Дидани манбаъи Эскапизм

[[Акс:Ossiansongs.JPG|мини| «Орзуҳои Осиан». Рассом [[Жан Енгр|Ҷ. Ингрес]], 1811-1813]]
'''Эскапизм''', '''эскепизм''' <ref>Словарь иностранных слов. — Комлев Н. Г., 2006.</ref>, '''эскейпизм''' <ref>Большой энциклопедический словарь. 2012</ref> ({{Lang-en|escape}} — «гурехтан») — канорагирӣ кардан аз нохушоянд, дилгиркунанда дар зиндагӣ, махсусан ба воситаи хондан, фикр кардан дар бораи чизи ҷолибтар ва ғ <ref>[https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/escapism Кембриджский толковый словарь английского языка]</ref>; рафтан аз воқеияти рӯзмарра ба мавҷудияти дигар, воқеияти дигар, олами дигар; фирор аз воқеият.

== Таърих ==
Соли 1939 калимаи инглисии ''escapism'' ("эскапизм") бори аввал дар луғати англисии Webster's New International Dictionary пайдо шуд. Аз солҳои 1960-ум инҷониб аксари луғатҳои инглисӣ «фирор аз воқеият» ё таърифҳои шабеҳро ҳамчун яке аз маъноҳои расмии феъли «эскейп» қабул кардаанд <ref name="Скирдачева">{{Статья|автор=Е.А. Скирдачева|месяц=|issn=|isbn=978-5-98620-097-2|страницы=145—158|номер=|том=|число=|год=2013|заглавие=Эскапизм в социологии: разработка понятия и определение социальных практик|издательство=Скифия-Принт|место=СПб|тип=Сборник научных статей по итогам Зимней социологической школы в 2011 году|издание=Современная социологическая методология — от теории к практике|ответственный=А.О. Бороноев, Е.С. Богомягкова|язык=|ссылка=http://xn----7sbei5agtbmng1a3a2a.xn--p1ai/files/sborn_zimn_school_v2.pdf#page=145|ref=Скирдачева-2013}}</ref>.

== Тавсиф ==
Мафҳуми «эскапизм» барои тавсифи падидаҳои фарҳанг , [[ҷомеашиносӣ]]  , [[адабиёт]] , [[равоншиносӣ]] <ref name="Башарова" /> ва [[равонпизишкӣ]] истифода мешавад<ref name="Жмуров">{{Книга|автор=Жмуров В. А.|заглавие=Психиатрия. Энциклопедия|издательство=T/O «Neformat»|год=2016|ссылка=https://books.google.ru/books?id=wwwqDQAAQBAJ&pg=PT222|страницы=222}}</ref>. Дар ҳар яке аз ин фанҳо он ба таври худ муайян карда шудааст <ref name="Скирдачева" /><ref name="Башарова" />, вале дар маҷмӯъ он, сарфи назгурехтанавзеҳотҳо гурехта ҳисоб меравад  <ref name="Башарова" />.

Ҳар як фаъолияти фаъол (мансаб, [[санъат]], [[варзиш]], мӯд, нақшбозӣ, [[Ҳаёти ҷинсӣ|ҷинсӣ]], [[дин]] ва ғ.) метавонад як роҳи фирор гардад, агар шахс онро ҳамчун ҷуброни мушкилоти шахсии ҳалнашуда истифода барад. Фаъолиятҳои ғайрифаъол (тамошои филмҳо, хондани китобҳо, бозиҳои видеоӣ, мастӣ, мулоҳиза ва ғ.) инчунин метавонанд як роҳи фирор гардад. Фирор метавонад дар шакли дуршавии ҷисмонӣ аз ҷаҳон (ба деҳаҳои дурдаст, минтақаҳои душвордастрас) зоҳир шавад ва бидуни он - вақте ки шахс дар ҳолати ҷудошавӣ аз [[Ҷaмъият|ҷомеа]] таваҷҷуҳи худро ба арзишҳои ба ҷомеа пазируфта шуда, ҷаҳони орзуҳояшро афзалтар медонад.
[[Акс:Lohengrin_1885.jpg|чап|мини|245x245пкс| Подшоҳи Бавария Людвиг барои "гурехтан" ба олами ҷодугаронаи операҳои Вагнер девона ҳисобида мешуд. Карикатура ӯро ҳамчун Лохенгрин тасвир мекунад]]
Эскапизм беморӣ нест ва дар ҳеч гуна маълумотномаҳои тиббӣ номбар нашудааст, гарчанде ки бо сабабҳои шахсони сеюм ба ҳадди шадид бурда мешавад, он метавонад ба як хоҳиши васвоси табдил ёбад (масалан, фирор кардани шадиди шоҳ Людвиги II аз Бавария эътироф натиҷаи эътироф шудааст). Дар [[Равонпизишкӣ|психиатрия]] мафҳуми аутизм вуҷуд дорад — вақте ки шахс ба олами хаёлӣ меравад ва қобилияти фарқ кардани воқеият ва фантазияро аз даст медиҳад <ref name="Жмуров"/>. Ин шакли шадиди фирор аз воқеият як аломати [[Бемориҳои рӯҳӣ|ихтилоли равонӣ]] аст. Аз тарафи дигар, дар шакли мӯътадил, фирор як навъ фароғат аст ва метавонад барои наҷот додани стресс кумак кунад.

Дар ҷаҳони муосир технологияҳои нав ва фарҳанги оммавӣ як қатор роҳҳои фирор аз воқеиятро фароҳам меоранд: бозиҳои видеоӣ, Интернет, воқеияти виртуалӣ, кино, телевизион. Ба психологҳо ва ҷомеашиносон падидаи бозиҳои нақшбозии онлайн, ки дар он бозигарон комилан дар ҷаҳони афсонавӣ ғарқ мешаванд завқи зиёд меоранд <ref name="Шапинская">{{Статья|автор=Шапинская Екатерина Николаевна|заглавие=Эскапизм в киберпространстве: безграничные возможности и новые опасности|ссылка=https://cyberleninka.ru/article/n/eskapizm-v-kiberprostranstve-bezgranichnye-vozmozhnosti-i-novye-opasnosti|издание=Культурологический журнал|год=2013|выпуск=2}}</ref>.

== Эскапизм дар равоншиносӣ ==
[[Зигмунд Фруйд|Зигмунд Фрейд]] эскапизмро як ҷузъи ҷудонашавандаи ҳаёти инсон медонист: «Ҳаёт, чунон ки ба мо дода шудааст, барои мо хеле сахт аст, он ба мо дарди аз ҳад зиёд, ноумедӣ, мушкилоти ҳалнашаванда меорад. Барои тоб овардан ба чунин зиндагӣ мо бе воситае, ки ба мо сабукӣ мебахшанд, кор карда наметавонем («Мо бе сохторҳои ёрирасон кор карда наметавонем» гуфт Теодор Фонтан )»  <ref>{{Книга|заглавие=Психоаналитические этюды|автор=Фрейд Зигмунд}}</ref>.

== Эскапизм дар омӯзгорӣ ==
Дар [[Омӯзгорӣ|педагогика]] эскапизм рафторест, ки бо амалҳои ғайриоддӣ, чун қоида, ба меъёрҳои аз ҷониби умум қабулшуда мувофиқат намекунад <ref name="Скирдачева"/>. Дар баробари ин, эскапизмро аз шахсияти эпатаж (ҳайратангез) ''фарқ кардан лозим аст: эпатаж'' ба он равона шудааст, ки аксаран ба хотири эътироз аз байни мардум фарқ кунад ва бо таъсири ҳайратангез ва ғайричашмдошт ҳамроҳ мешавад. Баръакси ин рафтор, ''эскапизм'' метавонад дар шакли пассив (худдорӣ, бегонашавӣ, канорагирӣ) рух диҳад ва ба муносибатҳои муайяни устувори фард асос меёбад <ref name="Нятина">{{Статья|автор=Нятина Наталья Владимировна|заглавие=Эскапизм – отклонение в социализации молодежи|ссылка=https://cyberleninka.ru/article/n/eskapizm-otklonenie-v-sotsializatsii-molodezhi|издание=Вестник Кемеровского государственного университета|год=2013|том=1|issn=2078-8975}}</ref>.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

[[Гурӯҳ:Тахайюл]]
[[Гурӯҳ:Мафҳумҳои равоншиносӣ]]
[[Гурӯҳ:Ҷомеашиносӣ]]