Морчӯба

Морчӯба
Табақабандии илмӣ
ХАТО: шаблони орояшинохтӣ нест. Параметрҳои parent ва rangро пур кунед. Сарда: Морчӯба
Номи байнулмилалии илмӣ
Asparagus L., 1753
Номенклатурный тип
Asparagus officinalis — Спаржа лекарственная
Сомонашиносӣ дар Викигуна Тасвирот дар Викианбор ITIS   42782 NCBI   4685 GRIN   t:1046 IPNI   30275681-2

Морчуба, сарсабил (лот. Aspáragus) — ҷинси рустаниҳои бисёрсолаест аз оилаи занбақиҳо. Пояи сершох, барги пулакчашакл, гули майдаи зангулашакли 6-баргаи сабзча ё зардтоб, асосан ҷудоҷинса, ғураки сепалла, ғуҷуммеваи муддаввари сурх дорад.

Зиёда аз 300 гунаи морчӯба дар ноҳияҳои гармсери Аврупо, Осиё, Африқо, Австра­лия мерӯяд. Морчӯба махсусан дар қисми ҷанубу тропикаи Аф­рика, кишварҳои баҳри Миёназамин, Оси­ёи Миёна ва Ҳиндустон бисьёр аст. Дар СССР қисми европоӣ, Кавказ, Осиёи Миёна, Сибири Ғарбӣ) 30 на­муди худрӯй Морчӯба месабзад. Дар Тоҷикистон 8 намуди худрӯй (А. регsicus, A. bucharicus, A. neglectus, А. kamaravianus, A. ferganensis, А. тоnoclados, A. brachypliyllus, A. gypsaceus (ниг. расм) ва 1 намуди мазруи Морчӯба (A. officinalis) маълум аст. Мах­сусан як намуди Морчӯба (A. persicus) дар аксари районҳои республика вомехӯрад.

Корбурди пизишкӣ

Морчӯба дар тибби халқӣ чун позаҳр истифода мешавад. Морчӯбаи доруӣ (A. officinalis)-ро дар бархе кишварҳо мисли сабзавот ва чун гиёҳи доруӣ парвариш мекунанд. Наврустаи Морчӯбаи мазрӯъро мехӯранд; 2 % сафеда, 2,4 % анинхитоб, витаминҳои (ба ҳисоби мг°/о) С (то 40), В| (0,19), В2 (0,14), РР (1) ва каротин (провитамини А; 1,3) дорад. Решапояашро ҷӯшонда, зирбонда ё очоронида истифода мебаранд.

Морчӯбаро аз кучат ва решапоя зиёд ме­кунанд. Пояи Морчӯба зуд рушд наму­да, 120—150 см қад мекашад ва сер­шох мешавад. Морчӯбаи мазрӯъ хелҳои гуногун дорад. Баъзе намудҳои Морчӯба (мас., A. sprengeri, A. plumosus) боби ороишанд ва дар хонаю гулхонаҳо парвариш меёбанд.

Адабиёт

• Морчӯба // Лениннома — Муҳит. — Д. : СИЭСТ, 1983. — (Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев ; 1978—1988, ҷ. 4).

• Флора Таджикской ССР, т, 2, М.— Л., 1903;
• Инатьева А. И., Овощные растения земного шара, Минск, 1906.