Дидани манбаъи Дубай

{{МА
|мақом                   = шаҳр
|номи тоҷикӣ             = Дубай
|номи аслӣ               = {{lang|ar|دبي}}
|тасвир                  = DubaiCollage.jpg
|итоат                   = 
|кишвар                  = {{Парчамбандӣ|Иморот}} 
|нишон                   = Coat_of_arms_of_Dubai.svg
|парчам                  = Flag of Dubai.svg
|тавсифи нишон           = 
|тавсифи парчам          = 
|бари нишон              = 
|бари парчам             = 
 |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |CoordAddon             = 
 |CoordScale             = 
|минтақа дар ҷадвал      = 
|шакли минтақа           = 
|минтақа                 = 
|ноҳия дар ҷадвал        = 
|шакли ноҳия             = 
|ноҳия                   = 
|ноҳия дар ҷадвал        = 
|шакли ҳавзаи ҷомеа      = 
|ҳавзаи ҷомеа            =
|ҳавзаи ҷомеа дар ҷадвал =
|шакли ҷомеа             = 
|ҷомеа                   = 
|ҷомеа дар ҷадвал        = 
|тақсимоти дохилӣ        = 
|шакли роҳбарӣ           = амир
|роҳбар                    = Муҳаммад ибни Рашид Ал Мақтум
|замони таъсис           = 1833
|ёдоварии аввал          = 
|номҳои пешина           = 
|унвон аз                = 
|масоҳат                 = 1610<ref>{{cite web|title=Area of Dubai|url= https://imgur.com/INjIXf7|access-date=2022-06-10|website=[[Imgur]]|language=en-GB}}</ref><ref>{{cite web|title=City of Dubai|url= https://www.google.com/maps/place/Dubai/@25.0757595,54.9473008,119500m/data=!3m2!1e3!4b1!4m5!3m4!1s0x3e5f43496ad9c645:0xbde66e5084295162!8m2!3d25.2047858!4d55.2708435#|access-date=2022-06-10|website=[[Google Maps]]|language=en-GB}}</ref><ref>{{cite web|title=Area of Dubai|url= https://www.daftlogic.com/projects-google-maps-area-calculator-tool.htm#|access-date=2022-06-10|website=[[Google Maps Area Calculator Tool]]|language=en-GB}}</ref>
|шакли баландӣ           = 
|баландии марказ МА      = 5
|иқлим                   = хушк
|забони расмӣ            = 
|аҳолӣ                   = 3 331 420
 |соли барӯйхатгирӣ      = 2020
 |зичӣ                   = 
 |агломератсия           = 
 |ҳайати миллӣ           = 
 |ҳайати динӣ            = [[Ислом|мусулмонҳо]]<br>[[суннӣ]]
 |этнохороним            =  дубайиҳо
|вақти минтақавӣ         = 
|DST                     = 
|коди телефон            = +9714
|нишонаи почта           = 
|нишонаҳои почта         = 
|коди мошинҳо            = 
|шакли шиноса          = 
|шакли шиносаи ададӣ   = 
|гурӯҳ дар Commons       = 
|забони сайт             = 
}}
'''Дубай''' ({{lang-ar|دبيّ}}) — бузургтарин шаҳр дар [[Имороти Муттаҳидаи Арабӣ]] ва [[бандар]]ӣ, маркази маъмурии иморати Дубай, муҳимтарин маркази тиҷоративу молиявии Иморот ва тамоми [[Шарқи Наздик]] мебошад<ref>{{cite web|url=http://www.foreignpolicy.com/articles/2008/10/15/the_2008_global_cities_index?page=0,0|title=The 2008 Global Cities Index|date=2008-10-15|website = Foreign Policy|accessdate=2010-04-20|deadlink=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100520111037/http://www.foreignpolicy.com/articles/2008/10/15/the_2008_global_cities_index?page=0,0|archivedate=2010-05-20}}</ref>. Дар соҳили [[Халиҷи Форс]] ҷойгир аст.

Дар давраи солҳои 1954-1971, он маркази маъмурии протекторати бритониёии [[Аҳдномаи Уммон]] буд. Дубай конфронсҳои гуногун, фестивалҳо, намоишгоҳҳо ва ғайра баргузор мекунад, [[Намоишгоҳи ҷаҳонӣ|намоишгоҳи ҷаҳонии]] [[Намоишгоҳи ҷаҳонӣ, 2020|Expo-2020]] маҳз дар ҳамин шаҳр баргузор шуда буд.<ref>{{cite web |url=http://www.thatsdubai.com/where-is-dubai.html |title=Where is Dubai and Dubai city? |publisher=Thatsdubai.com |date=2007-06-14 |accessdate=2013-03-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130215234701/http://www.thatsdubai.com/where-is-dubai.html |archivedate=2013-02-15 |deadlink=yes }}</ref>.

== Таърих ==
{{main|Таърихи Дубай}}
Синну соли боқимондаҳои ботлоқзори бостонии [[мангров]], ки дар наздикии Дубай ҳангоми сохтмони шабакаҳои коллекторӣ кашф шудааст, тақрибан 7 ҳазор сол арзёбӣ мешавад. Тақрибан 5 ҳазор сол пеш хати соҳилӣ, ки ба дарунӣ ақибнишинӣ мекард, намуди муосир гирифт, дар ҳоле ки қаламравро қум фаро гирифта буд<ref name="hist_trad">{{cite web |url=http://uaeinteract.com/uaeint_misc/pdf_2006/English_2006/eyb4.pdf |title=History and Traditions of the UAE |format=PDF |accessdate=2009-07-31 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090326030609/http://uaeinteract.com/uaeint_misc/pdf_2006/English_2006/eyb4.pdf |archivedate=2009-03-26 }}</ref><ref>{{cite web |title=The old&nbsp;... turned new |url=http://dubai.travel-culture.com/articles/old_new.shtml |publisher=[[Travel & Culture]] |date=2001-10-25 |accessdate=2008-03-15 |archive-date=2015-10-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151017084536/http://dubai.travel-culture.com/articles/old_new.shtml |deadlink=no }}</ref>. Пеш аз [[Ислом|исломикунонӣ]], мардуми маҳаллӣ ба Баҷай (ё Баҷар) ибодат мекарданд<ref name=preislam>{{книга |ссылка=https://books.google.com/?id=QcMz3zV0qAMC&pg=PA79 |заглавие=United Arab Emirates: A perspective |год=2001 |издательство=[[Simon & Schuster|Trident Press]] |isbn=978-1-900724-47-0 |язык=und |автор=Ibrahim Al Abed, Peter Hellyer}}</ref>.

Ҳудудҳок, ки шаҳр дар он ҷойгир аст, аз [[асри VI]] пеш аз милод тобеи сулолаи форсии [[Ҳахоманишиён]], дар асрҳои III-VI мелодӣ  ба [[Сосониён]] тааллуқ дошт. Дар асри VII ба ин ҷо ислом омад ва ҳудуд ба [[Хилофати Араб]] дохил шуд. Дар асри VIII шоҳигарии Дубай дар шуриши зидди волии халифа иштирок карда, дар натиҷаи он дар миёнаҳои асрҳои VIII—IX ҳокимони Дубай воқеан мустақил буданд. Дар охири асри IX онҳо зери ҳукмронии [[Аббосиён]] қарор гирифтанд. Дар асри XIII ба ин ҷо [[Хулагуиён]] ҳуҷум карданд. То асри XVIII [[Португалия]], [[Сафавиён]], [[Туркия]], [[Умон]] ва [[Ваҳҳобия|ваҳҳобиҳо]] барои ин қаламрав мубориза мебурданд<ref name="бсэ">{{БСЭ3|заглавие=Объединённые арабские эмираты|ссылка=http://enc-dic.com/enc_sovet/Obedinnne-arabskie-jemirat-42970.html}}</ref>. Тоҷири марворидҳои венетсӣ Гасперо Балбӣ, ки соли 1580 аз ин қисматҳо дидан кардааст, ҳангоми тавсифи бадастории марворид аз Дубай (Dibei) ёдовар шудааст<ref name="balbi">{{cite web |url=http://www.uaeinteract.com/uaeint_misc/pdf/perspectives/03.pdf |title=The Coming of Islam and the Islamic Period in the UAE. King, Geoffrey R. |format=PDF |date= |accessdate=2013-04-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130116151947/http://www.uaeinteract.com/uaeint_misc/pdf/perspectives/03.pdf |archivedate=2013-01-16 }}</ref>. Аз асри XVIII баҳрнавардони маҳаллӣ, ки асосан ба тиҷорати соҳилӣ машғул буданд, бо ширкати «East India Company», ки дар рақобат бо онҳо ғолиб меомад, дар муноқиша буданд ва бинобар ин бритониёиҳо ба ин мавзеъ «Соҳили роҳзанҳо» ном гузоштаанд. Соли 1820 ширкати «East India Company» бо ёрии қувваҳои ҳарбии ба ин ҷо барои муборизаи зидди роҳзанҳо фиристодашуда ба имзои ба ном муяссар гардид. Шартномаи умумӣ, ки дар натиҷаи он Умон ба 3 қисм тақсим шуд. Шартномаҳои солҳои 1835, 1839, 1853 ва 1892 боиси таъсиси протекторати [[Британияи Кабир]] гардид. Аз соли 1853 ин қаламрав як қисми [[Умони Шартномавӣ]] буд.

Аввалин зикри шаҳрак дар макони Дубай ба соли 1799 рост меояд. Дар ибтидои асри XIX аҳолии Дубай ҳамагӣ тақрибан 1200 нафар буд. Ин як шаҳраки хурде буд, ки бо деворҳои атрофи он ва қалъаи Ал-Фаҳидӣ дар маркази он муҳофизат карда мешуд. То соли 1833 он як қисми иморати [[Абу-Дабӣ]] буд, баъдтар, то истиқлолият дар соли 1971 он ба Умони Шартномавӣ дохил шуд. Аз соли 1833 Дубайро амирони сулолаи [[Ал Мактум]] идора мекунанд<ref>{{cite web|url=http://www.sheikhmohammed.co.ae/vgn-ext-templating/v/index.jsp?vgnextoid=499b4c8631cb4110VgnVCM100000b0140a0aRCRD|title=Bani Yas|publisher=Sheikh Mohammed Official Website|accessdate=2009-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090429035231/http://www.sheikhmohammed.co.ae/vgn-ext-templating/v/index.jsp?vgnextoid=499b4c8631cb4110VgnVCM100000b0140a0aRCRD|archivedate=2009-04-29|deadlink=yes}}</ref>.

Дар давоми асри XIX ду фалокат ба сарвати шаҳр зарар расонд: соли 1841 дар шаҳр эпидемияи бемории гул ба амал омад, ки сокинонро маҷбур кард, ки ба шарқи Дейра ҳаракат кунанд ва соли 1894 сӯхтор дар Дейра фаро гирифта, аксари хонаҳоро хароб кард<ref name="hist_karim">{{cite web |url=http://www.alshindagah.com/september99/architecture.htm |title=Modernity and tradition in Dubai architecture. Karim, Luiza |publisher=Alshindagah.com |accessdate=2009-07-31 |archive-date=2009-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090930191053/http://www.alshindagah.com/september99/architecture.htm |deadlink=no }}</ref>. Бо вуҷуди ин, ҷойгиршавии ҷуғрофии шаҳр тоҷиронро аз тамоми минтақа ҷалб мекард. Амири Дубай бо хости ҷалби тоҷирони хориҷӣ андозҳоро поин бурд, ки тоҷирони [[Шарҷа (аморат)|Шарҷа]], маркази тиҷоратии он замон дар минтақа ба шумор мерафт.

Бандари Дубай ба далели наздик будани худ ба хоки [[Эрон]]и муосир (дар давраи зикршуда — ба [[Эрони Қоҷорӣ|давлати Қиҷорӣ]]) таваҷҷуҳи тоҷирони хориҷиро ба хусус аз ҳудуди давлати Қоҷор ба худ ҷалб намуд, ки аксари онҳо дар охир дар Дубай маскан гирифтанд ва дар ибтидои асри XX яке аз муҳимтарин бандарҳои [[халиҷи Форс]] буд<ref name="britannica">{{cite web |url = http://concise.britannica.com/dday/print?articleId=31319&fullArticle=true&tocId=9031319 |title = «Dubayy»  |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130903094953/http://concise.britannica.com/dday/print?articleId=31319&fullArticle=true&tocId=9031319 |archivedate = 2013-09-03 }}. Encyclopædia Britannica. 2008</ref>. Соли 1910 аҳолии шаҳр ҳамагӣ тақрибан 10 ҳазор нафар буд, бозор, ки дар соҳили [[Дейра, Дубай|Дейра]] ҷойгир буд, тақрибан аз 350 мағоза иборат буд. Истихроҷ ва содироти [[марворид]] дар Дубай то [[Бӯҳрони бузург]]и солҳои 1930-ум ривоҷ ёфт, ки саноати афзояндаи марворид дар [[Ҷопон]] монеъ мешуд.

Муддати тӯлонӣ Дубайро мебоист бо манфиатҳои ночизи ҳамсояи Абу-Дабӣ, ки аз [[нафт]] бой аст, қаноат кунад, аммо соли 1966 конҳои худро пайдо кард, гарчанде ки хеле бой бошад. Даромад аз истеҳсоли нафт аз соли 1969 cap шуд<ref name=":1">{{книга |заглавие=Sand to Silicon |ссылка=https://archive.org/details/sandtosilicongoi0000samp |издательство=Motivate |год=2008 |isbn=9781860632549 |место=UAE |страницы=[https://archive.org/details/sandtosilicongoi0000samp/page/11 11] |язык=und |автор=Sampler & Eigner}}</ref>.  Саноати равнақи нафт воридшавии қувваи корӣ, асосан аз [[Ҳиндустон]] ва [[Покистон]]ро талаб мекард, ки боиси он гардид, ки шумораи аҳолии шаҳр дар байни солҳои 1968 ва 1975 чор баробар афзоиш ёбад<ref name="pop7">{{cite web |url=http://www.ite.org/traffic/documents/AB00H5001.pdf |title=Historic population statistics |format=PDF |accessdate=2009-07-31 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090326030537/http://www.ite.org/traffic/documents/AB00H5001.pdf |archivedate=2009-03-26 |deadlink=yes }}</ref>. Даромади нафт дар ибтидо ба рушди шаҳр мусоидат кард, аммо захираҳои нафти Дубай хеле маҳдуданд ва сатҳи истеҳсолот паст аст, ки даромади нафт танҳо тақрибан 5% тамоми даромадҳоро ташкил медиҳад. [[Туризм]], [[ҳавонавардӣ]], [[амволи ғайриманқул]], [[хидматрасонии молиявӣ]] асоси иқтисоди Дубайро ташкил карданд<ref name="oilrev">{{cite web|url=http://www.ameinfo.com/122863.html|title=Oil share dips in Dubai GDP|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130926033757/http://www.ameinfo.com/122863.html|archivedate=2013-09-26}} ''[[AMEInfo]]'' (9 June 2007) Retrieved on 15 October 2007.</ref><ref name="ArBusEcon">[http://www.arabianbusiness.com/dubai-economy-set-treble-by-2015-149721.html Dubai economy set to treble by 2015] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20141103174940/http://www.arabianbusiness.com/dubai-economy-set-treble-by-2015-149721.html |date=2014-11-03 }} ''ArabianBusiness.com'' (3 February 2007) Retrieved on 15 October 2007.</ref><ref name="Ddooo">{{cite web |title=Dubai diversifies out of oil |url=http://www.ameinfo.com/66981.html |publisher=[[AMEInfo]] |date=2005-09-07 |accessdate=2008-08-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081219030604/http://www.ameinfo.com/66981.html |archivedate=2008-12-19 }}</ref>.

== Ҷуғрофия ==
Он дар соҳили [[Халиҷи Форс]] дар шимолу шарқи пойтахт - [[Абу-Дабӣ]], дар паҳлӯи [[Шарҷа (шаҳр)|Шарҷа]] ҷойгир аст. Координатаҳои ҷуғрофӣ: 25°15' арзи шимолӣ, 55°18' тули шарқӣ. Дарозии шаҳр 134 километр ва бараш 35 километр аст.

=== Иқлим ===
Иқлими Дубай бениҳоят гарм аст ([[иқлими хушк]]и биёбони гарми BWib мувофиқи таснифоти Кёппен). Дубай яке аз гармтарин шаҳрҳои ҷаҳон маҳсуб мешавад. Ҳарорати миёнаи моҳи август (гармтарин моҳ) +35,1 °C буда, ҳадди миёнаи максималӣ одатан аз +40 °C зиёд мешавад, баъзан ҳарорат дар соя метавонад тақрибан ба 50 °C мерасад.  Зимистонҳо сардтаранд, ҳарорати онҳо тақрибан ба тобистон дар маркази Русия мувофиқат мекунад, рӯзҳои гарм ва шабҳо салкин аст. Ҳарорати миёнаи моҳи январ +19 °C (сардтарин моҳ) аст.

Дар Дубай боришот кам аст (тақрибан 80 мм дар як сол), асосан дар нимаи дуюми зимистон (феврал-март) меборад, аз май то октябр боришот қариб ғайриимкон аст.

== Минтақаҳои шаҳр ==
'''Минтақаҳои асосии шаҳр:'''
* [[Бур-Дубай]] — маркази таърихӣ;
* [[Гарденс]] — минтақаи хоб;
* [[Даунтаун Дубай|Даунтаун]] — минтақаи тиҷоратии шаҳр;
* [[Дейра (Дубай)|Дейра]] — қисми тиҷоратии шарқии шаҳр;
* [[Ҷумейра]] — минтақаи истиқоматии соҳили баҳр;
* [[Дубай Марина]] — минтақаи истиқоматии атрофи халиҷи сунъӣ дар ғарби шаҳр.

== Иқтисод ==
Дубай — калонтарин шаҳр ва маркази савдо, молия ва сайёҳии Шарқи Наздик мебошад. Ин шаҳр мисли [[Шанхай]] бо суръат рушд карда истодааст. Сеюм шаҳр, баъд аз [[Гонконг]] ва [[Сингапур]] аз ҷиҳати гардиши содирот. Дар Дубай навъҳои андоз: андоз аз даромади ширкатҳо, андоз аз афзоиши капитал, андоз аз даромади шахсони воқеи, андози даромади ба ватан баргардонии муҳоҷирон вуҷуд надоранд. Ҳамчунин [[Аморатҳои Муттаҳидаи Араб|иморатҳои Муттаҳидаи Араб]] бо зиёда аз бист кишварҳои дунё шартнома оиди набастани андози дуҷониба дорад. 

Бандари Дубай бо шарофати андозситонии пасташ дар минтақа барои гардиши молҳо, ҳамчунин тилло ҷои намоёнро ишғол мекунад. 

[[Бизнес]] дар Дубай бо — минтақаҳои озоди иқтисодӣ равнақ ёфта истодааст.

== Нақлиёт ==
{{Инчунин|Метрои Дубай}}
Нақлиёт дар Дубай аз ҷониби ''Roads and Transport Authority'' (RTA), агентии ҳукумати Дубай, ки бо фармони амир соли 2005 таъсис ёфтааст, назорат мешавад<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.rta.ae/|title=RTA|website=The roads and transport authority website Dubai|access-date=2021-04-27|archive-date=2021-04-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20210419165242/https://www.rta.ae./|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|title=Dubai traffic woes inflict losses of Dh4.6b a year|url=http://archive.gulfnews.com/articles/07/12/14/10174695.html|author=Omar Shariff|lang=en|website=Gulf News|date=2014-12-07|access-date=2021-04-27|deadlink=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090825202355/http://archive.gulfnews.com/articles/07/12/14/10174695.html|archivedate=2009-08-25}}</ref>. Моҳи январи соли 2010 шумораи сокинони Дубай, ки аз нақлиёти ҷамъиятӣ истифода мебаранд, 6% буд<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://gulfnews.com/uae/transport/rta-wants-30-of-dubai-residents-on-public-transport-1.571138|title=RTA wants 30% of Dubai residents on public transport|author=Ashfaq Ahmed|website=Gulf News|access-date=2021-04-28|archive-date=2021-04-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418095202/https://gulfnews.com/uae/transport/rta-wants-30-of-dubai-residents-on-public-transport-1.571138|deadlink=no}}</ref>.

Тибқи маълумоти соли 2023, нақлиёти ҷамъиятӣ дар Дубай яке аз арзонтаринҳо дар ҷаҳон мебошад. Сокинони шаҳр дар як моҳ 2,3 фоизи музди миёнаи меҳнатро барои нақлиёт сарф мекунанд<ref>{{cite web|author=|url=https://russianemirates.com/news/uae-news/obshchestvennyy-transport-dubaya-nazvali-odnim-iz-samykh-deshevykh-v-mire/|title=Общественный транспорт Дубая назвали одним из самых дешевых в мире|lang=ru|website=russianemirates.com|publisher=Russianemirates|date=|access-date=2023-05-23}}</ref>.

Шаҳр дорои ду бандарҳои баҳрӣ, якчанд истгоҳи автобусҳо (калонтаринаш дар Бур Дубай) ва ду фурудгоҳи бузурги байналмилалӣ ([[Дубай (Фурудгоҳ)|Дубай]] ва [[Фурудгоҳи байналмилалии Ал Мактум|Ал-Мактум]]) мебошад. Дар ин ҷо хатсайри автобусҳо инкишоф ёфтааст, баъзе истгоҳҳо [[кондитсионер]] доранд.

9 сентябри соли 2009 [[метрои Дубай]] кушода шуд, ки бидуни ронандагон кор мекунад.

30 апрели соли 2009 [[Монорелси Дубай|монорелс]] кушода шуд.

12 ноябри соли 2014 дар яке аз навоҳии шаҳр ҳаракати трамвай ба роҳ монда шуд.

Дар нақлиёти ҷамъиятӣ системаи ҷарима вуҷуд дорад. Маблағи ҷарима вобаста ба қонуншиканӣ аз 100 то 2000 дирҳамро ташкил медиҳад.

== Нақлиёти рӯизаминӣ ==
Панҷ масири асосӣ (E 11, E 311, E 44, E 77 ва E 66) аз Дубай гузашта, шаҳрро бо дигар шаҳрҳо ва иморатҳо мепайвандад<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://gulfnews.com/uae/transport/dubai-al-ain-road-renamed-1.2296992|title=Dubai-Al Ain Road renamed|website=Gulf News|access-date=2021-04-27|archive-date=2021-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210427100150/https://gulfnews.com/uae/transport/dubai-al-ain-road-renamed-1.2296992|deadlink=no}}</ref>.  Паҳлӯҳои шарқӣ ва ғарбии шаҳрро пулҳои Al Maktoum, Al Garhoud Bridge, туннели Al Shindagha, Business Bay Crossing ва пули шинокунанда (Floating Bridge) мепайвандад<ref>{{Cite web|url=http://www.rta.ae/wpsv5/wps/portal/!ut/p/kcxml/04_Sj9SPykssy0xPLMnMz0vM0Y_QjzKLN4g3NvMASYGZJkb6kWhijggRX4_83FT9IH1v_QD9gtzQiHJHR0UA8kPctg!!/delta/base64xml/L3dJdyEvd0ZNQUFzQUMvNElVRS82XzBfMzZJ|title=Восток и Запад Дубай: Мосты|access-date=2021-04-27|archive-date=2010-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20100625002211/http://www.rta.ae/wpsv5/wps/portal/!ut/p/kcxml/04_Sj9SPykssy0xPLMnMz0vM0Y_QjzKLN4g3NvMASYGZJkb6kWhijggRX4_83FT9IH1v_QD9gtzQiHJHR0UA8kPctg!!/delta/base64xml/L3dJdyEvd0ZNQUFzQUMvNElVRS82XzBfMzZJ|deadlink=yes|accessdate=2023-07-11|archivedate=2010-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100625002211/http://www.rta.ae/wpsv5/wps/portal/!ut/p/kcxml/04_Sj9SPykssy0xPLMnMz0vM0Y_QjzKLN4g3NvMASYGZJkb6kWhijggRX4_83FT9IH1v_QD9gtzQiHJHR0UA8kPctg!!/delta/base64xml/L3dJdyEvd0ZNQUFzQUMvNElVRS82XzBfMzZJ}}</ref>.

Хизматрасонии системаи автобус ба 140 хатсайр хизмат мерасонад ва зиёда аз 109 миллион нафар одамонро (2008) интиқол медиҳад. То охири соли 2010 дар тамоми шаҳр 2100 автобус мавҷуд буд<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.thenationalnews.com/uae/dubai-buses-may-be-privatised-1.552986|title=Dubai buses may be privatised|website=The National|date=2009-06-09|access-date=2021-04-27|archive-date=2021-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210427100644/https://www.thenationalnews.com/uae/dubai-buses-may-be-privatised-1.552986|deadlink=no}}</ref>.

Мошинҳои таксӣ дар Дубай ранги кремӣ, танҳо ранги болопӯши мошин аз оператор вобаста аст. Taxi Dubai Corporation, як воҳиди RTA, бузургтарин оператор аст ва дорои таксиҳои болопӯши сурх мебошад.  Соли 2009 Taxi Tryips 70 миллион сафарро анҷом дода, тақрибан ба 140,45 миллион мусофир хизмат расондааст<ref>{{Cite web|accessdate=2021-04-27|title=Dubai Metro gives boost to public transport in city|url=http://gulfnews.com/news/gulf/uae/traffic-transport/dubai-metro-gives-boost-to-public-transport-in-city-1.592986|lang=en|website=Gulf News|archive-date=2010-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20100412193111/http://gulfnews.com/news/gulf/uae/traffic-transport/dubai-metro-gives-boost-to-public-transport-in-city-1.592986|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.dubaitaxi.ae/|title=Home|lang=en|website=Dubai Taxi Corporation|access-date=2021-04-28|archive-date=2020-11-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20201130053520/https://www.dubaitaxi.ae/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.dubai.com/v/city-info/|title=Dubai City Information and Travel Guide|lang=en|website=Dubai.com|access-date=2021-04-27|archive-date=2021-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20210422221959/https://www.dubai.com/v/city-info/|deadlink=no}}</ref>.

== Нақлиёти ҳавоӣ ==
[[Фурудгоҳи Байналмилалии Дубай]] (IATA: DXB) фурудгоҳи базавии [[Emirates|Emirates Airlines]] ва [[Flydubai]] мебошад, ки ба Дубай ва дигар иморати кишвар хизмат мерасонад. Соли 2018 он ба 89,1 миллион мусофир хизмат расонида, 2,64 миллион тонна бор кашонид<ref>{{cite web |title=Dubai Airport records 89.1 million passengers in 2018 |lang=en |website=Avipeo |date=2019-01-31 |url=https://www.avipeo.com/en/news/airports/details/dubai-airport-records-89-1-million-passengers-in-2018 |accessdate=2009-02-28 |archive-date=2020-09-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200926041553/https://www.avipeo.com/en/news/airports/details/dubai-airport-records-89-1-million-passengers-in-2018 |deadlink=no |archivedate=2020-09-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200926041553/https://www.avipeo.com/en/news/airports/details/dubai-airport-records-89-1-million-passengers-in-2018 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.thenational.ae/article/20080429/BUSINESS/400804065 |title=Dubai world’s sixth busiest airport |lang=en |author=Ivan Gale |website=The National |date=2008-04-30 |accessdate=2009-02-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100111173544/http://www.thenational.ae/article/20080429/BUSINESS/400804065 |archivedate=2010-01-11 |deadlink=yes}}</ref>. Emirates Airline як ширкати миллии ҳавопаймоии Дубай аст.  Дар сатҳи байналмилалӣ фаъолият мекунад, соли 2014 он ба 142 самт беш аз 70 кишвари ҷаҳон дар тамоми қитъаҳои истиқоматӣ хизмат расонидааст<ref>{{cite web|url=http://www.emirates.com/english/destinations_offers/destinations/alldestinations.aspx|title=Our Destinations|lang=en|website=[[Emirates]]|access-date=2016-08-23|archive-date=2018-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224222843/https://www.emirates.com/english/destinations/|deadlink=no}}</ref>.

== Диданиҳо ==
* [[Бурҷ Халифа]]
* [[Бурҷ ал-Араб]]
* [[Фаввораи Дубай]]
* Аквариум
* Олам
* [[Emirates Towers]]
* [[Ҷазираҳои палма]]
* [[Чашми Дубай]]
* [[Dubai Mall]]
* [[Мушриф (боғ)|Мушриф]]

== Нигористон ==
[[Акс:Al Fahidi Fort.jpg|thumb|centre]]
*Форт Ал-Фаҳидӣ, соли 1799 сохта шудааст

[[Акс:UAE Dubai Marina img3 asv2018-01.jpg|thumb|centre]]
*Хати сурхи метро

[[Акс:Panorama metro.jpg|thumb|centre]]
*Манзараи хати метро
[[Акс:Night Dubai.jpg|thumb|centre]]
*Дубай да шаб
[[Акс:PalmIslandDubai.JPG|thumb|centre]]
*[[Палмаи Ҷумейра]]
[[Акс:DubaiSkyscrapers2.jpg|thumb|centre]]
*[[Шоҳроҳи шайх Зайд]]
[[Акс:Dubai Monorail 01.jpg|thumb|centre]]
*[[Монорейси Дубай]]

== Бародаршаҳрҳо ==
Дубай бародаршаҳрҳои зерин дорад:<ref>{{cite web|url=http://www.dubaicityguide.com/site/features/index.asp?id=3149|title=Dubai's sister cities|publisher=dubaicityguide|accessdate=2011-09-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzbJaldM?url=http://www.dubaicityguide.com/site/features/index.asp?id=3149|archivedate=2013-05-30}}</ref><ref>{{cite web|url=http://uaeinteract.com/news/default.asp?ID=328|title=Twinning Cities Agreements|publisher=UAE Official Website|accessdate=2011-09-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzbKxYKo?url=http://www.uaeinteract.com/|archivedate=2013-05-30}}</ref>:

{|class="wikitable"
|- valign="top"
|
* {{Парчамбандӣ|Иордания}} [[Амман]]
* {{Парчамбандӣ|Ироқ}} [[Бағдод]]
* {{Парчамбандӣ|Испания}} [[Барселона]]<ref>{{cite web|url=http://uaeinteract.com/docs/Twinning_agreement_brings_a_taste_of_Spain_to_Dubai/21927.htm|deadlink=yes|title=Twinning agreement brings a taste of Spain to Dubai UAE – The Official Web Site – News|publisher=Uaeinteract.com|accessdate=2009-07-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzbMCc8I?url=http://www.uaeinteract.com/docs/Twinning_agreement_brings_a_taste_of_Spain_to_Dubai/21927.htm|archivedate=2013-05-30}}</ref>
* {{Парчамбандӣ|Лубнон}} [[Бейрут]]
* {{Парчамбандӣ|Австралия}} [[Брисбен]]
* {{Парчамбандӣ|Венесуэла}} [[Каракас]]
* {{Парчамбандӣ|ИМА}} [[Детройт]]<ref>{{cite web|url=http://uaeinteract.com/docs/Dubai_Detroit_ink_sister-city_accord/9548.htm|deadlink=yes|title=Dubai, Detroit ink sister-city accord UAE – The Official Web Site – News|publisher=Uaeinteract.com|accessdate=2009-07-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzbN3WnQ?url=http://www.uaeinteract.com/docs/Dubai_Detroit_ink_sister-city_accord/9548.htm|archivedate=2013-05-30}}</ref>
* {{Флаг|Британияи Кабир}} [[Дандӣ]]
* {{Флаг|Швейтсария}} [[Женева]]
* {{Флаг|Ҷумҳурии Доминикан}} [[Санто Доминго]]
* {{Флаг|Австралия}} [[Голд-Кост]]
* {{Флаг|Италия}} [[Милан]]
||
* {{Флаг|Испания}} [[Гранада]]<ref>{{cite web|url=http://uaeinteract.com/docs/Dubai,_Granada_discuss_cooperation/34149.htm|deadlink=yes|title=Dubai, Granada discuss cooperation UAE – The Official Web Site – News|publisher=Uaeinteract.com|accessdate=2009-07-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzbNorvi?url=http://www.uaeinteract.com/docs/Dubai,_Granada_discuss_cooperation/34149.htm|archivedate=2013-05-30}}</ref>
* {{Флаг|Чин}} [[Гуанчжоу]]
* {{Флаг|Туркия}} [[Истамбул]]
* {{Флаг|Арабистони Саудӣ}} [[Ҷидда]]
* {{Флаг|Афғонистон}} [[Кобул]]
* {{Флаг|Покистон}} [[Карочӣ]]
* {{Флаг|Судон}} [[Хартум]]
* {{Флаг|Эрон}} [[Киш (ҷазира)|Киш]]
* {{Флаг|Кувайт}} [[Кувайт (шаҳр)|Кувайт]]
* {{Флаг|ИМА}} [[Лос-Анҷелес]]<ref>{{cite web|url=http://uaeinteract.com/docs/Los_Angeles_cultural_body_takes_Dubai_as_sister_city/11860.htm|deadlink=yes|title=Los Angeles cultural body takes Dubai as sister city UAE – The Official Web Site – News|publisher=Uaeinteract.com|accessdate=2009-07-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzbOaN4f?url=http://www.uaeinteract.com/docs/Los_Angeles_cultural_body_takes_Dubai_as_sister_city/11860.htm|archivedate=2013-05-30}}</ref>
* {{Флаг|Фаронса}} [[Лион]]
* {{Флаг|Филиппин}} {{нп5|Мандалуёнг|||Mandaluyong}}
* {{Флаг|Мексика}} [[Монтеррей]]
||
* {{Флаг|Русия}} [[Москва]]
* {{Флаг|Колумбия}} [[Меделин]]<ref>{{cite web|url=http://www.dubaicityguide.com/site/features/index.asp?id=3149|title=Dubai sister/twin cities list|publisher=Dubaicityguide.com|date=|accessdate=2013-04-20|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzbJaldM?url=http://www.dubaicityguide.com/site/features/index.asp?id=3149|archivedate=2013-05-30}}</ref>
* {{Флаг|Ҷопон}} [[Осака]]
* {{Флаг|Бразилия}} [[Рио-де-Жанейро]]
* {{Флаг|Ҳиндустон}} [[Гандинагар]]
* {{Флаг|Ҳиндустон}} [[Ҳайдаробод (Ҳиндустон)|Ҳайдаробод]]
* {{Флаг|ИМА}} [[Финикс]]<ref>{{cite web|url=http://uaeinteract.com/docs/Dubai_partners_with_the_U.S._city_of_Phoenix_/35613.htm|deadlink=yes|title=Dubai partners with the U.S. city of Phoenix UAE – The Official Web Site – News|publisher=Uaeinteract.com|accessdate=2009-07-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GzbPMuB0?url=http://www.uaeinteract.com/docs/Dubai_partners_with_the_U.S._city_of_Phoenix_/35613.htm|archivedate=2013-05-30}}</ref>
* {{Флаг|Пуэрто Рико}} [[Сан-Хуан (Пуэрто-Рико)|Сан-Хуан]]
* {{Флаг|Чин}} [[Харбин]]
* {{Флаг|Русия}} [[Санкт-Петербург]]
* {{Флаг|Олмон}} [[Франкфурт]]
* {{Парчамбандӣ|Марокаш}} [[Танжер]]
* {{Флаг|Эрон}} [[Теҳрон]]
* {{Флаг|Либия}} [[Триполӣ]]
* {{Флаг|Словакия}} [[Нове-Место-над-Вагом]]
* {{Флаг|Колумбия}} [[Богота]]
* {{Флаг|Кореяи Ҷанубӣ}} [[Бусон]]<ref>{{cite web |url=http://english.busan.go.kr/02_government/07_17.jsp |title=Dynamic Busan – City Government – Sister Cities – Dubai |publisher=English.busan.go.kr |accessdate=2009-07-14 |archive-date=2011-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110612093128/http://english.busan.go.kr/02_government/07_17.jsp |deadlink=no }}</ref>
|}

== Нигаред ==
* [[Дунё (галаҷазира)]]

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
== Адабиёт ==
* {{Китоб|автор=Густерин П.В. шаҳр= Города Арабского Востока|2007}}
* {{Статья |автор=Василий Бабуров |заглавие=Грезостроительный комбинат |ссылка=http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/7390/ |язык=русский |издание=[[Вокруг света]] |тип=журнал |место= |год=2011 |месяц=04 |число=01 |том= |номер=4 |страницы= |issn= |издательство=[[Молодая гвардия (издательство)|Молодая гвардия]] }}
* The Government and Politics of the Middle East and North Africa. D Long, B Reich. p. 157

== Пайвандҳо ==
[[Гурӯҳ:Дубай]]
[[Гурӯҳ:Шаҳрҳои миллионерҳои АМА]]