Гурбашаклҳо

Гурбашаклҳо
Табақабандии илмӣ
рутбаҳои мобайнӣ Домен: Эукариотҳо Силсила: Ҷонварон Зерсилсила: Эуметазоён Бе ранг: Дутарафа-симметриҳо Бе ранг: Думдаҳонон Тип: Хордадорон Зертип: Сутунмуҳрадорон Инфратип: Ҷоғдорҳо Забарсинф: Чаҳорпоён Синф: Ширхӯрон Зерсинф: Ҷонварони ваҳшӣ Инфрасинф: Ҳамроҳдорон Забарқатор: Laurasiatheria Гурӯҳ: Даррандаҳо Зергурӯҳ: Гурбашаклҳо Оила: Гурбаиён
Номи байнулмилалии илмӣ
Felidae Fischer-Waldheim, 1817
Зероила
Гурбаҳои хурд (Felinae) Гурбаҳои калон (Pantherinae) Гепардҳо (Acinonychinae) †Гурбаҳои сабордандондор (Machairodontinae) †Проаилурус (Proailurinae)
Сомонашиносӣ дар Викигуна Тасвирот дар Викианбор ITIS   180580 NCBI   9681 EOL   7674 FW   41045

Гурбашаклҳо (лот. Felidae) — оилаи ҳайвонҳои ширхӯр аз қатори дарандаҳо.

Тавсифоти зоологӣ

Дарозии гурбашаклҳои хурдтарин 34 см ва вазнашон то 1 кг (гурбаи зарди холдор) аст; дарозии гурбашаклҳоҳои калонтарин то 3,8 м ва вазнашон зиёда аз 300 кг (бабр) мешавад. Дарозии думашон 10-114 см. Пои пеши гурбашаклҳо 5, пои ақибашон 4 ангушт дорад. Чанголи гурбашаклҳо, ба ғайр аз юз ва гурбаи суматравӣ, ҳангоми роҳ рафтан ба дарун кашида мешавад. Дандонҳои гурбашаклҳо нисбат ба дандонҳои да­ран­даҳои дигар кам (28-30 адад) аст, бинобар ин фуки онҳо хурд ва сарашон лунда мебошад. Забони гурбашаклҳоро пис­тонакҳои хормонанд фаро гирифтаанд, ки барои аз устухон канда гирифтани гӯшт ва лесида тоза кардани бадан ёрӣ мерасонанд. Мӯи гурбашаклҳо кӯтоҳ аст; намудҳои ши­молӣ ва баландкӯҳии гурбашаклҳо нисбат ба намудҳои тропикии онҳо сер­мӯйтаранд. Ранги гурбашаклҳои зард ё тираи рах-рах ва холдор мешавад. Узви биноӣ ва шунавоии онҳо хуб, узви шоммаашон суст тараққӣ кардаТаснифотаст.

Таснифот

Зиёда аз 37 намуди гурбашаклҳо, ки ба 3 ҷинс мансубанд, дар ҳама ҷо, ғайр аз ҷануби Мадагас­кар, Австралия, Гренландия, Антарктида ва Гвинеяи Нав паҳн гаштаанд. Дар Тоҷикистон 6 намуди гурбашаклҳо аз ҷинси паланг ва гурба дучор меоянд. Гурбашаклҳо бештар шом­го­ҳон ва шаб фаъол мебошанд. Танҳо ё оила-оила зиндагӣ мекунанд. Гурбашаклҳои хурдҷусса (масалан, гурба) соле то 5-8, гурбашаклҳои калонҷусса дар ду сол 2-4 бача мезоянд, ки онҳоро асосан гурбашаклҳои модина нигоҳубин мекунанд. Гурбашаклҳо то 30 сол умр дида, хояндагони зараррасонро нобуд мекунанд; метавонанд ба соҳаи чор­во­дорӣ зарар расонанд. Бабр, манул ва юз ба «Китоби сурх» дохил карда шудаанд.

Адабиёт

• Гурбашаклҳо // Вичлас — Гӯянда. — Д. : СИЭМТ, 2015. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 4). — ISBN 978-99947-33-77-4.

• Соколова Е. В. Жизнь животных. М., 1989;
• Йозеф Райхолф, Казанцевой С. Млекопитающие. М., 2001;
• Константинов В. М., Шаталова С. П. Зоология позвоночных. М., 2004.