Муҳандисии маъдан
Муҳандисии маъдан - маҷмуаи улум ва фунуне аст, ки аз иктишофи як консор (захираи маъданӣ бо арзиши иқтисодӣ) оғоз ва то коркарди он идома меёбад. Муҳандисии маъдан ба унвонии аввалин риштаи муҳандисии академии таърих барои аввалин бор дар Инглистон поягузорӣ шудааст. Аввалин илме аст, ки башарият аз ибтидои вуҷуди худ то кунун бо он иртиботи наздик доштааст. Ин ҳирфа ба иллати шароити сахти корӣ, яке аз 10 ҳирфаи душвори ҷаҳон шинохта шудааст.
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]Аз даврони моқабли таърих то ба имрӯз, маъдан нақши барҷастае дар пойдории башарият иҷро кардааст. Аз оғози тамаддун мардум аз сангу сафол истифода мекарданд, то ки баъдҳо аз филиззоти сатҳи замин ва наздик ба сатҳи замин баҳрабардорӣ карданд. Тамоми инҳо ба унвони силоҳ ё абзори зиндагӣ мавриди истифода қарор мегирифтанд. Барои мисол, санги чахмоқ дар шимоли Фаронса ва ҷануби Инглистон барои тавлиди оташ ва шикастани сангҳо мавриди истифода қарор мегирифтааст. Маъодини санги чахмоқ дар манотиқи гаҷӣ кашф шуданд, ҷое, ки чоҳҳои дар дарун дарз ва шикофҳо дар зерзамин ҷойгир шуда буданд, то ба маҳалҳои бардошт бирасанд. Қадимитарин маъдани шинохташуда дар осори бостонии Лайн Кив (lion cave) дар Свазиленд аст. Дар ин маъдан син ёби нима умр Карбун ҳудуд 43000 солро нишон медиҳад. Румиёни бостон навоварони муҳандисии маъдан буданд. Онҳо равишҳои маъданиро дар миқёсҳои бузург густариш доданд, шояд қобили таваҷҷуҳтарин фаъолиятҳо истифода аз равишҳои ҳидролик буд, онҳо ҳаҷми васеъе аз обро бо истифода аз чандин қанот ба маъодини дасти боло интиқол медоданд.
Қайд
[вироиш | вироиши манбаъ]Адабиёт
[вироиш | вироиши манбаъ]- Горные науки / К. Н. Трубецкой // Гермафродит — Григорьев. — М. : Большая российская энциклопедия, 2007. — С. 452—454. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 7). — ISBN 978-5-85270-337-8.
- Горная наука — статья из Большой советской энциклопедии.
Пайванд
[вироиш | вироиши манбаъ]- Маҷаллаи байналмилалии илмӣ-амалии «Илм ва технологияҳои кӯҳӣ»
При написании этой статьи использовался материал из издания «Казахстан. Национальная энциклопедия» (1998—2007), предоставленного редакцией «Қазақ энциклопедиясы» по лицензии Creative Commons BY-SA 3.0 Unported.