Украинҳои Тоҷикистон

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Украинҳои Тоҷикистон

Украинҳои Тоҷикистон (укр. Українці в Таджикистані) — яке аз ақаллиятҳои миллӣ дар қаламрави Тоҷикистон[1][2]. Қаблан шумора ва таносуби украиниҳо дар ҷумҳурӣ ба маротиб бештар буд, аммо пас аз пошхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ, ҷанги шаҳрвандӣ дар Тоҷикистон, таназзули шадиди иқтисодӣ, вазъи иҷтимоию иқтисодии украинҳо ба таври қобили мулоҳиза бадтар шуд ва аксари онҳо дар солҳои аввали истиқлол ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафтанд [1].

Таърих ва вазъи кунунии диаспораи украинҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Диаспораи украинҳо дар Тоҷикистон асосан дар замони шӯравӣ ташаккул ёфта буд, ки инро маълумотҳои барӯйхатгирии солҳои 1926, 1959, 1989 гувоҳӣ медиҳанд [3].

Тибқи барӯйхатгирии соли 1897 дар округи Хуҷанди вилояти Самарқанди Империяи Русия 144 украин зиндагӣ мекарданд: 94 — дар Хуҷанд, 49 — дар Ӯротеппа ва як укроиндухтар дар дигар ҷой зиндагӣ мекарданд.

Дар замони шӯравӣ аз Украина мутахассисон, коргарони бомаҳорат, мутахассисони ҷавон, ки дар индустрикунонии иқтисодиёти ҷумҳурӣ саҳм гузоштаанд, барои тақсимот ба ҷумҳурӣ фиристода мешуданд [4].

Дар Осиёи Миёна ва бахусус дар Тоҷикистон чунин рӯй дод, ки аксари даъватшудагон аз Украина буданд, мисли аксари афсарон. Ин пеш аз ҳама ба қӯшунҳои сарҳадӣ дахл дошт [4].

Шумора[вироиш | вироиши манбаъ]

Тибқи барӯйхатгирии қарни 20 шумораи бештари украиниҳо дар Тоҷикистон дар соли 1989 зиндагӣ мекарданд — 41375 нафар; то соли 2000 шумораи онҳо то 3787 нафар кам шуд. Ҳиссаи аҳолии украинҳо аз рӯи барӯйхатгирии соли 1959 баландтарин буд.

Динамикаи шумораи украиниҳо дар Тоҷикистон:

Одамон 1926

[5]

% 1959

[6]

% 1989

[7]

% 2000

[8]

% 2010

[9]

%
Ҳамагӣ 827083 100.00% 1979897 100.00% 5092603 100.00% 6127493 100.00% 7564502 100.00%
украинҳо 1090 0,13% 26921 1,36% 41375 0,81% 3787 0,06% 1090 0,01%

Аз рӯзи дар қаламрави ҷумҳурӣ пайдо шудани украинҳо дар тамоми соҳаҳои ҳаёти мамлакат, махсусан дар солҳои Ҳокимияти Советӣ ва пеш аз ҳама дар пойтахти он — шаҳри Душанбе нақши калон бозиданд. Мушкилоти байни миллатҳо дар ҷумҳурӣ, таназзули иқтисодӣ, ноустувории сиёсӣ боиси муҳоҷирати оммавии украинҳо ва дигар аҳолии осоиштаи аврупоӣ дар ибтидои солҳои 90-ум гардид [1].

Чорабиниҳои фарҳангӣ ва иҷтимоӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Феълан чорабиниҳои фарҳангӣ ва иҷтимоии диаспораҳои украинӣ бо дастгирии Сафорати Украина дар Тоҷикистон гузаронида мешаванд [10].

Дар байни ҳодисаҳои диаспораи украинӣ, ки дар вақтҳои охир ба амал омадаанд, метавон қайд кард:

  • 26 ноябри соли 2016 - Рӯзи ёдбуди қурбониёни гуруснагӣ дар Украина 1932-1933 [11]
  • 22 январи соли 2017 - таҷлили Рӯзи ваҳдати Украина [12]
  • 9 марти соли 2017 - хонишҳои анъанавии Шевченко бахшида ба 203-солагии зодрӯзи Т. Г. Шевченко [13]

Нигаред[вироиш | вироиши манбаъ]

Сарчашмаҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

  • Кабузан В. М. Украинцы в мире: динамика численности и расселения. 20-е годы XVIII века — 1989 год: формирование этнических и политических границ украинского этноса. Институт российской истории РАН. — Москва: Наука, 2006. — 658 с. ISBN 5-02-033991-1
  • Українці у світі : довідник / авт.-упоряд. В. М. Воронін, С. А. Дроздовська. - К. : Український Центр духовної культури, 2005. - 143 с. - ISBN 966-8039-52-7
  • Зарубіжне українство : інформ. кат. / Укр. Всесвіт. координац. Рада, Т-во зв'язків з українцями за межами України (Т-во "Україна"), Ін-т дослідж. діаспори ; [уклад.: Оксана Малиновська та ін. ; ред. Ігор Винниченко]. - К. : [б. в.], 1997. - 150 с. - ISBN 5-87274-329-7
  • Закордонне українство: сутність, структура, самоорганізація. Підручник / Автори: В. Б. Євтух, А. А. Попок, В. П. Трощинський, С. Ю. Лазебник, В. М. Андрієнко, М. В. Андрієнко, Т. В. Федорів, B. C. Гошовський, С. О. Штепа; За ред. В. Б. Євтуха. Національний педагогічний університет імені М. П. Драгоманова; Національна академія державного управління при Президентові України; Центр сучасного суспільствознавства. – К.: Альтерпрес, 2011. – 304 с. – ISBN 978-966-542-470-3

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. 1.0 1.1 1.2 Олег Панфилов. УКРАИНЦЫ В ТАДЖИКИСТАНЕ НЕ УТРАТИЛИ НАЦИОНАЛЬНЫХ ЧЕРТ. Независимая газета, Москва (11.02.1992). 6 Декабри 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 6 Декабри 2021.
  2. Кабузан В. М. Украинцы в мире: динамика численности и расселения. 20-е годы XVIII века — 1989 год: формирование этнических и политических границ украинского этноса. Институт российской истории РАН. — Москва: Наука, 2006. — 658 с. ISBN 5-02-033991-1
  3. Винниченко І. Українці в республіках колишнього СРСР: історико-географічний нарис.— Житомир, 1992.
  4. 4.0 4.1 Кубійович В. Українська діаспора в СССР в світлі переписів населення // Сучасність, ч. (210). — Мюнхен, 1978.
  5. Демоскоп. Национальный состав населения Таджикистана по Всесоюзной переписи 1926 года
  6. Демоскоп. Национальный состав населения Таджикистана по Всесоюзной переписи 1959 года
  7. Демоскоп. Национальный состав населения Таджикистана по Всесоюзной переписи 1989 года
  8. Демоскоп. Национальный состав населения Таджикистана по переписи 2000 года
  9. Том 3. Национальный состав и владение языками, гражданство населения Республики Таджикистан (2010) Бойгонӣ шудааст 14 октябри 2013  сол. // Агентство по статистике при Президенте Республики Таджикистан
  10. Закордонне українство: сутність, структура, самоорганізація. Підручник / Автори: В. Б. Євтух, А. А. Попок, В. П. Трощинський, С. Ю. Лазебник, В. М. Андрієнко, М. В. Андрієнко, Т. В. Федорів, B. C. Гошовський, С. О. Штепа; За ред. В. Б. Євтуха. Національний педагогічний університет імені М. П. Драгоманова; Національна академія державного управління при Президентові України; Центр сучасного суспільствознавства. – К.: Альтерпрес, 2011. – 304 с. – ISBN 978-966-542-470-3
  11. Вшанування Дня пам’яті жертв голодоморів у Посольстві України в Таджикистані - Новини Посольства(укр.). Бойгонӣ шудааст 3 августи 2017  сол. Проверено 12 марти 2017.
  12. У Душанбе відзначено День Соборності України - Новини Посольства(укр.). Бойгонӣ шудааст 3 августи 2017  сол. Проверено 12 марти 2017.
  13. Шевченківські читання у Посольстві України в Таджикистані - Новини Посольства(укр.). Бойгонӣ шудааст 3 августи 2017  сол. Проверено 12 марти 2017.