Минтақаи ҷуғрофиёӣ

Минтақаи ҷуғрофиёӣ ( юн. ζώνη - «камар») — дарбаргирандаи қисмати бузурги қишри ҷуғрофиёӣ, ташкилдиҳандае, ки шароити дифференсияи гидроҳароратии (бо таносуби гармӣ ва нармӣ) дохили минтақаро муайян менамояд. Минтақаи ҷуғрофиёӣ, одатан, аз Ғарб ба Шарқ тӯл мекашанд.

Тавсиф

Ҳар як минтақаи ҷуғрофиёӣ дарбаргирандаи шароити ягонаи табиӣ мебошанд. Ба ин хусусиятҳо иқлим, резиши сатҳӣ, чуқуриҳои хобиш, таркиби обҳои зеризаминӣ, хок, растаниҳо ва шароити геоморфологию гидрогеологӣ дохил мешаванд; хусусияти он намуди ландшафти минтақавии муайяншуда аст. Аз ин нуқтаи назар минтақаи ҷуғрофиёӣ ба минтақаҳои ландшафтӣ монандӣ доранд. Бисёре аз минтақаи ҷуғрофиёӣ вобаста ба намуди аз ҳама паҳншудаи растаниҳо – бисёртар қисматҳои физиономии ландшафт ва индикатори шароитҳои дигари табиӣ (масалан, минтақаҳои бешазор, минтақаҳои даштӣ ва ғ.) номгузорӣ мешаванд. Дар ҳамон вақт манзараи Минтақаи ҷуғрофиёӣ натанҳо ба маҷмуи шароитҳои нави табии ташаккул меёбад, инчунин таърихи онҳо низ (масалан, аз ҳама кӯҳан-зонаҳои бешаҳои экваториалӣ, аз ҳама чавон-минтақаҳои тундраӣ) муайян мегардад. Минтақаи ҷуғрофиёӣ аз ҳама зуд дар намуди тасма дар дар самти арзӣ ба як ё якчанд материк тӯл мекашад., инчунин метавонанд дорои шаклҳои гуногун бошанд; дар алоҳидагӣ, тӯл кашидан дар самти меридианӣ (масалан, бешадаштҳо, даштҳо ва нимбиёбонҳои Амрикои Шимолӣ). Бисёре аз зонаҳо ба зерзонаҳо тақсим мешаванд (масалан, зонаҳои шимолӣ, миёна ва зерминтақаҳои ҷанубии тайгаҳо). Дар кӯҳҳо баробари пайдо шудани минтақаҳои аномалӣ Минтақаи ҷуғрофиёӣ минтақаҳои баланд номида мешавад. Дар Уқёнуси ҷаҳонӣ низ З.ҷ мавҷуданд, аммо аз сабаи доимо дар ҳаракат будани об сарҳади табии онҳо ба мисли сарҳади хушкӣ чандон аён нестанд. Тавсифномаи дақиқ ва тақсимшавии онҳо ба хушкиҳо дар мақолаи Замин ва мақолаи дар бораи зонаҳои алоҳида нишон дода шудааст (нигаред Зонаи биёбонҳои арктикӣ, зонаи дашт).

Дар маҷмуъ зери мафҳуми Минтақаи ҷуғрофиёӣ ё зонаи табии, инчунин зонаҳои холисона ба қисматҳои алоҳидаи табии сатҳи географии Замин тақимшуда: растаниҳо, хокиҳо, гидрогеологӣ ва ғ. фаҳмида мешавад.

Дар Нимкураи Шимолӣ Минтақаи ҷуғрофиёӣ-и зерин мавҷуданд: зонаи биёбонҳои яхбастаи Арктика, зонаи тундра, зонаи бешатундра, зонаи бешаи минтақаи муътадил, зонаи дашти минтақаи муътадил, зонаи нимбиёбони минтақаи муътадил, зонаи биёбони минтақаи муътадил, зонаи бутазорҳо ва бешаҳои ҳамешасабзи субтропикӣ, зонаи бешаҳои омехтаи мусонии субтропикӣ, зонаи бешадаштҳои субтропикӣ, зонаи даштҳои субтропикӣ, зонаи биёбонҳои субтропикӣ, зонаи бешаҳои тунуки, бешаҳои хушк ва саваннаҳо, зонаи нимбиёбонҳои тропикӣ, зонаи биёбонҳои тропикӣ, зонаи бешаҳои омехтаи муссонии субэкваторӣ, зонаи бешаҳои экваторӣ. Дар Нимкураи Ҷанубӣ аз зонаҳои номбурда танҳо зонаи тундра, зонаи бештундра, зонаи биёбонҳои минтақаи муътадил во мехуранд.

Ҳамчунин

Биома
Минтақаи баландӣ
Растании дохилизоналӣ
Азоналӣ

Пайванд

[human_ecology.academic.ru/1671/Natural_zone Минтақаи табиӣ] Экологияи инсон. Луғати консептуалӣ ва истилоҳотӣ. Б. Б. Прохоров. — Ростови лаби Дон. 2005

Эзоҳ