobertoHolden Álvaro Roberto 		23 ноября 1975 (1975-11-23) 11 февраля 1976 (1976-02-11) Ҷабҳаи миллии озодкунандаи Ангола (FNLA) [25][26][27][28]
Жонаш Малейру Савимби

(1934—2002)

португалӣ: Jonas Malheiro SavimbiJonas Malheiro Savimbi 		Иттиҳоди миллии истиқлолияти комили Ангола (ЮНИТА) [29][30][31]

Ҷумҳурии Ангола (аз 1992)

[вироиш | вироиши манбаъ]

1 майи соли 1991 бо миёнҷигарии Португалия, ИМА ва СССР байни ҳукумати Ангола ва УНИТА Созишномаи Бисес дар бораи оташбас ва гузаштани кишвар ба демократияи бисёрҳизбӣ ба имзо расид [32] . Мутобиқи онҳо, 25 августи соли 1992 Ассамблеяи Миллӣ конституционный закон [33] қабул кард, ки тибқи он кишвар Ҷумҳурии Ангола ( португалӣ: República de Angola ) [3] .

Агар амалиёти ҷанг бас карда шуда бошад, онгоҳ ба қувваҳои ягонаи мусаллаҳ муттаҳид намудани кувваҳои ҳарби-шуда ба амал намеомад. Дар выборах умумӣ (парламентӣ ва президентӣ), ки 29-30 сентябри соли 1992 таҳти назорати Созмони Милали Муттаҳид баргузор гардид сарвари давлат тавассути овоздиҳии мустақими мардумӣ интихоб гардид. Йонас Савимби ( ЮНИТА ), ки ба даври дуюм баромад, вале аз Хосе Эдуардо дос Сантос ( МПЛА - Ҳизби меҳнат ) қафо монд, қаллобӣ эълон кард ва аз ширкат дар даври дуввум худдорӣ кард [34] . Пас аз куштори тарафдорони мухолифин (30 октябр - 1 ноябри соли 1992) ҷанги шаҳрвандӣ дубора оғоз шуд ва дар соли 2002 пас аз марги Савимби хотима ёфт, вале интихоботи парлумонӣ то соли 2008 ва интихоботи президентӣ то соли 2009 ба таъхир афтод. Якумин он сурат гирифт ва дуюмї боз то ќабули конститутсияи нави кишвар мавќуф гузошта шуд [35] .

Конституция[фр.], обнародованная в 2010 году[комм. 3], отменила прямые выборы на пост президента, и установила порядок, когда первый номер победившего на выборах в Национальную ассамблею партийного списка автоматически становится президентом страны[1][2].

Портрет Имя

(годы жизни) 		Полномочия Партия Выборы Пр.
Начало Окончание
2

(IV—V) 		Жозе Эдуарду душ Сантуш

(1942—2022)

португалӣ: José Eduardo dos SantosJosé Eduardo dos Santos 		27 августа 1992 (1992-08-27) 26 сентября 2012 (2012-09-26) Народное движение за освобождение Анголы 1992[англ.] [17][18][19]
26 сентября 2012 (2012-09-26) 26 сентября 2017 (2017-09-26) 2012[англ.]
3

(I—II) 		Жуан Мануэл Гонсалвиш Лоренсу

(1954—)

португалӣ: João Manuel Gonçalves LourençoJoão Manuel Gonçalves Lourenço 		26 сентября 2017 (2017-09-26) 15 сентября 2022 (2022-09-15) 2017 [36][37][38]
15 сентября 2022 (2022-09-15) действующий 2022

инчунин нигаред

[вироиш | вироиши манбаъ]

Қайдҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]
Шарҳҳо
  1. ↑ Котиби генералии Ҳаракати халқии озодкунии Ангола — Ҳизби меҳнат и.в. президент.
  2. ↑ Интихоб шудааст 20 сентябри соли 1979 дар ҷаласаи ҳизби Ҳаракати халқӣ барои озодии Ангола — Ҳизби меҳнат.
  3. ↑ Рассмотрена и одобрена Конституционным собранием 21 января 2010 года, утверждена постановлением Конституционного суда № 111/2010 от 30 января, опубликована 3 февраля.
Манбаъ
  1. ↑ 1.0 1.1 Constituição da República de Angola(пайванди дастнорас — таърих). Comissão Constitucional. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 27 августи 2013.(порт.)
  2. ↑ 2.0 2.1 Faria de Aguiar, 2022.
  3. ↑ 3.0 3.1 Angola: Polity Style: 1975—2023(англ.)(пайванди дастнорас — таърих). Archontology. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 21 феврали 2023.
  4. ↑ Lei Constitucão da República Popular de Angola 1975(пайванди дастнорас — таърих). Development Workshop Angola. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 21 феврали 2023.(порт.)
  5. ↑ Carvalho Reis, Joana. O dia em que Angola se tornou independente(пайванди дастнорас — таърих). TSF Rádio Notícias. 26 июни 2024 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 18 ноябри 2023.(порт.)
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 Il y a 48 ans… l’accord d’Alvor mettait fin à la domination portugaise en Angola(пайванди дастнорас — таърих). Voix Populaire. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 феврали 2023.(фр.)
  7. ↑ Castro, Tonta Afonso. O ELNA e a Batalha de Kifangondo(пайванди дастнорас — таърих). Wizi-Kongo. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 феврали 2023.(порт.)
  8. ↑ Henrique, Faustino. A pouca sorte da UNITA(пайванди дастнорас — таърих). Jornal de Angola. 26 июни 2024 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 18 ноябри 2023.(порт.)
  9. ↑ James, 2011.
  10. ↑ Агуштинью Нето : биографический очерк / пер. с португ. А. А. Токарев. —
    {{{1}}}
    : Академкнига, 2001. — 252 с. — ISBN 5-201-4756-4.
  11. ↑ Агоштинью Нету (Агостиньо Нето) 1922—1979(пайванди дастнорас — таърих). Посольство Республики Ангола в Российской Федерации. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2023.
  12. ↑ Biografia de António Agostinho Neto(пайванди дастнорас — таърих). Fundação Dr. António Agostinho Neto. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2023.(порт.)
  13. ↑ Lúcio Lara, nacionalista e co-fundador do MPLA(пайванди дастнорас — таърих). CLUB-K — Notícias Imparciais de Angola. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2023.(порт.)
  14. ↑ Lúcio Lara obituary(пайванди дастнорас — таърих). The Guardian. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2023.(англ.)
  15. ↑ Lúcio Lara «Tchiweka» — 80 anos — Imagens de um percurso(пайванди дастнорас — таърих). Associação Tchiweka de Documentação. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2023-02-208.(порт.)
  16. ↑ Lúcio Lara, patriota e internacionalista(пайванди дастнорас — таърих). Partido Comunista Brasileiro. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2023.(порт.)
  17. ↑ 17.0 17.1 Биография президента Республики Ангола, председателя МПЛА Жозе Эдуарду душ Сантуша(пайванди дастнорас — таърих). Посольство Республики Ангола в Российской Федерации. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 21 феврали 2023.
  18. ↑ 18.0 18.1 José Eduardo dos Santos(пайванди дастнорас — таърих). CIDOB. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2023.(исп.)
  19. ↑ 19.0 19.1 Cowell, Alan. José Eduardo dos Santos, longtime Angolan ruler, dies at 79(пайванди дастнорас — таърих). The New York Times. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2023.(англ.)
  20. ↑ 20.0 20.1 Angola rumo à independência: o governo de transição : documentos e personalidades. — Luanda: Livrangol, 1975. — 212 с.
  21. ↑ James, 2011.
  22. ↑ Lopo Fortunato Ferreira do Nascimento(пайванди дастнорас — таърих). MRF Press. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 феврали 2014.(порт.)
  23. ↑ James, 2011.
  24. ↑ Johnny Eduardo Pinnock — O criador do «Negros Succès», a alternativa de duas correntes da Rumba africana(пайванди дастнорас — таърих). Wizi-Kongo. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 феврали 2023.(порт.)
  25. ↑ 25.0 25.1 James, 2011.
  26. ↑ 26.0 26.1 Holden Roberto. Biography(пайванди дастнорас — таърих). The Famous People. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 феврали 2023.(англ.)
  27. ↑ 27.0 27.1 Holden Roberto, Líder fundador da FNLA(пайванди дастнорас — таърих). CLUB-K — Notícias Imparciais de Angola. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 феврали 2023.(порт.)
  28. ↑ 28.0 28.1 Holden Roberto dies at 84; fought to free Angola from Portuguese rule(пайванди дастнорас — таърих). The New York Times. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 феврали 2023.(англ.)
  29. ↑ 29.0 29.1 Jonás Savimbi(пайванди дастнорас — таърих). CIDOB. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2023.(исп.)
  30. ↑ 30.0 30.1 Jonás Savimbi: biografia(пайванди дастнорас — таърих). HUKALILILE. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 феврали 2023.(порт.)
  31. ↑ 31.0 31.1 Savimbi «died with gun in hand»(пайванди дастнорас — таърих). BBC News. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 феврали 2023.(англ.)
  32. ↑ Соглашение об установлении мира в Анголе(пайванди дастнорас — таърих). UN Peacekeeper. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 Январ 2023.
  33. ↑ Angola: Constitution (1992)(пайванди дастнорас — таърих). Development Workshop Angola. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 4 Январ 2012.(англ.)
  34. ↑ Faria de Aguiar, 2022.
  35. ↑ Faria de Aguiar, 2022.
  36. ↑ Лоуренсу, Жоау(пайванди дастнорас — таърих). ТАСС. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 21 феврали 2023.
  37. ↑ João Lourenço(пайванди дастнорас — таърих). CIDOB. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2023.(исп.)
  38. ↑ Что известно о президенте Анголы Жоау Лоуренсу(пайванди дастнорас — таърих). Рамблер. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 21 феврали 2023.

Адабиёт

[вироиш | вироиши манбаъ]

Пайвандҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Феҳристи_президентҳои_Ангола&oldid=1407471"