Дидани манбаъи Ёрдимлӣ

{{МА
| мақом = Шаҳр
| номи тоҷикӣ = Ёрдимлӣ
| номи аслӣ = {{lang-az|Yardımlı}}
| кишвар = Озарбойҷон
| lat_deg = 38
| lon_deg = 48
| lat_min = 55
| lat_sec = 14
| lon_min = 14
| lon_sec = 14
| CoordAddon = type:city(2070000)
| CoordScale = 
| этнохороним = 
| DST = 
| сайт = 
}}
'''Ёрдимлӣ''' ({{Lang-az|Yardımlı}}) — шаҳрест дар [[Озарбойҷон]], маркази маъмурии [[ноҳияи Ёрдимлӣ]].

== Таърих ==
Як фарзия вуҷуд дорад, ки номи ҷуғрофии "Ёрдимлӣ" аз номи қабилаи Эрдим <ref>{{Книга|автор=Гейбуллаев, Гиясаддин Аскер оглы|заглавие=Топонимия Азербайджана|ссылка=https://books.google.az/books?id=_3rcDQAAQBAJ&pg=PA36&lpg=PA36&dq=%D1%8F%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BC%D0%BB%D1%8B+%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4&source=bl&ots=PYquTmN35w&sig=ACfU3U3-7bbQfc0im8tt4HtIYVR8Z2tJ0Q&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj07KzU0bDgAhWJDOwKHZVJDO04HhDoATAIegQIABAB#v=onepage&q=%D1%8F%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BC%D0%BB%D1%8B%20%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4&f=false|издательство=Баку, Элм|год=1986-08-28|страниц=198}}</ref> ё Эрдем аст, ки дар минтақаи байни дарёҳои Урал ва [[Волга (дарё)|Волга]] (охири [[Садаи VIII|асри VIII]] ) зиндагӣ мекарданд.<ref name="Ярдымлы, Азербайджан">{{Cite web|url=http://gomap.az/Info/Cities/Yardimli.aspx?lng=ru|title=Ярдымлы, Азербайджан|publisher=gomap.az|accessdate=2019-02-11}}</ref>

Дар монографияи "Озарбойҷони асрҳои VII-IX", муаррихи Озарбойҷон Зиё Буниядов ҷойгиршавии шаҳри "Ёрдем"-ро дар шимоли [[Ардабел|Ардабил]] қайд мекунад.<ref>{{Cite web|url=http://www.seismology.az/ru/stations/36|title=http://www.seismology.az/ru/stations/36|publisher=www.seismology.az|accessdate=2019-02-11}}</ref>

Маросими дафн дар кӯзаҳо (асри IV то милод - асри VII мелодӣ) боқӣ мондаанд. Масалан, дар наздикии деҳаи Ёлодҷаг дафн дар [[кӯза]]<nowiki/>е ёфт шуд, ки ба асри IV пеш аз милод мансуб аст. Навиштаҳо дар гӯрҳо аз эҳтироми сокинони маҳаллӣ ба ҷирмҳои асосии осмонӣ - [[Офтоб]] ва [[Моҳ]] ва инчунин [[оташ]] шаҳодат медиҳанд.<ref name="Ярдымлы, Азербайджан"/>

Соли [[Соли 1962|1962]] дар деҳаи Даллаклӣ кӯзаи калоне кашф карда шуд.<ref name="Ярдымлы, Азербайджан"/>

Ёрдимлӣ як вақте маркази ноҳияи Вергадуз <ref>{{Книга|автор=|заглавие=Административно-территориальное деление Союза ССР (районы и города СССР)|место=М.|издательство=Изд-во «Власть Советов» при Президиуме ВЦИК|год=1931|страницы=226|isbn=}}</ref>, ки соли [[Соли 1930|1930]] ташкил ёфтааст, шуда буд <ref>{{Книга|автор=|заглавие=[[Азербайджанская советская энциклопедия]]|ответственный=Под ред. Дж. Кулиева|место=Баку|издательство=Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии|год=1981|том=5|страницы=80|isbn=}}</ref>, то 19 июли соли 1938 он ба ''ноҳияи Ёрдимлӣ'' иваз карда шуд <ref>{{Книга|автор=|заглавие=Азербайджанская ССР. Административно-территориальное деление на 1 января 1961 года|место=Баку|издательство=Азербайджанское гос. изд-во|год=1961|страницы=277|isbn=}}</ref>. Аз 19 ноябри соли 1963 - шаҳраки навъи шаҳрӣ мебошад.

Дар шаҳр осорхонаи таърихӣ-кишваршиносӣ, масҷид ва маҷмааи ёдгорӣ ба хотири шаҳидон мавҷуданд.<ref name="Ярдымлы, Азербайджан"/>

== Ҷуғрофия ==
Дар ҷанубу шарқи Озарбойҷон, дар доманаи кӯҳҳои Толиш, дар соҳили чапи дарёи Вилашчай  дар баландии 720 метр аз сатҳи баҳр ҷойгир аст <ref>{{Книга|автор=|заглавие=Азәрбајҹан ССР-ин изаһлы ҹоғрафи адлар лүғəти|место=Бакы|издательство=Азәрбајҹан ССР Елмлəр Академијасы Нәшријјаты|год=1960|страницы=125|isbn=}}</ref>; ҷанубу ғарби истгоҳи роҳи оҳани [[Мосоллӣ]] дар масофаи 68 км <ref>{{Книга|автор=|заглавие=[[БСЭ]]|место=|том=49|издание=2-е изд.|издательство=|год=1957|страницы=640|isbn=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://gomap.az/Info/Cities/Yardimli.aspx?lng=ru|title=Ярдымлы, Азербайджан|author=GoMap|publisher=gomap.az|accessdate=2018-10-08}}</ref>. Он бо [[Эрон|Ҷумҳурии Эрон]], инчунин бо ноҳияҳои Мосоллӣ, Ҷалилобод, Лерик ҳамсарҳад аст.<ref name="Ярдымлы, Азербайджан"/>

Иқлими шаҳр мӯътадил аст. Ҳарорати миёнаи солона - 12.9&nbsp;°C.<ref>{{Cite web|url=https://ru.climate-data.org/%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B8%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD/%D1%8F%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BC%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B8-%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BE%D0%BD/%D1%8F%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BC%D0%BB%D1%8B-21889/|title=Климат: Ярдымлы - Климатический график, График температуры, Климатическая таблица - ru.Climate-Data.org|publisher=ru.climate-data.org|accessdate=2019-02-11}}</ref>

Дар ҳудуди Ёрдимлӣ ҳайвонҳо, аз қабили шағол, хирс, гург, хуки ваҳшӣ ва ғайра мавҷуданд. Дар ин ҷо бисёр намудҳои рустаниҳо,дарахти Нил ( акация), [[булут]], дарахти оҳан, буттаи зергин <ref name="Ярдымлы, Азербайджан"/>, <a href="./%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%80" rel="mw:WikiLink" data-linkid="undefined" data-cx="{&amp;quot;userAdded&amp;quot;:true,&amp;quot;adapted&amp;quot;:true}">чинор</a> мерӯянд.<ref>{{Cite web|url=https://news.day.az/society/557369.html|title=Ярдымлы - один из прекраснейших уголков Азербайджана - ФОТО|date=2015-02-18|publisher=Day.Az|lang=ru|accessdate=2019-02-11}}</ref>

Дар ин ҷо конҳои [[тило]], [[мис]], [[платина]], торф, [[оҳан]], [[нафт]] мавҷуданд. [[Чашма]]<nowiki/>ҳо, ки дорои обҳои гидроген сулфиди, сулфати натрий ва карбонати сулфат мебошанд, аҳамияти калон доранд.<ref name="Ярдымлы, Азербайджан"/> Дар байни чашмаҳо чашмае, ки бо номи ''Гез Нарӣ'' ном дорад, машҳур аст.<ref>{{Cite web|url=http://goroda-mira.com/azerbaycan/yardymly.html|title=Ярдымлы|publisher=Города мира|lang=ru|accessdate=2019-02-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200709100940/http://goroda-mira.com/azerbaycan/yardymly.html|archivedate=2020-07-09}}</ref>

Соли [[Соли 2013|2013]] дар ин ҷо хати нави оби нӯшокӣ гузаронида шуд.<ref>{{Cite web|url=https://ru.president.az/articles/9206/videos|title=Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ВИДЕО|publisher=ru.president.az|lang=ru|accessdate=2019-02-11}}</ref>

Дар соли 2013, ба роҳбарияти Кумитаи давлатии банақшагирии шаҳрӣ ва меъмории Ҷумҳурии Озарбойҷон нақшаҳои генералии 5 шаҳрҳои Озарбойҷон тасдиқ [[Болокан]], Сиёзан, Ёрдимлӣ, [[Зардоб]] ва [[Зоқотола]].<ref>{{Cite web|url=https://vestikavkaza.ru/news/V-Azerbaydzhane-utverzhdeny-genplany-pyati-gorodov.html|title=В Азербайджане утверждены генпланы пяти городов {{!}} Вестник Кавказа|publisher=vestikavkaza.ru|lang=ru|accessdate=2019-02-11}}</ref>

== Аҳолӣ ==
Тибқи " Тақвими қафқозӣ " барои соли 1912 дар деҳаи Ёрдимлӣ, дар уезди Ленкорани губернияи Боку, 377 нафар, аксаран тоторҳо (яъне озарбойҷониҳо) зиндагӣ мекарданд <ref>{{Книга|автор=|заглавие=Кавказский календарь на 1912 год. Отдел статистический|место=Тифлис|том=|год=1911|страницы=231|isbn=}}</ref>. Дар "Тақвими қафқозӣ" барои [[соли 1915]] 145 нафар дар Ёрдимлӣ, инчунин "тоторҳо" (озарбойҷониҳо) нишон дода шудаанд <ref>{{Книга|автор=|заглавие=Кавказский календарь на 1915 год. Отдел статистический|место=Тифлис|том=|год=|страницы=214|isbn=}}</ref>.

Мувофиқи барӯйхатгирии соли 1979, дар Ёрдимли 3114 нафар зиндагӣ мекарданд <ref>{{Cite news|title=Всесоюзная перепись населения 1979 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу|publisher=Демоскоп Weekly|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php}}</ref> ва мувофиқи барӯйхатгирии соли 1989 - 3438 нафар <ref>{{Cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php|title=Всесоюзная перепись населения 1989 г.|author=Демоскоп Weekly - Электронная версия бюллетеня Население и общество|description=Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу|publisher=Институт демографии Государственного университета - Высшей школы экономики|lang=ru|accessdate=2010-09-22|archiveurl=|archivedate=}}</ref>. То [[соли 2010]] аҳолии шаҳр 6700 нафарро ташкил медод <ref>[http://www.azstat.org/statinfo/demoqraphic/en/001_1.shtml THE STATE STATISTICAL COMMITTEE OF THE REPUBLIC OF AZERBAIJAN]</ref>.

Ғайр аз қолинбофӣ <ref>{{Cite web|url=http://regex.mctgov.az/ru/city/51/Qorod-YArdimli|title=Региональный Mədəniyyət və Turizm Gəncə İdarəsi|publisher=regex.mctgov.az|accessdate=2019-02-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190212011349/http://regex.mctgov.az/ru/city/51/Qorod-YArdimli|archivedate=2019-02-12}}</ref> ин ҷо чунин соҳаҳо, ба монанди ғаллакорӣ, токпарварӣ ва ғайра рушд ёфтанд.<ref>{{Cite web|url=https://chrontime.com/city-az-Yardymly|title=Город Ярдымлы|publisher=chrontime.com|accessdate=2019-02-11|archivedate=2019-02-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190212011234/https://chrontime.com/city-az-Yardymly}}</ref>

Давомнокии миёнаи умри инсон 80-90 сол аст.<ref name="Ярдымлы, Азербайджан"/>

== Нигаред ==
* [[Озарбойҷон]]
* [[Ноҳияи Ёрдимлӣ]]
* [[Тақсимоти маъмурӣ-ҳудудии Озарбойҷон]]

== Пайвандҳо ==
* [http://yardimli.narod.ru/ Сомонаи Yardimly]
* {{Cite web|url=https://ru.climate-data.org/%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B8%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD/%D1%8F%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BC%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B8-%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BE%D0%BD/%D1%8F%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BC%D0%BB%D1%8B-21889/|title=Климат: Ярдымлы - Климатический график, График температуры, Климатическая таблица - ru.Climate-Data.org|publisher=ru.climate-data.org|accessdate=2018-10-08}}
* {{Cite web|url=http://nmdk.gov.az/page/region_info/261|title=Rayon haqqında|publisher=nmdk.gov.az|lang=en|accessdate=2018-10-08}}
* {{Cite web|url=http://forum.azeri.net/azerbaycan/58833-yardimli-rayonu-haqqinda-melumat.html|title=Yardımlı Rayonu haqqında məlumat|publisher=forum.azeri.net|lang=tr|accessdate=2018-10-08}}
* [http://www.gomap.az/Info/Cities/Yardimli.aspx?lng=ru Ярдимли дар сайти Вазорати фарҳанг ва сайёҳии Озарбойҷон]
== Эзоҳ ==
{{Эзоҳ|2}}
{{ПБ}}
{{Шаҳрҳои Озарбойҷон}}

[[Гурӯҳ:Ёрдимлӣ]]
[[Гурӯҳ:Шаҳрҳои Озарбойҷон]]
[[Гурӯҳ:Маҳалҳои аҳолинишини ноҳияи Ёрдимлӣ]]