Jump to content

Ёрдимлӣ

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Шаҳр
Ёрдимлӣ
озарбойҷонӣ: Yardımlı
38°55′14″ с. ш. 48°14′14″ в. д.HGЯO
Кишвар Озарбойҷон
Таърих ва ҷуғрофиё
Баландии марказ 1 068 ± 1 м
Минтақаи замонӣ UTC+4
Аҳолӣ
Аҳолӣ
  • 7 623 тан (2020)
Ёрдимлӣ дар харитаи
Ёрдимлӣ
Ёрдимлӣ

Ёрдимлӣ (озарбойҷонӣ: Yardımlı) — шаҳрест дар Озарбойҷон, маркази маъмурии ноҳияи Ёрдимлӣ.

Таърих

[вироиш | вироиши манбаъ]

Як фарзия вуҷуд дорад, ки номи ҷуғрофии "Ёрдимлӣ" аз номи қабилаи Эрдим [1] ё Эрдем аст, ки дар минтақаи байни дарёҳои Урал ва Волга (охири асри VIII ) зиндагӣ мекарданд.[2]

Дар монографияи "Озарбойҷони асрҳои VII-IX", муаррихи Озарбойҷон Зиё Буниядов ҷойгиршавии шаҳри "Ёрдем"-ро дар шимоли Ардабил қайд мекунад.[3]

Маросими дафн дар кӯзаҳо (асри IV то милод - асри VII мелодӣ) боқӣ мондаанд. Масалан, дар наздикии деҳаи Ёлодҷаг дафн дар кӯзае ёфт шуд, ки ба асри IV пеш аз милод мансуб аст. Навиштаҳо дар гӯрҳо аз эҳтироми сокинони маҳаллӣ ба ҷирмҳои асосии осмонӣ - Офтоб ва Моҳ ва инчунин оташ шаҳодат медиҳанд.[2]

Соли 1962 дар деҳаи Даллаклӣ кӯзаи калоне кашф карда шуд.[2]

Ёрдимлӣ як вақте маркази ноҳияи Вергадуз [4], ки соли 1930 ташкил ёфтааст, шуда буд [5], то 19 июли соли 1938 он ба ноҳияи Ёрдимлӣ иваз карда шуд [6]. Аз 19 ноябри соли 1963 - шаҳраки навъи шаҳрӣ мебошад.

Дар шаҳр осорхонаи таърихӣ-кишваршиносӣ, масҷид ва маҷмааи ёдгорӣ ба хотири шаҳидон мавҷуданд.[2]

Ҷуғрофия

[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар ҷанубу шарқи Озарбойҷон, дар доманаи кӯҳҳои Толиш, дар соҳили чапи дарёи Вилашчай дар баландии 720 метр аз сатҳи баҳр ҷойгир аст [7]; ҷанубу ғарби истгоҳи роҳи оҳани Мосоллӣ дар масофаи 68 км [8][9]. Он бо Ҷумҳурии Эрон, инчунин бо ноҳияҳои Мосоллӣ, Ҷалилобод, Лерик ҳамсарҳад аст.[2]

Иқлими шаҳр мӯътадил аст. Ҳарорати миёнаи солона - 12.9 °C.[10]

Дар ҳудуди Ёрдимлӣ ҳайвонҳо, аз қабили шағол, хирс, гург, хуки ваҳшӣ ва ғайра мавҷуданд. Дар ин ҷо бисёр намудҳои рустаниҳо,дарахти Нил ( акация), булут, дарахти оҳан, буттаи зергин [2], <a href="./%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%80" rel="mw:WikiLink" data-linkid="undefined" data-cx="{&quot;userAdded&quot;:true,&quot;adapted&quot;:true}">чинор</a> мерӯянд.[11]

Дар ин ҷо конҳои тило, мис, платина, торф, оҳан, нафт мавҷуданд. Чашмаҳо, ки дорои обҳои гидроген сулфиди, сулфати натрий ва карбонати сулфат мебошанд, аҳамияти калон доранд.[2] Дар байни чашмаҳо чашмае, ки бо номи Гез Нарӣ ном дорад, машҳур аст.[12]

Соли 2013 дар ин ҷо хати нави оби нӯшокӣ гузаронида шуд.[13]

Дар соли 2013, ба роҳбарияти Кумитаи давлатии банақшагирии шаҳрӣ ва меъмории Ҷумҳурии Озарбойҷон нақшаҳои генералии 5 шаҳрҳои Озарбойҷон тасдиқ Болокан, Сиёзан, Ёрдимлӣ, Зардоб ва Зоқотола.[14]

Аҳолӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]

Тибқи " Тақвими қафқозӣ " барои соли 1912 дар деҳаи Ёрдимлӣ, дар уезди Ленкорани губернияи Боку, 377 нафар, аксаран тоторҳо (яъне озарбойҷониҳо) зиндагӣ мекарданд [15]. Дар "Тақвими қафқозӣ" барои соли 1915 145 нафар дар Ёрдимлӣ, инчунин "тоторҳо" (озарбойҷониҳо) нишон дода шудаанд [16].

Мувофиқи барӯйхатгирии соли 1979, дар Ёрдимли 3114 нафар зиндагӣ мекарданд [17] ва мувофиқи барӯйхатгирии соли 1989 - 3438 нафар [18]. То соли 2010 аҳолии шаҳр 6700 нафарро ташкил медод [19].

Ғайр аз қолинбофӣ [20] ин ҷо чунин соҳаҳо, ба монанди ғаллакорӣ, токпарварӣ ва ғайра рушд ёфтанд.[21]

Давомнокии миёнаи умри инсон 80-90 сол аст.[2]

Нигаред

[вироиш | вироиши манбаъ]

Пайвандҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ Гейбуллаев, Гиясаддин Аскер оглы. Топонимия Азербайджана. — Баку, Элм, 1986-08-28. — 198 с.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 Ярдымлы, Азербайджан. gomap.az. 11 феврали 2019 санҷида шуд.
  3. ↑ http://www.seismology.az/ru/stations/36. www.seismology.az. 11 феврали 2019 санҷида шуд.
  4. ↑ Административно-территориальное деление Союза ССР (районы и города СССР). — М.: Изд-во «Власть Советов» при Президиуме ВЦИК, 1931. — С. 226.
  5. ↑ Азербайджанская советская энциклопедия / Под ред. Дж. Кулиева. — Баку: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1981. — Т. 5. — С. 80.
  6. ↑ Азербайджанская ССР. Административно-территориальное деление на 1 января 1961 года. — Баку: Азербайджанское гос. изд-во, 1961. — С. 277.
  7. ↑ Азәрбајҹан ССР-ин изаһлы ҹоғрафи адлар лүғəти. — Бакы: Азәрбајҹан ССР Елмлəр Академијасы Нәшријјаты, 1960. — С. 125.
  8. ↑ БСЭ. — 2-е изд.. — 1957. — Т. 49. — С. 640.
  9. ↑ GoMap. Ярдымлы, Азербайджан. gomap.az. 8 октябри 2018 санҷида шуд.
  10. ↑ Климат: Ярдымлы - Климатический график, График температуры, Климатическая таблица - ru.Climate-Data.org. ru.climate-data.org. 11 феврали 2019 санҷида шуд.
  11. ↑ Ярдымлы - один из прекраснейших уголков Азербайджана - ФОТО(рус.). Day.Az (18 феврали 2015). 11 феврали 2019 санҷида шуд.
  12. ↑ Ярдымлы(рус.). Города мира. 11 феврали 2019 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 июли 2020.
  13. ↑ Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ВИДЕО(рус.). ru.president.az. 11 феврали 2019 санҷида шуд.
  14. ↑ В Азербайджане утверждены генпланы пяти городов | Вестник Кавказа(рус.). vestikavkaza.ru. 11 феврали 2019 санҷида шуд.
  15. ↑ Кавказский календарь на 1912 год. Отдел статистический. — Тифлис, 1911. — С. 231.
  16. ↑ Кавказский календарь на 1915 год. Отдел статистический. — Тифлис. — С. 214.
  17. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу, Демоскоп Weekly.
  18. ↑ Демоскоп Weekly - Электронная версия бюллетеня Население и общество. Всесоюзная перепись населения 1989 г.(рус.). Институт демографии Государственного университета - Высшей школы экономики. — Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. 22 сентябри 2010 санҷида шуд.
  19. ↑ THE STATE STATISTICAL COMMITTEE OF THE REPUBLIC OF AZERBAIJAN
  20. ↑ Региональный Mədəniyyət və Turizm Gəncə İdarəsi. regex.mctgov.az. 11 феврали 2019 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 феврали 2019.
  21. ↑ Город Ярдымлы. chrontime.com. 11 феврали 2019 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 феврали 2019.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Ёрдимлӣ&oldid=1408790"