Дидани манбаъи Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид

{{Вазифаи давлатӣ|сайт={{URL|www.un.org/sg}}}}
'''Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид''' — корманди масъули маъмурии [[Созмони Милали Муттаҳид|Созмони Милали Муттаҳид аст]].

Дабири куллро [[Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид|Ассамблеяи Генералии СММ]] бо тавсияи [[Шӯрои Амнияти Созмони Милали Муттаҳид|Шӯрои Амнияти СММ]] таъйин мекунад. Пеш аз қарори [[Шӯрои Амният]] одатан муҳокимаҳои ғайрирасмӣ ва як қатор овозҳои рейтингӣ гирифта мешаванд. Илова бар ин, яке аз панҷ узви доимии Шӯрои метавонад ҳангоми овоздиҳӣ қудрати веторо истифода барад. Тибқи амалияи аз ҷониби умум қабулшуда, Дабири кулли СММ аз байни намояндагони кишварҳое, ки ба истиснои аъзои доимии [[Шӯрои Амнияти Созмони Милали Муттаҳид|Шӯрои Амнияти СММ]] мебошанд, интихоб карда мешавад.

Дабири кулли СММ ба муҳлати панҷ сол ва бо интихоби эҳтимолӣ ба муҳлати нав интихоб мешавад. Гарчанде ки шумораи муҳлати панҷсола дар вазифаи дабири кулл маҳдудият надорад, аммо то ҳол касе ин вазифаро зиёда аз ду маротиба иҷро накардааст.

Қароргоҳи Дабири кулли СММ дар бинои марказии СММ -Тертл-Бей воқеъ аст<ref>Teltsch, Kathleen. [https://www.nytimes.com/1972/07/15/archives/town-house-offered-to-u-n.html «Town House Offered to UN»], ''[[The New York Times]]'', 15 July 1972. Retrieved 27 December 2007.</ref>.

== Масъулият ==
Дабири кулли [[Шӯрои Амнияти Созмони Милали Муттаҳид|СММ]] иттилоотро ба диққати [[Шӯрои Амнияти Созмони Милали Муттаҳид|Шӯрои Амният]] дар бораи мушкилоте, ки ба ақидаи ӯ, ба ҳифзи сулҳ ва амнияти байналмилалӣ таҳдид мекунад, меорад. Котиби Генералӣ набояд аз ягон ҳукумат ё мақомоте дастур гирад. Вай танҳо [[Созмони Милали Муттаҳид|дар назди Созмони Милали Муттаҳид]] масъул аст.

Дабири кулли СММ кормандони Котиботи СММ-ро тибқи қоидаҳои муқаррарнамудаи [[Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид|Ассамблеяи Генералии СММ]] таъйин мекунад.

== Мӯҳлати ваколат ва раванди интихобот ==
Дабири кулл ба муҳлати 5 сол интихоб мешавад. Баррасии номзадҳо «пушти дарҳои баста» танҳо аз ҷониби аъзои Шӯрои Амният сурат мегирад<ref>{{Cite web|url=https://www.pbs.org/wnet/un/life/job.html|title=Kofi Annan: Job at a Glance|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|website=[[Public Broadcasting Service|PBS]]|publisher=Educational Broadcasting Corporation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160420181539/http://www.pbs.org/wnet/un/life/job.html|archivedate=2016-04-20|year=2002}}</ref>. Аъзои доимии Шӯрои Амният ҳуқуқ доранд, ки ба ҳар як номзад вето гузоранд. Дар бораи мавҷудияти ба ном «Принсипи минтақавӣ» маълум аст. Қарори ниҳоӣ ба [[Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид|Ассамблеяи Генералии СММ]] тааллуқ дорад, ки дабири куллро ба тариқи [[аккламатсия]] қабул мегардад<ref name="SRR2015">{{Книга|заглавие=Appointing the UN Secretary-General|ссылка=http://www.securitycouncilreport.org/special-research-report/appointing-the-un-secretary-general.php|серия=Research Report|том=2015, no. 2|место=New York|издательство=Security Council Report, Inc.|страницы=4—5|год=2015}} {{Cite web|url=http://www.securitycouncilreport.org/special-research-report/appointing-the-un-secretary-general.php|title=Архивированная копия|deadlink=unfit|accessdate=2018-11-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160402153953/http://www.securitycouncilreport.org/special-research-report/appointing-the-un-secretary-general.php|archivedate=2016-04-02}}</ref> {{Rp|5}}.

=== Принсипи тавозуни минтақавӣ ===
Барои роҳ надодан ба ғасби ҳокимият, Дабири кулл аз байни шахсиятҳое, ки аз минтақаҳои гуногуни ҷаҳон мебошанд, таъйин карда мешавад<ref name="nytimes20160722">{{Cite news|title=Secrecy Reigns as U.N. Seeks a New Secretary General|url=https://www.nytimes.com/2016/07/22/world/americas/united-nations-secretary-general.html|work=The New York Times|date=2016-07-21}}</ref><ref>{{Cite news|title=A Well-Read Secretary General|url=https://www.nytimes.com/1981/12/13/opinion/a-well-read-secretary-general.html|work=The New York Times|date=1981-12-13|quote=With a figurative puff of white smoke, the United Nations Security Council finally selected a new Secretary General – a seasoned and soft-spoken diplomat from Peru, Javier Perez de Cuellar.}}</ref>. Вазифаи Дабири куллро, тибқи таҷрибаи қабулкардаи умум, набояд намояндаи кишваре ишғол кунад, ки узви доимии Шӯрои Амният аст. Ягона ҳуҷҷате, ки принсипи минтақавиро муайян мекунад, Қатъномаи Ассамблеяи Генералии [[соли 1997]] мебошад. Мувофиқи хронологияи воқеаҳо хулоса баровардан мумкин аст, ки ҳамин принсип пурра риоя намешавад<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/70/wp-content/uploads/sites/10/2015/08/20-July_Security-Council-Straw-Polls-on-SG-candidates.pdf|title=Letter from Mogens Lykketoft to All Permanent Representatives and Permanent Observers to the United Nations, 21 July 2016|date=2016-07-21}}</ref>.

=== Гурӯҳҳои минтақавии СММ ===
{| class="wikitable"
! width="45%" |'''Гурӯҳи минтақавии СММ'''
! width="45%" | '''Дабирони кулл'''
! width="10%" | муҳлати иҷро
|-
| '''Аврупои Ғарбӣ ва дигар кишварҳо'''
| align="center" | 4
| align="center" | 4
|-
| '''Гурӯҳи Аврупои Шарқӣ'''
| align="center" | 0
| align="center" | 0
|-
| '''Гурӯҳи Амрикои Лотинӣ ва ҳавзаи баҳри Кариб'''
| align="center" | 1
| align="center" | 2
|-
| '''Гурӯҳи Осиё'''
| align="center" | 2
| align="center" | 3
|-
| '''Гурӯҳи Африқоӣ'''
| align="center" | 2
| align="center" | 3
|}

== Дабирони кулли СММ ==
Эзоҳ: Аз [[25 апрел]] то [[26 июн|26 июни соли]] [[Соли 1945|1945]] Конфронси Сан-Франсискоро Элҷер Ҳис раисӣ мекард, ки баъдан ба ҷосусӣ ба нафъи [[Иттиҳоди Шӯравӣ]] айбдор карда шуд.<ref>{{Cite web|url=http://www.inosmi.ru/translation/219511.html|title=И вновь слышна большая ложь о Ялте|date=2005-05-11|publisher=[[ИноСМИ.ру]]|accessdate=2010-08-13|archiveurl=https://www.webcitation.org/61BgjDEIy?url=http://www.inosmi.ru/inrussia/20050511/219511.html|archivedate=2011-08-24}}</ref>
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
! № !! Фото !! Имя !! Страна!! Региональная группа ООН !!Годы полномочий
|-
! '''—'''
| [[Акс:Sr. Gladwyn Jebb.jpg|100px]]||[[Глэдвин Ҷебб]]<ref>{{cite web|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9403E2D61E30F935A15753C1A960958260|title=Lord Gladwyn Is Dead at 96; Briton Helped Found the U.N. («Лорд Глэдвин скончался в возрасте 96 лет; англичанин, который помог основать ООН»)|publisher=[[The New York Times]]|author=David Stout|date=1996-10-26|accessdate=2014-03-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/61BgnUrV4?url=http://www.nytimes.com/1996/10/26/world/lord-gladwyn-is-dead-at-96-briton-helped-found-the-un.html|archivedate=2011-08-24}}</ref> <br><small>({{lang-en|Gladwyn Jebb}})</small><br> (1900—1996)||{{парчамбандӣ | Подшоҳии Муттаҳида}} ||[[Аврупои Ғарбӣ]]||[[24 октябр]]и [[соли 1945]] — <br>[[1 феврал]]и [[соли 1946]]
|-
! '''1'''
| [[Акс:Trygve Lie.jpg|100px]]||[[Трюгве Ли]]<ref>ООН: [http://www.un.org/Overview/SG/sg1bio.html ''Трюгве Хальвдан Ли (Норвегия)'']</ref><ref name="una-usa-fact">{{cite web|url=http://www.unausa.org/atf/cf/%7B49C555AC-20C8-4B43-8483-A2D4C1808E4E%7D/SG%20Reform%20Fact%20Sheet-fina-logol.pdf|title=Краткий исторический обзор о выборах Генеральных секретарей ООН|publisher=UNA-USA|access-date=2007-09-30|deadlink=404|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071025014319/http://www.unausa.org/atf/cf/%7B49C555AC-20C8-4B43-8483-A2D4C1808E4E%7D/SG%20Reform%20Fact%20Sheet-fina-logol.pdf|archivedate=2007-10-25}}</ref><br><small>({{lang-no|Trygve Halvdan Lie}})</small><br> (1896—1968)||{{парчамбандӣ |Норвегия}} ||[[Аврупои Ғарбӣ]]||[[1 феврал]]и [[соли 1946]] — <br>[[10 ноябр]]и [[соли 1952]]
|-
! '''2'''
| [[Акс:Hammarskjöld i generalförsamlingen.jpg|100px]]||[[Даг Хаммаршёлд]]<ref name="una-usa-fact"/><ref>ООН: [http://www.un.org/Overview/SG/sg2bio.html ''Даг Хаммаршёльд (Швеция)'']</ref><ref>''Линнер С. (2007). ''[http://www.dhf.uu.se/pdffiler/Dh_lecture_2007.pdf Даг Хаммаршёльд и кризис в Конго, 1960-61] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120405034628/http://www.dhf.uu.se/pdffiler/Dh_lecture_2007.pdf |date=2012-04-05 }}''. Страница 28. Университет Уппсала. (2008-07-22).</ref><br><small>({{lang-sv|Dag Hammarskjöld}})</small><br> (1905—1961)||{{парчамбандӣ |Шветсия}}||[[Аврупои Ғарбӣ]]||[[10 апрел]]и [[соли 1953]] — <br>[[18 сентябр]]и [[соли 1961]]
|-
! '''3'''
| [[Акс:U-Thant-10617.jpg|100px]]||[[У Тан]]<ref name="una-usa-fact"/><ref>ООН: [http://www.un.org/Overview/SG/sg3bio.html ''У Тан (Мьянма)'']</ref><br><small>({{lang-my|ဦးသန့်}})</small><br> (1909—1974)|| {{парчамбандӣ |Мянма}} ||[[Осиё]]||[[30 ноябр]]и [[соли 1961]] — <br>[[31 декабр]]и [[соли 1971]]
|-
! '''4'''
| [[Акс:Bundesarchiv Bild 183-M0921-014, Beglaubigungsschreiben DDR-Vertreter in UNO new.png|100px]]||[[Курт Валдхайм]]<ref name="una-usa-fact"/><ref>ООН: [http://www.un.org/Overview/SG/sg4bio.html ''Курт Вальдхайм (Австрия)'']</ref><br><small>({{lang-de|Kurt Waldheim}})</small><br> (1918—2007)||{{парчамбандӣ |Австрия}} ||[[Аврупои Ғарбӣ]]||[[1 январ]]и [[соли 1972]] — <br>[[31 декабр]]и [[соли 1981]]
|-
! '''5'''
| [[Акс:Javier Pérez de Cuéllar (1982).jpg|100px]]||[[Хавӣер Перес де Куэляр]]<ref name="una-usa-fact"/><ref>ООН: [http://www.un.org/Overview/SG/sg5bio.html ''Хавьер Перес де Куэльяр (Перу)'']</ref><br><small>({{lang-es|Javier Pérez de Cuéllar Guerra}})</small><br> (1920—2020)||{{парчамбандӣ | Перу}} ||[[Амрикои Ҷанубӣ]]||[[1 январ]]и [[соли 1982]] — <br>[[31 декабр]]и [[соли 1991]]
|-
! '''6'''
| [[Акс:Boutros Boutros-Ghali in Davos.JPG|100px]]||[[Бутрос Бутрос-Ғолӣ]]<ref name="una-usa-fact"/><ref>ООН: [http://www.un.org/Overview/SG/sg6bio.html ''Бутрос Бутрос-Гали (Египет)'']</ref><ref>Сообщение о захвате Сребреницы — 15 ноября 1999 года.</ref><br><small>({{lang-ar|بطرس بطرس غالي}})</small><br> (1922—2016)||{{парчамбандӣ | Миср}}||[[Африқо]]||[[1 январ]]и [[соли 1992]] — <br>[[31 декабр]]и [[соли 1996]]
|-
! '''7'''
| [[Акс:Kofi Annan.jpg|100px]]||[[Кофи Аннан]]<ref name="una-usa-fact"/><ref>ООН: [http://www.un.org/News/ossg/sg/pages/sg_biography.html ''Биография Кофи А. Аннана'']</ref><br><small>({{lang-en|Kofi Annan}})</small><br> (1938—2018)||{{парчамбандӣ | Гана}}||[[Африқо]]||[[1 январ]]и [[соли 1997]] — <br>[[31 декабр]]и [[соли 2006]]
|-
! '''8'''
| [[Акс:Ban Ki-moon February 2016.jpg|100px]]||[[Пан Ги Мун]]<ref>[http://www.un.org/apps/news/infocusRel.asp?infocusID=122&Body=Ban+Ki-moon Пан Ги Мун принял присягу, как следующий Генеральный секретарь ООН]</ref>.<br><small>({{lang-ko|반기문}})</small><br> (род. 1944)||{{парчамбандӣ | Ҷумҳурии Корея}} ||[[Осиё]]||[[1 январ]]и [[соли 2007]] — <br>[[31 декабр]]и [[соли 2016]]
|-
! '''9'''
| [[Акс:António Guterres - 2019 (48132270313) (cropped).jpg|100px]]|| [[Антониу Гутерриш]]<ref>{{Cite news |title=В ООН выбрали нового генерального секретаря |url=http://www.rbc.ru/politics/13/10/2016/57ff98309a7947140ee68843 |work=РБК |accessdate=2016-10-13}}</ref> <br><small>({{lang-pt|António Manuel de Oliveira Guterres}})<br> (род. 1949)||{{парчамбандӣ | Португалия}} ||[[Аврупои Ғарбӣ]]|| [[1 январ]]и [[соли 2017]] — <br>амалкунанда
|}

== Инчунин нигаред ==
* Ислоҳоти СММ

== Эзоҳ ==
{{Эзоҳ|2}}

== Пайвандҳо ==
* [http://www.rian.ru/analytics/20060925/54236496.html Интихоби Дабири кулли СММ]
* [http://www.newsinfo.ru/news/2006/09/news1330792.php Русия интихоби худро на ба фоидаи Латвия кард]{{Пайванди мурда|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (истиноди дастнорас)
* [http://www.globalpolicy.org/secgen/index.htm Форуми умумиҷаҳонии сиёсат — Дабири кулли СММ]{{Ref-en}} <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</span>
* [https://archive.is/20070207062211/http://www.securitycouncilreport.org/site/lookup.asp?c=glKWLeMTIsG&b=1807393 Ҳисобот дар бораи раванди таъйини Дабири кулли нав]
{{ПБ}}
{{Дабирони кулли СММ}}

[[Гурӯҳ:Дабирони кулли СММ]]