Абунасри Мансур

Абунасри Мансур
форсӣ: ابو نصر منصور بن علی بن عراق‎
Таърихи таваллуд	тақрибан 960
Зодгоҳ	тахм. Хоразм
Таърихи даргузашт	1036
Маҳалли даргузашт	тахм. Ғазнӣ, Афғонистон
Кишвар	Африғиён[d] Ma'munids[d] Давлати Ғазнавиён
Фазои илмӣ	ахтаршиносӣ ва риёзиёт
Шогирдон	Абурайҳони Берунӣ

Абунаср Мансур ибни Алӣ ибни Ироқи Ҷаъдӣ (форсӣ: ابونصر منصور بن علی بن عراق جعدى‎; 960, Хоразм — 1036, Ғазнӣ) — ахтаршинос ва риёзидони хоразмӣ, яке аз се тан касоне, ки кашфи қонуни синусҳоро ба вай нисбат додаанд. Муаллими Абурайҳони Берунӣ.

Зиндагинома

Абунасри Мансур дар Гелон ба дунёи омадааст. Хонаводаи ӯ, Бану Ироқ, ҳокими Хоразм дар минтақаи ҳаммарзи баҳри Арал буданд ва маҳз дар ин минтақа Абунасри Мансур таҳсил карда, шогирди Абулвафои Бузҷонӣ шуд.

Дар соли 396 шамсӣ ба дастури султони Маҳмуд ба дор овехта шуд.

Охири асри Х ва ибтидои асри XI давраи нооромии азим дар ҷаҳони Ислом буд ва дар минтақае, ки Абу Насри Мансур дар онҷо зиндагӣ мекард, ҷангҳои шаҳрвандӣ ба вуқӯъ пайвастанд. Хваразм дар ин замон як қисми империяи Сомониён буд, ки аз Бухоро ҳукмронӣ мекард. Дигар давлатҳои минтақа давлати Зиёриён буданд, ки пойтахташ дар Гурган дар соҳили баҳри Каспий буд. Дар ғарби минбаъда сулолаи Бувейҳидон бар минтақаи байни баҳри Каспий ва Халиҷи Форс ва бар Месопотамия ҳукмронӣ мекард. Подшоҳии дигаре, ки нуфузи худро босуръат меафзуд, Ғазнавиён буд, ки пойтахти он дар Ғазнаи Афғонистон буд.

Ба қавли Умари Хайём «риёзидони бузурги даврон» буд. Дар Хоразм бо Ибни Сино, Абусаҳли Масеҳӣ, Абулхайри Хаммор ва Абурайҳони Берунӣ ҳамкории илмӣ дошт. Доир ба тригонометрия ва астрономия чанд асар менависад, ки «Ал-Маҷастӣ аш-шоҳӣ» («Ал-Маҷастии шоҳӣ»), «Рисола фӣ-л-устурлоб» («Рисола доир ба устурлоб») аз қабили онҳост. Ба асарҳои олимони Юнони Қадим Менелай ва Уқлидус шарҳ навиштааст.

Сарчашма

• Абунасри Мансур // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.