Виолончел
 | |
| Забони навиштаҷот ё осор/асар | итолиёӣ |
|---|---|
| Ҷоизаҳо | |
 | |
| Таснифи Ҳорнбостел-Закс | 321.322-71 |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Виолончел (итол. violoncello) — сози мусиқии тории камончадор аз навъи скрипкаиҳо, ки регистри басию-тенорӣ дорад. Виолончел аз скрипкаву алт якчанд баробар калон ва аз контрабас хурд аст.
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]Виолончел охири асри 15 — аввали асри 16 пайдо шудааст. Намунаҳои классикии онро устоҳои итолиёӣ Ноколо Амати, Ҷ. Гварнери, А. Страдивари сохтаанд. Виолончел 4 тор дорад, ки ба фосилаи квинта ҷӯр мешаванд: тори якум — «ля»-и октаваи хурд, тори дуюм «ре»-и октаваи хурд, тори сеюм «сол»-и октаваи калон, тори чорум — «до»-и октаваи калон. Диапазони виолончел аз нотаи «до»-и октаваи калон то «ми»-и октаваи сеюмро дар бар мегирад. Шакли имрӯзаи виолончел нимаи дуюми асри 19 пайдо шуд. Онро бо тиргак (шпил)-и филиззӣ ба замин такя дода (танаашро бо зонуҳо дошта), дар курсӣ нишаста менавозанд. Нотаи виолончел дар се мифтоҳ (калид): бас, тенор ва скрипка сабт мешавад. Лаҳни торҳояш чунинанд: тори якум — равшану кушода, тори дуюм — хушоҳанг, вале хиратар, тори сеюм — зичи тамом, тори чорум — ғафс. Тарзу услуби навохтанаш ба скрипка монанд аст.
Оҳангсозони машҳури ҷаҳон аз қабили Л. Бетховен, И. С. Бах, И. Гайдн, Ф. Менделсон, Ф. Шопен, Э. Гринг, И. Брамс, К. Дебюс, С. Рахманинов, Р. Шуман, К. Сен-сан, С. Прокоф ев, Д. Шостакович, Л. Беккерини ва дигарон барои виолончел сонатаҳо, консертҳо ва сюитаҳо навиштаанд. Вариатсияҳои консертӣ дар мавзӯи «Рококо»-и П. Чайковский дар ҷаҳон машҳур гаштаанд. Оҳангсозони тоҷик низ барои виолончел асарҳо эҷод кардаанд. «Соната»-и А. Одинаев, «Консерт барои виолончел ва оркестри симфонӣ»-и Д. Дӯстмуҳаммадов, «Романс барои виолончел ва фортепиано»-и А. Ҳамдамов, «Пйесаи помирӣ»-и И. Рогалский, «Суруд-поэма»-и Я. Сабзанов,
Эзоҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]Адабиёт
[вироиш | вироиши манбаъ]- Виолончел / Ҷ. Обидпур // Боз — Вичкут. — Д. : СИЭМТ, 2014. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.
- Обидпур Ҷ. Луғатномаи тафсирии мусиқӣ / зери назари Б. Қобилова. — Душанбе: Аржанг, 2019. — С.87. — 480 с. ISBN 978-999-47-43-90-2
 | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
