Jump to content

Феҳристи сарварони Габон

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод

Феҳристи сарварони Габон шахсонеро дар бар мегиранд, ки дар Ҷумҳурии Габон 17 августа соли 1960 соҳибистиқлол шуданд [1] Дар аввал сарвари давлат ( фр. Chef d’état ) фр. Président du Conseil de Gouvernement раиси Шӯрои ҳукуматӣ (франсавӣ) шуд. ) ва аз 13 феврали соли 1959 Сарвазир ( фр. Premier ministre Ҷумҳурии мухтори Габон ( фр. République autonome gabonaise ) Габриэл-Леон Мба . Пас аз пирӯзӣ дар интихоботи аввал, ӯ 21 феврали соли 1961 ба ҳайси президенти Ҷумҳурии Габон савганд ёд кард фр. Président de la République gabonaise ) [2] [3] .

Соли 1964 дар кишвар кӯшиши табаддулоти давлатӣ аз ҷониби афсарони хурд ташкил карда шуд [4] [5] . Пас аз марги Леон Мба, савганди президент 28 ноябри соли 1967 аз ҷониби ноиби президент Алберт-Бернард Бонго дода шуд, ки 29 сентябри соли 1973 исломро қабул кард ва номи худро ба Умар Бонго иваз кард (15 ноябри соли 2003). насаби дуюми оилаи падараш Ондимба ), ки то 8 июни соли 2009 дар тӯли зиёда аз 40 сол президент буд [6] [7] .

Аз 16 октябри соли 2009 писараш Алӣ Бонго Ондимба раиси ҷумҳури Габон аст. 30 августи соли 2023 гурӯҳе аз афсарони артиши Габон дар шабакаи телевизионии Габон 24 изҳор доштанд, ки қудрат дар кишвар аз они онҳост; Сабаби табаддулот норозигии низомиён бо натоиҷи интихоботи умумӣ буд, ки натоиҷи он лағв шуд. Ҳарбиён Кумитаи гузариш ва барқарорсозии муассисаҳоро таъсис доданд ( фр. Comité pour la transition et la restauration des institutions ), ки қудрати пурраи давлатиро ба ӯҳда гирифт ва генерали артиш Брис Олигро президенти давраи гузариш интихоб кард [8] [9] [10] .

Дар моҳи апрели соли 2023, тағйироти охирин ба Конституцию Габона , ки 30 августи соли 2023 боздошта шуд, муқаррар кардааст, ки президент бо аксарияти оддии як давр ба мӯҳлати панҷ сол бидуни маҳдудияти ҳуқуқи дубора интихоб мешавад ( аз соли 1997 то 2023 мӯҳлати ваколат ҳафт сол буд);

Рақамгузории дар сутуни якуми ҷадвал истифодашуда шартӣ аст. Инчунин истифодаи сояҳои ранг дар сутунҳои аввал шартӣ аст, ки барои содда кардани дарки мансубияти афрод ба нерӯҳои мухталифи сиёсӣ бидуни истинод ба сутуни мансубияти ҳизб хизмат мекунад. Моҳияти гуногуни ваколатҳои шахсон низ инъикос ёфтааст (масалан, давраи ягонаи ваколати Леон Мба дар сарварии ҷумҳурият дар солҳои 1960—1964 ба давраҳое тақсим мешавад, ки вай дар аввал сарвари давлат ҳамчун сарвазири ҳозира буд. Вазир ва баъд президенти интихобшудаи ҷумҳурият давраҳои пай дар пайи як шахс (масалан, хафт кадензаҳои президенти Омар Бонго Ондимба ) тақсим карда намешаванд. Дар сутуни «Интихобот» расмиёти интихоботе, ки ба амал омада буд ё сабабҳои дигаре, ки шахс ба ҳукумат сарварӣ мекард, инъикос меёбад. Дар рубрикаи «Ҳизб» дар баробари мансубияти ҳизбии онҳо, инчунин мансубияти онҳо ба қувваҳои мусаллаҳ, ки онҳо ҳамчун қувваи мустақили сиёсӣ амал мекарданд, инъикос ёфтаанд.

Феҳрист[вироиш | вироиши манбаъ]

Санаи оғоз ва анҷоми иҷрои муваққатии ваколатҳои роҳбари давлат (ҳангоми нигоҳ доштани ваколатҳои доимии шахси асосӣ, конститутсионӣ) бо ҳарфҳои курсив қайд карда шудаанд.

Акс Ном

(солҳои ҳаёт)
Мӯҳлати ваколат Ҳизб Интихобот Номгӯи ваколатҳо
Аввалдавр Охирдавр
1

(I—II)
Габриэл Леон Мба

(1902—1967)

фр. Gabriel Léon M’ba
 Gabriel Léon M’ba
17.08.1960 21.02.1961 Блоки демократии Габон Сарвазири Ҷумҳурии Габон, сарвари давлат

фр. Premier Ministre de la République gabonaise, Chef d’état Premier Ministre de la République gabonaise, Chef d’état
[11][12]
21.02.1961 17.02.1964 1961 Президенти Ҷумҳурии Габон

фр. Président de la République gabonaise Président de la République gabonaise
Даниэл Мбене

(?—1969)

фр. Daniel M’bene
 Daniel M’bene

Жан-Валер Эссон

(?—?)

фр. Jean Valère Essone
 Jean Valère Essone

Жак Момбо

(1943—)

фр. Jacques Mombo
 Jacques Mombo

Даниэл Мбо Эду

(?—1964)

фр. Daniel Mbo Edou
 Daniel Mbo Edou
17.02.1964 18.02.1964 низомиён Кумитаи инқилобӣ

фр. Comité révolutionnaire Comité révolutionnaire
[13][14]
Жан-Илер Обам

(1912—1989)

фр. Jean-Hilaire Aubame
 Jean-Hilaire Aubame
18.02.1964 19.02.1964 Иттиҳоди демократӣ ва иҷтимоии Габон(англ.) Сарвари Ҳукумати муваққатӣ

фр. Chef du gouvernement par intérim Chef du gouvernement par intérim
[15][16]
1

(II—III)
Габриэл Леон Мба

(1902—1967)

фр. Gabriel Léon M’ba
 Gabriel Léon M’ba
19.02.1964 28.11.1967 Блоки демократии Габон

→ Ҳизби демократии Габон
Президенти Ҷумҳурии Габон

фр. Président de la République gabonaise Président de la République gabonaise
1967
2

Ҳоҷӣ Умар Бонго Ондимба

(1935—2009)

фр. Omar Bongo Ondimba
 Omar Bongo Ondimba

урожд. Алберт-Бернар Бонго

фр. Albert-Bernard Bongo

в 1973—2003 Омар Бонго

фр. Omar Bongo
28.11.1967 8.05.2009 [17][18]
1973
1979
1986
1993
1998
2005
и. в. Диҷоб Дивунги Ди Ндинге

(1946—)

фр. Didjob Divungi Di Ndinge
 Didjob Divungi Di Ndinge
8.05.2009 10.06.2009 Иттиҳоди демократӣ ва ҷумҳурихоҳони Габон(англ.) Ноиб Президенти Ҷумҳурии Габон

фр. Vice-président de la République gabonaise Vice-président de la République gabonaise
[19]
3 Роза Франсина Рогомбе

(1942—2015)

фр. Rose Francine Rogombé
 Rose Francine Rogombé

урожд. Роза Франсина Этомба

фр. Rose Francine Etomba
10.05.2009 16.10.2009 Ҳизби демократии Габон Президенти муваққатии Ҷумҳурии Габон

фр. Président par intérim de la République gabonaise Président par intérim de la République gabonaise
[20]
4

(I—II)
Али Бонго Ондимба

(1959—)

фр. Ali Ben Bongo Ondimba
 Ali Ben Bongo Ondimba

урожд. Ален-Бернар Бонго

фр. Alain Bernard Bongo
16.10.2009 30.08.2023 2009 Президенти Ҷумҳурии Габон

фр. Président de la République gabonaise Président de la République gabonaise
[21][22]
2016
и. в. Пйер-Клавер Маганга Муссаву

(1952—)

фр. Pierre Claver Maganga Moussavou
 Pierre Claver Maganga Moussavou
Ҳизби сотсисал-демократии Габон Ноиб Президенти Ҷумҳурии Габон

фр. Vice-président de la République gabonaise Vice-président de la République gabonaise
[23][24]
5

(I—II)
Артишсолор

Брис Клотер Олиги

(1974/1975—)

фр. Brice Clothaire Oligui Nguema
 Brice Clothaire Oligui Nguema
30.08.2023 4.09.2023 низомӣ роҳбари Кумитаи давраи гузариш ва барқарорсозии институтҳо

фр. Président du Comité pour la transition et la restauration des institutions Président du Comité pour la transition et la restauration des institutions
[25][26]
4.09.2023 Амалкунанда Президенти давраи гузариши Ҷумҳурии Габон

фр. Président de la Transition de la République gabonaise Président de la Transition de la République gabonaise

Диаграммаи мӯҳлати ваколат[вироиш | вироиши манбаъ]

Олиги Нгема, БрисБонго Ондимба, АлиРогомбе, Роза ФрансинаБонго Ондимба, Эль Хадж ОмарМба, ЛеонОбам, Жан-ИлерМба, Леон

Инчунин нигаред[вироиш | вироиши манбаъ]

  • Ноиби президенти Габон
  • Сарвазири Габон

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

Шарҳҳо
Манбаъ
  1. Gabon: Polity Style: 1958—2023(пайванди дастнорас — таърих). Archontology. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 4 сентябри 2023.(англ.)
  2. Gabon: President of the Council of Government: 1958—1959(пайванди дастнорас — таърих). Archontology. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 4 сентябри 2023.(англ.)
  3. Gabon: Heads of State: 1959—2023(пайванди дастнорас — таърих). Archontology. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 4 сентябри 2023.(англ.)
  4. Biteghe, Moïse N'Solé. Echec aux militaires au Gabon en 1964. — Paris: Chaka, 1990. — 159 с. — ISBN 978-2-907-76806-1.(фр.)
  5. Mbene, Emmanuel Ekomi. Coup d'État de 1964 au Gabon. «Ma Part de vérit»: Témoignage d'un membre du gouvernement civil du 18 février 1964. — Paris: Publié indépendamment, 2021. — 388 с. — ISBN 979-8-456-92427-8.(фр.)
  6. Gabon: Heads of State: 1959—2023(пайванди дастнорас — таърих). Archontology. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 4 сентябри 2023.(англ.)
  7. Изюмов, Александр. 40 лет анестезии(пайванди дастнорас — таърих). Коммерсантъ. 4 сентябри 2023 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 ноябри 2023.
  8. Coup d’Etat au Gabon: le général Brice Oligui Nguema nommé «président de la transition»(пайванди дастнорас — таърих). Le Monde. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.(фр.)
  9. Walsh, Declan. Military Officers Seize Power in Gabon, Threatening an African Dynasty(пайванди дастнорас — таърих). The New York Times. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.(англ.)
  10. Что известно о временном президенте Габона Брисе Олиги Нгеме(пайванди дастнорас — таърих). Рамблер. 3 июли 2024 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 ноябри 2023.
  11. Турьинская, Христина Михайловна. Мба, Леон(пайванди дастнорас — таърих). Большая российская энциклопедия. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.
  12. Enongoué, Flavien. Léon M'ba: Une autre histoire franco-africaine. — Paris: Descartes & Cie, 2020. — 364 с. — ISBN 978-2-844-46347-0.(фр.)
  13. Biteghe, Moïse N'Solé. Echec aux militaires au Gabon en 1964. — Paris: Chaka, 1990. — 159 с. — ISBN 978-2-907-76806-1.Biteghe, Moïse N'Solé. Echec aux militaires au Gabon en 1964. — Paris: Chaka, 1990. — 159 с. — ISBN 978-2-907-76806-1.(фр.)
  14. Mbene, Emmanuel Ekomi. Coup d'État de 1964 au Gabon. «Ma Part de vérit»: Témoignage d'un membre du gouvernement civil du 18 février 1964. — Paris: Publié indépendamment, 2021. — 388 с. — ISBN 979-8-456-92427-8.Mbene, Emmanuel Ekomi. Coup d'État de 1964 au Gabon. «Ma Part de vérit»: Témoignage d'un membre du gouvernement civil du 18 février 1964. — Paris: Publié indépendamment, 2021. — 388 с. — ISBN 979-8-456-92427-8.(фр.)
  15. Gardinier, 1994.
  16. Jean-Hilaire Aubame(фр.)(пайванди дастнорас — таърих). Assemblée nationale. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.
  17. Omar Bongo Ondimba(исп.)(пайванди дастнорас — таърих). CIDOB. 3 июли 2024 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 28 феврали 2024.
  18. Кусков, Виталий. 1967—2009: Омар Бонго Ондимба(пайванди дастнорас — таърих). Правители Африки: XXI век. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.
  19. Gabon's Bongo temporarily stands down(англ.)(пайванди дастнорас — таърих). AFP. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.
  20. Кусков, Виталий. 2009: Роза Рогомбе(пайванди дастнорас — таърих). Правители Африки: XXI век. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.
  21. Ali Bongo Ondimba(исп.)(пайванди дастнорас — таърих). CIDOB. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.
  22. Кусков, Виталий. 2009—2023: Али Бонго Ондимба(пайванди дастнорас — таърих). Правители Африки: XXI век. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.
  23. Olivier, Mathieu. Gabon: qui est Pierre-Claver Maganga Moussavou, l’opposant nommé vice-président par Ali Bongo Ondimba?(фр.)(пайванди дастнорас — таърих). Jeune Afrique. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 4 сентябри 2023.
  24. Olivier, Mathieu. Gabon: Guy-Bertrand Mapangou et Pierre Claver Maganga Moussavou limogés(фр.)(пайванди дастнорас — таърих). Jeune Afrique. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 4 сентябри 2023.
  25. Coup d’Etat au Gabon: le général Brice Oligui Nguema nommé «président de la transition»(пайванди дастнорас — таърих). Le Monde. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 сентябри 2023.(фр.)
  26. Что известно о временном президенте Габона Брисе Олиги Нгеме(пайванди дастнорас — таърих). Рамблер. 3 июли 2024 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 ноябри 2023.

Адабиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

  • История Тропической и Южной Африки в новое и новейшее время: учебное пособие / отв. ред. А. С. Балезин. —
    {{{1}}}
    : Издательство Института всеобщей истории РАН, 2010. — 327 с. — ISBN 978-5-98227-165-5.
  • Dictionary of African Biography / Akyeampong, Emmanuel Kwaku; Gates, Henry Louis (editors). — New York, NY: Oxford University Press — USA, 2012. — Т. 1—6 (1: Abach—Brand, 2: Brath—Haile, 3: Hailu—Lyaut, 4: Maal—Odhia, 5: Oding—Teres, 6: Tertu—Zwang). — 3384 с. — ISBN 978-0-195-38207-5.(англ.)
  • Elections in Africa: A Data Handbook / Nohlen, Dieter; Krennerich, Michael; Thibaut, Bernard (editors, from Institute for Political Science). — Oxford: Oxford University Press, 1999. — 984 с. — ISBN 978-0-198-29645-4.(англ.)
  • Heads of States and Governments Since 1945 / Lentz, Harris. — London: Taylor & Francis, 1994. — С. 298—300. — 912 с. — ISBN 978-1-884-96444-2.(англ.)
  • Gardinier, David. Historical Dictionary of Gabon. — 2. — Lanham, MD: Scarecrow Press, 1994. — 507 с. — ISBN 978-0-810-82768-4.(англ.)

Пайвандҳо[вироиш | вироиши манбаъ]