Синамои Осиёи Марказӣ
Синамои Осиёи Марказӣ — одатан ба синамои панҷ кишвари Осиёи Марказӣ (Қазоқистон, Қирғизистон, Тоҷикистон, Туркманистон ва Ӯзбекистон) ишора мекунад. Синамои Осиёи Миёнаро минбаъд ба се давраи таърихӣ, филми Шӯравии Осиёи Миёна (1919-1987), Мавҷи нави филми Осиёи Миёна (1988-1992) ва давраи муосири филми кишварҳои мустақили Осиёи Марказӣ (1992–то ҳол) тақсим кардан мумкин аст.
Синамои Қазоқистон
[вироиш | вироиши манбаъ]Синамои Қазоқистон ҳамчун маркази филмҳои мустанади шӯравӣ ва романтикҳои "сабки шарқӣ" шинохта шудааст. Алмаато, Қазоқистон макони ибтидоии "Мавҷи нав" -и синамои даврони бозсозӣ мебошад (ниг. Рашид Нуъмонов). Филми мустақил дар Қазоқистонро ҳоло ҳамосаҳои таърихӣ, ба мисли "Лола" -и Сергей Двортсевой тавсиф мекунанд.
Синамои Қирғизистон
[вироиш | вироиши манбаъ]Филми аввали қирғизиро метавон филмҳои русзабони шӯравӣ, ба монанди "Муаллими аввал" -и Андрей Кончаловский тавсиф кард. Баъдтар филмҳои қирғизӣ, ба мисли "Бешкемпир", ба забони қирғизӣ ба навор гирифта шуданд ва бо мавзӯъҳои фарқиятҳои шаҳр ва деҳоти Қирғизистон сарукор доштанд.
Синамои Тоҷикистон
[вироиш | вироиши манбаъ]Синамои тоҷик дар даврони Шӯравӣ бо таблиғ ва таваҷҷуҳ ба дунявият ҷараён дошт. Аз замони истиқлоли Тоҷикистон синамои тоҷик ба синамои худ табдил ёфт. Азбаски ҷанги шаҳрвандии Тоҷикистон аз солҳои 1992-1997 амалан тамоми синамои тоҷик то ҳазорсолаи нав дар хориҷи кишвар офарида шуда буданд. Бо истифода аз суннатҳои синамои Шарқ, Ғарб ва Ҷануб (бахусус аз синамои Эрон), коргардонҳои тоҷик тавонистанд дар бораи шароити иҷтимоӣ ва таърихии сарзамини худ филмҳои муассир офаранд. Баъзе филмҳои калон Бахтиёр Худойназаров «Қош ба қош»-ро дар бар мегиранд. Синамои Тоҷикистонро бинобар набудани маблағгузории давлатӣ бозмедорад.
Синамои Туркманистон
[вироиш | вироиши манбаъ]Синамои туркман дар тӯли таърих аз ҷониби ҳукумати давлат ба дараҷаи баланд танзим карда шуд ва инъикоси тамоюлҳои сиёсӣ буд. Синамо дар Туркманистон соли 2000 аз ҷониби президент Сафармурод Ниёзов комилан барҳам дода шуд. Дар солҳои 90 якчанд филмҳои муҳим офарида шуданд, аз ҷумла "Фариштаи хурд", аз ҷониби коргардон Сапар Усмонов маро хушбахт кунед. Ҳоло манъи синамо бекор карда шудааст.
Синамои Ӯзбекистон
[вироиш | вироиши манбаъ]Филми ӯзбекӣ дорои рӯйхати тӯлони филмҳои дар замони шӯравӣ ва замони муосир истеҳсолшуда мебошад. Таърихи синамои Ӯзбекистонро ба ду давра тақсим кардан мумкин аст: синамои Ӯзбекистони Шӯравӣ (1924-1991) ва синамои Ӯзбекистони мустақил (1991-то имрӯз). Филмҳои давраи шӯравӣ ё ба забони русӣ ва ё ӯзбекӣ ба навор гирифта мешуданд. Аксар филмҳои давраи шӯравӣ аз ҷумла филмҳои Мафтунингман (1958), Маҳаллада дув-дув гап (1960) ва Шум бола (1977) мебошанд.